Giới thiệu

Tại báo cáo về Chính phủ điện tử năm 2018, 2020 của Liên hiệp quốc, điều kiện tiên quyết để phát triển các dịch vụ hướng đến Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số là dữ liệu. Cung cấp dịch vụ số, đơn giản hóa quy trình, thay đổi mô hình tổ chức, cách thức cung cấp dịch vụ hay nói một cách chung nhất trong việc đổi mới quy trình đều cần đến sự kết nối chia sẻ dữ liệu. Có thể nói những khái niệm như kết nối chia sẻ dữ liệu đã vô cùng quen thuộc đối với con người trong thời đại 4.0.

Nhưng thực tế là dữ liệu lại không hề đơn giản. Nói một cách toán học, dữ liệu khi được tổng hợp kết nối từ nhiều nguồn thì trở nên đa chiều, đa dạng, đa nghĩa, để xử lý đúng vấn đề với khối dữ liệu được kết nối chia sẻ cũng không phải là câu chuyện một sớm một chiều. Chính vì vậy bigdata hay dữ liệu liệu lớn là phương thức phù hợp nhất để triển khai kết nối chia sẻ dữ liệu mà nhiều tổ chức, doanh nghiệp và cả các quốc gia lựa chọn. Đã có rất nhiều quốc gia lựa chọn dữ liệu lớn như một phương pháp để nâng tầm quốc gia đặc biệt trong quản lý chính phủ, dịch vụ công, … điển hình có thể kể đến Hoa Kỳ, Ấn Độ, Anh, Hàn Quốc.

Tại Seoul, ý tưởng về một hệ thống triển khai kết nối chia sẻ dữ liệu để xử lý các vấn đề của thành phố đã được công bố từ những năm 2012, 2013. Đây là một trong những dự án triển khai bigdata mang lại hiệu quả thành công cho đến tận ngày hôm nay.

Bối cảnh thực tế

Thành phố Seoul, với dân số hơn 10 triệu người, đã phải đối mặt với một loạt các vấn đề thường thấy ở các đô thị lớn, nhiều người dân bị xâm phạm, xung đột quyền lợi mà khó xử lý hòa giải. Bên cạnh đó sự không hài lòng của người dân có thể dẫn đến việc thiếu sự ủng hộ trong các cuộc bầu cử dân chủ vì vậy ưu tiên xử lý các vấn đề của người dân trở thành từ khóa quan trọng trong chương trình nghị sự. Một cách hiểu cụ thể nhất, Các vấn đề đang phát triển của thành phố thách thức các phương pháp tiếp cận chính sách thông thường và đòi hỏi một phương pháp phù hợp hơn.

Cũng giống như nhiều chính quyền khác trên thế giới, các giải pháp cho những vấn đề phức tạp, gây tranh cãi sẽ phụ thuộc vào ý kiến ​​của các chuyên gia hoặc ý kiến ​​của các cán bộ dân sự phụ trách, và thực tiễn như vậy thường dẫn đến những quyết định không hợp lý, do đó không nhận được sự ủng hộ của công chúng. Đây cũng là lí do xã hội Hàn Quốc cũng như ở chính Seoul xảy ra sự phân cấp khi có những người có vai vế có được quyền lực trong xã hội và có tiếng nói ảnh hưởng nhiều vấn đề mà có thể dẫn đến sự bảo thủ thiên vị thiếu sự dân chủ trong xã hội. Người dân cũng như chính quyền hiểu rằng đã đến lúc có một hoặc nhiều hơn những công cụ ra quyết định khách quan, hợp lý và đáng tin cậy.

Về mặt công nghệ, khi công nghệ thông tin tiến bộ với tốc độ ngày càng cao và lĩnh vực hoạt động của con người tiếp tục mở rộng, dữ liệu lớn đã trở thành một phần vô hình trong cuộc sống hàng ngày. Chỉ riêng thành phố Seoul đã tạo ra hơn 100 Byte dữ liệu mỗi ngày từ năm 2012; một lượng lớn dữ liệu nằm rải rác xung quanh một số hệ thống thông tin nội bộ và hầu hết dữ liệu đã bị bỏ trống hoặc bị xóa sau một thời gian nhất định. Nếu dữ liệu từ các văn phòng thành phố, các tổ chức do thành phố tài trợ và sở hữu được đưa vào, lượng dữ liệu bị xóa hàng ngày mà không được sử dụng sẽ rất lớn. Bản chất đây là một khối dữ liệu lớn mà vô hình lại bị bỏ phí.

Hầu hết dữ liệu quản lý của thành phố vẫn không được sử dụng và sau đó đã bị xóa hoàn toàn do thiếu phương tiện để thu thập và biên dịch dữ liệu sang trường dữ liệu mà các bộ phận khác nhau tạo ra, cùng với đó là khối lượng dữ liệu được tạo ra hàng ngày quá lớn cũng cần kỹ thuật, công nghệ phù hợp để xử lý. Thực tế là các cơ quan khác nhau không thể truy cập vào dữ liệu của đơn vị khác hoặc có rất ít ý tưởng về dữ liệu của nhau và việc tìm hiểu về các loại dữ liệu có sẵn tại các đơn vị khác là điều gần như không thể.

Chính bởi vậy, dự án xây dựng một hệ thống kết nối chia sẻ dữ liệu với Bigdata nhằm xử lý các vấn đề tại Seoul đã được hình thành như chìa khóa để xử lý những vấn đề kể trên.

Chiến lược tiếp cận mục tiêu rõ ràng

Để xử lý những vấn đề cũ theo một hướng mới, chính quyền Seoul đã xây dựng một chiến lược rõ ràng với các mục tiêu cụ thể và có hướng đi rõ ràng, kết nối với nhau nằm tạo ra giá trị bền vững lâu dài.

Hình 1: Chiến lược rõ ràng trong dự án của chính quyền Seoul

Trước hết, lựa chọn tên dự án là “Đổi mới quản trị thông qua dữ liệu lớn”: Dữ liệu lớn là một thuật ngữ để chỉ bất kỳ tập hợp dữ liệu nào quá lớn và phức tạp để xử lý thông qua việc sử dụng các ứng dụng xử lý dữ liệu truyền thống. Với sự ra đời của thời đại kỹ thuật số, sự bùng nổ dữ liệu đang diễn ra ở mọi khía cạnh hoạt động của con người. Không lâu trước khi thành phố Seoul bắt đầu sử dụng dữ liệu lớn để cải thiện cuộc sống của người dân. Thành phố đã phát triển dịch vụ xe buýt đêm muộn dựa trên dữ liệu giao thông công cộng và có kế hoạch ngăn ngừa hoặc giảm thiểu thiệt hại do bão, lũ lụt hoặc các thảm họa thiên nhiên khác thông qua việc sử dụng dữ liệu khí hậu.

Tiếp đó, người đứng đầu cần quyết liệt dẫn dắt dự án dữ liệu lớn: Thị trưởng Park Won-soon lần đầu tiên đưa ra khả năng dữ liệu lớn như một nguồn thông tin và kiến ​​thức có giá trị có thể được áp dụng để phát triển các phản ứng chủ động đối với các vấn đề mới nổi hoặc đưa ra dự đoán chính xác về những thay đổi sắp tới. Theo đó, ngay sau khi nhậm chức thị trưởng, ông đã bổ nhiệm một chuyên gia dữ liệu lớn làm lãnh đạo phụ trách lĩnh vực kinh doanh công nghệ thông tin và truyền thông của Thành phố và khởi động “Đổi mới quản trị thông qua dữ liệu lớn”, một dự án mới nhằm làm cho quá trình ra quyết định chính sách của nó khoa học hơn và hợp lý thông qua việc sử dụng dữ liệu lớn và do đó nâng cao hiệu quả và niềm tin của công chúng đối với các dịch vụ và chương trình của thành phố.

Tiếp nữa, là 3 chiến lược nhằm thay đổi và tạo ra các sự chuyển biến mới cho dự án:

- Sắp xếp lại tổ chức và quy trình làm việc: việc này được coi là một phần quan trọng của Dự án Dữ liệu lớn bởi không chỉ thành lập các đơn vị mới, mà việc cải tổ lại các đơn vị cũ và sắp xếp lại quy trình làm việc để hướng tới việc thực hiện Dự án một cách hiệu quả trong chính quyền thành phố là điều kiện tiên quyết để nâng hiệu suất của bộ máy cũ đồng thời tối ưu hóa hiệu năng làm việc, tiết kiệm chi phí. Đã có hai nhóm được thành lập, nhóm “Lập kế hoạch dữ liệu” để lập kế hoạch thực hiện dự án và nhóm “Hỗ trợ vận hành” để phát triển các nhiệm vụ và cơ sở hạ tầng chia sẻ; sau đó tất cả các thành viên trong nhóm đã được trải qua khóa đào tạo chuyên sâu để tăng cường năng lực công việc của họ. Ngoài ra, thành phố đã phát triển một quy trình dữ liệu lớn chiến lược phù hợp với đặc điểm hoạt động và tổ chức của riêng từng đơn vị. Năm giai đoạn tương ứng với năm khâu triển khai các bộ phận đã được hình thành. Đó là phân tích nhiệm vụ, chuẩn bị dữ liệu, phát triển mô hình, xác minh mô hình và thực hiện. Quy trình đã chứng tỏ là công cụ để hình thành các giải pháp chiến lược và hệ thống cho các vấn đề chung của thành phố mà nó phải đối mặt.

- Đặt cơ sở chia sẻ dữ liệu: thành phố đã xây dựng một nền tảng chia sẻ dữ liệu, được đặt tên là “Cơ sở chia sẻ dữ liệu lớn kiểu Seoul”, thông qua đó thu thập và chia sẻ dữ liệu mà nhiều đơn vị và tổ chức trực thuộc khác nhau sản xuất hàng ngày cũng như dữ liệu mà nó thu được từ các doanh nghiệp và tổ chức. Một số triển khai đầu tiên của việc xây dựng hệ thống thu thập và chia sẻ dữ liệu là để thực hiện các chương trình “Dịch vụ mai mối taxi” và “Dữ liệu thẻ phương tiện giao thông công cộng”. Là một phần trong nỗ lực của Thành phố nhằm làm cho cuộc sống hàng ngày của người dân trở nên thuận tiện thông qua việc thu thập và sử dụng dữ liệu nằm rải rác trong tổ chức của mình, dịch vụ "Dịch vụ mai mối taxi " tìm cách giúp cả người dân và tài xế taxi tìm thấy nhau dễ dàng hơn thông qua phân tích dữ liệu được tích lũy từ cảm biến taxi giúp theo dõi vị trí trên thời gian thực.

- Bồi dưỡng “Người quản lý dữ liệu lớn”: Nhận thức được tình trạng thiếu nhân sự đủ năng lực để quản lý sự phát triển bùng nổ của dữ liệu và áp dụng dữ liệu lớn của nó vào việc xây dựng các chính sách của thành phố, thành phố đã thực hiện dự án đào tạo thành những “Người quản lý dữ liệu lớn” tốt nghiệp đại học hoặc thanh niên có nhu cầu việc làm. Những người này được đào tạo để xây dựng chiến lược dữ liệu lớn và xây dựng hệ thống dẫn đầu, họ tập trung vào việc xác định các nhiệm vụ trong lĩnh vực giao thông vận tải, phúc lợi công cộng, kinh tế, văn hóa và các nhiệm vụ khác có thể được xử lý hiệu quả hơn thông qua việc sử dụng dữ liệu lớn và hỗ trợ các cơ quan và tổ chức của thành phố. Đây là đội ngũ nhân sự quan trọng trong việc xây dựng các chính sách hợp lý và hiệu quả hơn.

Và cuối cùng là theo đuổi “Chính phủ mở 3.0” cùng bước với “Chính phủ 3.0”: “Chính phủ 3.0” là chính sách quốc gia mới mà chính phủ trung ương Hàn Quốc theo đuổi nhằm tạo thêm việc làm và phát triển các dịch vụ công phục vụ nhu cầu của người dân thông qua việc mở và chia sẻ thông tin công cộng, xóa bỏ ranh giới giữa các cơ quan và ban ngành. Là một trong những chính quyền khu vực tự trị, Thành phố cũng đã tiến hành hoạt động kinh doanh của thành phố đồng bộ với định hướng chính sách của chính quyền trung ương thông qua “Chính phủ mở 3.0”. Để mở và chia sẻ thông tin công cộng, Thành phố đã xây dựng “Seoul Open Data Plaza”, một dịch vụ phát hành qua Internet tất cả các thông tin quản lý được tạo ra từ các hoạt động quản lý.

Kết nối chia sẻ dữ liệu

Thực chất dự án Dữ liệu lớn không chỉ cần các chính sách, nhân sự mà cốt lõi là cần một khối dữ liệu lớn trong đó có sự kết nối chia sẻ để dữ liệu sinh ra dữ liệu. Các cuộc thảo luận tổng thể đã được triển khai nhằm chỉ ra các hướng phối hợp cụ thể giữa các bên, giữa các đơn vị công, phối hợp công tư lẫn cả các đơn vị tư nhân với nhau. Sau đó, chính quyền Seoul triển khai kí các bản ghi nhớ MoU giữa các đơn vị tư nhân tham gia, điển hình là đã có công ty viễn thông hàng đầu kí MoU với chính quyền và cung cấp hơn 3 tỷ bản ghi điện thoại miễn phí.

Chính quyền Seoul cũng hình thành mối quan hệ hợp tác với chính quyền trung ương về dữ liệu lớn, theo đó Thành phố và chính quyền trung ương đã hợp tác với nhau về các khía cạnh kỹ thuật và chiến lược liên quan đến cách sử dụng dữ liệu lớn và thí điểm trong việc lựa chọn các tuyến đường để triển khai các tuyến bus chạy đêm phù hợp nhất.

Song song với đó, thành phố cũng định hướng áp dụng thực hành phân tích dữ liệu lớn trong toàn bộ bộ máy thành phố với việc triển khai một nền tảng chia sẻ/sử dụng dữ liệu lớn duy nhất và tập trung nhằm thực hiện các nhiệm vụ tiếp theo như kết hợp dữ liệu lớn xã hội với thông tin vị trí và phát triển và phân tích mới nhiệm vụ chính sách.

Thành quả thực tiễn

Sau một thời gian triển khai thì nền tảng kết nối chia sẻ dữ liệu của Seoul đã ghi nhận một số thành quả tại các dự án cụ thể:

- Bất kỳ ai biết bắt taxi sau khi các dịch vụ giao thông công cộng thông thường kết thúc sẽ đánh giá cao ý tưởng về dịch vụ xe buýt chạy suốt đêm. Tuy nhiên, ý tưởng tưởng chừng đơn giản này lại có một vấn đề khó giải quyết như biết những tuyến đường nào phù hợp nhất với những người thường xuyên trở về nhà vào đêm muộn. Bất kỳ dịch vụ công nào cũng sẽ bị coi là lãng phí nguồn lực hạn chế nếu nó không phục vụ được nhóm đối tượng đã định. Do đó, chương trình “Tối ưu hóa tuyến xe buýt đêm khuya” đã bắt đầu tập trung vào việc xác định các đoạn đường có nhiều người đi bộ nhất vào ban đêm và nhóm chúng thành một số tuyến xe buýt. Với sự bùng nổ của dữ liệu lớn theo những tiến bộ của công nghệ thông tin và một chút cởi mở đối với các phương pháp tiếp cận chính sách độc đáo, Thành phố đã chọn ra những tuyến đường mà những người đi làm về khuya thường lui tới nhất bằng cách sử dụng dữ liệu thu thập được từ lượng lớn hồ sơ dữ liệu cuộc gọi và dữ liệu chứa việc sử dụng thẻ thông minh của hành khách đi taxi. Đây được coi là thành công đầu tiên từ việc triển khai dữ liệu lớn trong kết nối chia sẻ dữ liệu.

- Để đáp ứng với dân số ngày càng tăng của công dân từ 65 tuổi trở lên, thành phố vận hành một số cơ sở trên toàn thành phố với các chương trình phúc lợi đa dạng. Nhưng do thiếu các hướng dẫn chính sách đã được thiết lập về việc cung cấp các dịch vụ phúc lợi, khoảng cách cung cầu giữa thành phố và những người cao tuổi của thành phố ngày càng mở rộng. Để giảm khoảng cách, thành phố cũng đã chuyển sang sử dụng dữ liệu lớn: Bằng cách phân tích hồ sơ điều tra dân số của công dân từ 65 tuổi trở lên kết hợp với các loại dữ liệu khác theo các số liệu được chính quyền thu được từ thuế cho thấy mức thu nhập của họ, tính khả dụng của các chương trình phúc lợi hiện có và sự gần gũi của các dịch vụ giao thông công cộng đối với nơi cư trú của họ. Thành phố đã phát triển một biểu đồ phân bổ chính xác của những người cao tuổi ở mỗi quận thành phố trực thuộc trung ương và thu được thông tin đáng tin cậy về các dịch vụ phúc lợi cần thiết theo vị trí và loại hình dịch vụ. Và bằng cách áp dụng những thông tin đó, thành phố đã có thể điều chỉnh tính khả dụng của các chương trình hiện có và phục vụ tốt hơn nhu cầu của người cao tuổi bằng cách xây dựng các cơ sở phúc lợi ở những địa điểm được cho là dễ tiếp cận nhất đối với họ.

- Thành phố sản xuất và đăng một lượng lớn tài liệu quảng cáo, truyền thông (PR) để thông báo cho người dân về hoạt động triển khai của mình; phần lớn tài liệu dành cho công chúng, một số tài liệu dành cho một số bộ phận công dân hoặc công dân trong độ tuổi nhất định. Trước khi sử dụng dữ liệu lớn, thành phố đã từng sản xuất các tài liệu PR với số lượng được cho là phù hợp và đăng chúng ở bất kỳ nơi nào có sẵn. Nhưng với sự ra mắt của Dự án Dữ liệu lớn, thành phố hiện đã sản xuất và đăng tải các tài liệu PR với số lượng và địa điểm dựa trên phân tích dữ liệu lớn. Ví dụ, các tài liệu về đào tạo việc làm cho thanh niên được đăng ở những khu vực mà thanh niên thường lui tới nhất, những người hầu hết có khả năng quan tâm đến các cơ hội việc làm; các tài liệu về cho vay không cần thế chấp, lãi suất thấp được đăng tải ở các khu vực thu nhập thấp; và các tài liệu thông tin liên quan đến sự an toàn của phụ nữ trở về nhà vào đêm khuya được đặt ở những khu vực tập trung đông phụ nữ làm việc độc thân. Do đó, thông qua việc sử dụng dữ liệu lớn, thành phố đã có thể tiếp cận nhiều nhóm công dân mục tiêu hơn với số lượng tài liệu PR ít hơn.

- Dựa trên kinh nghiệm và thành tựu đã đạt được từ các chương trình dựa trên dữ liệu lớn như dịch vụ xe buýt đêm khuya và lựa chọn địa điểm cho các cơ sở phúc lợi, thành phố đã thiết lập “Xác minh và phát triển nhiệm vụ dữ liệu lớn”, một quy trình để xác minh nếu một vấn đề nào đó của thành phố có thể được giải quyết thông qua việc sử dụng dữ liệu lớn. Quy trình này tập trung vào phân tích của các chuyên gia về các vấn đề thành phố đang gặp phải với từng sở ngành về khả năng ứng dụng của các bộ dữ liệu đó như điều tra dân số, giao thông, thu nhập, dữ liệu xã hội và ứng dụng vào việc xây dựng chính sách của dữ liệu thu được với sự hợp tác của bộ phận công nghệ thông tin. Với việc áp dụng quy trình này, Thành phố đã có thể thiết lập một hệ thống ứng dụng dữ liệu lớn tập trung vào giải quyết các vấn đề của thành phố từ góc độ người dân.

Kết luận

Qua bài giới thiệu về ứng dụng kết nối chia sẻ dữ liệu với Bigdata của chính quyền thành phố Seoul Hàn Quốc, có thể thấy tầm quan trọng và hiệu quả của việc kết nối chia sẻ dữ liệu lớn đến như thế nào. Đây là một nền tảng thiết thực và quan trọng trong việc phát triển bền vững mọi mặt của không chỉ chính quyền Seoul mà của nhiều thành phố, quốc gia khác.

Tại Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã triển khai nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia NDXP. Nền tảng này cũng có cùng tầm nhìn phát triển giống như nền tảng dữ liệu lớn đã triển khai tại Seoul, hiện NDXP đã kết nối hơn 90 cơ quan, doanh nghiệp; có 10 CSDL và 8 hệ thống thông tin có quy mô, phạm vi từ Trung ương đến địa phương với hơn 1.9 triệu giao dịch mỗi ngày. Tuy nhiên hệ thống hiện nay chưa được tích hợp phân tích dữ liệu lớn như Bigdata, chưa đưa ra quyết định hay xây dựng quyết định như mô hình nền tảng của chính quyền Seoul.

Đây có thể là hướng đi tiếp theo trong tương lai mà NDXP có thể hướng tới, khi triển khai thực tiễn được phân tích dữ liệu, ra quyết định thì nền tảng NDXP có thể là công cụ hiệu quả hữu hiệu nhất giúp cho chính phủ Việt Nam có những quyết sách đúng đắn, hiệu quả và sớm nhất từ thực tiễn dữ liệu của quốc gia.

Vũ Cao Minh Đức

Tài liệu tham khảo

Big Data and government: Evidence of the role of Big Data for smart cities; Sounman Hong, Sun Hyoung Kim, Youngrok Kim and Jiongin Park, (Yonsei University); April 23, 2019; Research Article.