Theo các nghiên cứu và điều tra về xã hội học, đến năm 2050 sẽ có khoảng 2/3 dân số thế giới sống tại các thành phố. Sự tăng dân số tại các thành phố đặc biệt là thành phố lớn đã mang đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực như thiếu hụt về tài nguyên, diện tích đất dành cho dân sinh bị bó hẹp, rác thải và ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, sự ra tăng dân số nhanh chóng tại các thành phố cũng tạo ra những áp lực nặng nề lên cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Qua đó, các thành phố lớn trở thành nguyên nhân chủ yếu của việc thay đổi khí hậu và cũng là nạn nhận lớn nhất của thay đổi khí hậu. Trong nhiều năm qua, các chuyên gia xã hội học, kinh tế học không chỉ tại Việt nam mà trên thế giới đã bàn bạc và nghiên cứu để đưa ra các giải pháp nhằm giải quyết khó khăn nêu trên để hướng tới sự phát triển bền vững lâu dài của nền kinh tế.

Một trong những biện pháp mà các nhà quy hoạch trên thế giới hiện nay đang nghiên cứu và tranh cãi đó là làm thế nào để xây dựng và quản lý một thành phố thông minh. Hiện nay trên thế giới không có bất cứ một định nghĩa chính xác nào về thành phố thông minh. Các thuật ngữ thành phố thông minh, thành phố kết nối, thành phố sáng tạo,… đều được dùng để miêu tả việc áp dụng công nghệ thông tin vào xây dựng, kết nối và quản lý dữ liệu thành phố. Việc kết hợp công nghệ thông tin và công nghệ mới giúp cho việc quản lý kinh tế, quản lý nguồn lực trở nên hiệu quả và dễ dàng hơn. Qua đó các nhà quản lý có thể đưa ra các giải pháp tích cực để giải quyết các vấn đề về kinh tế, môi trường và xã hội. Nhờ việc xây dựng và vận hành một cấu trúc hiệu quả mà trong tương lai các thành phố đặc biệt là các thành phố lớn có thể giảm thiểu các tác hại do việc đô thị hóa gây nên. Từ đó chất lượng cuộc sống của người dân trong các thành phố đặc biệt là các đô thị lớn được nâng cao. Tuy nhiên làm thế nào để xây dựng và vận hành một thành phố thông minh hiệu quả vẫn là một bài toán khó không chỉ cho các nhà điều hành kinh tế và kế hoạch tại Việt nam mà còn cho các chuyên gia xã hội học trên trên toàn thế giới.

Canada là một trong những nước đã và đang áp dụng hiệu quả mô hình thành phố thông tại các thành phố lớn như Toronto hay Ottawa. Thành phố Toronto- Canada được đánh giá rất cao về thành phố thông minh ở khu vực Bắc Mỹ. Để đổi phó với những hệ lụy của phát triển nhanh chóng như nhà ở giá rẻ, tỷ lệ sinh thấp, thất nghiệp tăng cao, chính quyền thành phố toronto đã nghiên cứu áp dụng nhiều chính sách, chiến lược thành phố thông minh như xây dựng Toronto trở thành trung tâm dịch vụ tài chính toàn cầu. Ngành công nghiệp tài chính cũng chính là xương sống trong nền kinh tế Canada và cũng gián tiếp và trực tiếp tạo ra 420.000 việc làm trên khắp Canada. Ngoài ra Toronto còn là nơi cung cấp công nghệ thông tin, công nghệ oto của Cananda. Kết quả của các chiến lược thành phố thông minh đã thu được các kết quả bước đầu. Lực lượng lao động sáng tạo tại Toronto đã tăng 34% từ năm 2001. Các ngành văn hóa và nghệ thuật đã đóng góp 11,3 tỷ đô mỗi năm vào GDP chung của thành phố.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 84/QĐ-TTg ngày 19 tháng 01 năm 2018 phê duyệt Kế hoạch phát triển đô thị tăng trưởng xanh Việt Nam đến năm 2030; Quyết định số 950/QĐ-TTg ngày 01/8/2018 phê duyệt đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2015 và định hướng đến năm 2030, trong đó nêu rõ trách nhiệm của ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương cần “Chỉ đạo nghiên cứu, lập kế hoạch, lộ trình thực hiện phát triển đô thị thông minh trên địa bàn phù hợp quan điểm và nguyên tắc của Đề án, lồng ghép trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; xây dựng, tổ chức thẩm định, phê duyệt, bố trí ngân sách và huy động các nguồn vốn hỗ trợ, tài trợ và các nguồn vốn hợp pháp khác theo phân cấp và quy định pháp luật hiện hành để triển khai thực hiện kế hoạch; Chỉ đạo Ủy ban nhân dân các đô thị trực thuộc nghiên cứu, lập kế hoạch thực hiện phát triển đô thị thông minh”. Tuy nhiên, việc xây dựng một thành phố thông minh tại Việt Nam vẫn còn nhiều bỡ ngỡ và gặp những khó khăn nhất định. Do đó, việc nghiên cứu, học tập các quốc gia phát triển trên thế giới, sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho Việt Nam khi tiến hành lập Quy hoạch phát triển đô thị thông minh sau này. Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu, việc xây dựng Quy hoạch thành phố thông minh tại Canada- một trong những nước đã ứng dụng rất thành công mô hình thành phố thông minh và đạt được rất nhiều kết quả khả quan.

1. Xây dựng Quy hoạch thành phố thông minh ở Canada

Trong nhưng năm gần đây, việc đô thị hóa nhanh chóng kéo theo sự gia tăng nhanh chóng của các thiết bị kết nối. Cisco dự đoán 50 tỷ thiết bị kết nối sẽ tồn tại vào năm 2020. Với sự mở rộng ổn định của Internet of Things (IoT), Chính phủ Canada đã thực hiện chương trình kêu gọi ý tưởng xây dựng thành phố thông minh ở Canada để thu hút sự quan tâm của công chúng.

Để cạnh tranh và chuẩn bị để đáp ứng những thách thức và cơ hội trong giai đoạn tới, các thành phố nên đầu tư nâng cao khả năng của mình. Đầu tư công nghệ, mở rộng kết nối nhằm xây dựng một cộng đồng thông minh hơn mạnh mẽ hơn, công bằng và bền vững hơn. Đầu tư đúng mức vào cơ sở hạ tầng thiết yếu và thực hiện đúng chiến lươc đã đề ra có thể mang lại những lợi ích đáng kể cho cơ dân thành phố. Tuy nhiên tiềm năng đầy đủ của các thiết bị kết nối cùng với sự gia tăng các lựa chọn khác nhau về công nghệ cũng có thể gây nên khó khăn cho các thành phố.

Vì vậy, xây dựng một quy hoạch tổng thể thành phố thông minh là một quá trình chủ động để các đô thị xác định các nhu cầu cụ thể của họ, đoàn kết các bên liên quan và phác thảo lộ trình để đạt được các giải pháp hiệu quả và có lợi. Loại quy hoạch này tập trung vào việc xây dựng một thành phố thông minh từ đầu, để đảm bảo công nghệ được sử dụng để cải thiện chất lượng cuộc sống ở nhà, nơi làm việc và vui chơi giải trí.

a. Định nghĩa riêng về thành phố thông minh của Canada   

Mặc dù xây dựng thành phố thông minh đang trở thành xu thế trên thế giới. Tuy nhiên không có bất cứ một định nghĩ chính xác nào về thành phố thông minh được các chuyên gia kinh tế và xã hội học đưa ra. Như đã nói ở trên, định nghĩa về “thành phố thông minh” vẫn là một chủ đề gây tranh cãi với các nhà xã hội học cũng như các chuyên gia hoạch định kinh tế trên thế giới. Tùy thuộc vào điều kiện và nhu cầu cụ thể của từng cộng đồng, người ta có những định nghĩa “thành phố thông minh” khác nhau. Tại Canada, “Thành phố thông minh” thường được hiểu là thuật ngữ dùng để chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống cho mọi người: nhà ở, việc làm và vui chơi, giải trí thông qua việc sử dụng dữ liệu và công nghệ kết nối được tích hợp trong một môi trường. Trong định nghĩa này, một thành phố thông minh là một thành phố mà trong đó công nghệ được sử dụng để tạo cơ hội cho sự phát triển và tăng cường dịch vụ đô thị, bảo tồn tài nguyên và nâng cao hiệu quả chi phí. Những giải pháp được xây dựng trên nền tảng băng thông tốc độ cao, dữ liệu mở, và đầy đủ các chính sách cho nguồn dữ liệu đó.

Khi xây dựng và quy hoạch các thành phố thông minh, các đô thị đặc biệt là các đô thị lớn phát triển thường đánh giá các tiềm năng, cơ hội của thành phố và xếp chung vào các nhóm các vấn đề trọng tâm. Hiện nay, rất nhiều thành phố tại Canada đang nghiên cứu các vấn đề trọng tâm đã được nêu ra trong khuôn khổ chương trình kêu gọi ý tưởng xây dựng thành phố thông minh tại Canada. Dưới đây là sáu vấn đề trọng tâm được đưa ra trong khuôn khổ chương trình ý tưởng xây dựng thành phố thông minh tại Canada:

1. Cơ hội kinh tế: Đảm bảo, hỗ trợ cộng đồng với một nền kinh tế phát triển mạnh bằng cách đổi mới, cạnh tranh, tạo và thu hút tài năng;

2. Trao quyền và giám sát: Xác định đối tượng sẽ bị ảnh hưởng ko tốt trong cộng động, xây dựng chiến lược cho họ để đảm bảo những đối tượng đó sẽ có cơ hội tham gia cộng động;

3. Chất lượng môi trường: Phải đảm bảo đạt được một môi trường phát triển bền vững, lành mạnh, thông qua bảo tồn tài nguyên, tái tạo và cũng cấp tài nguyên cho sự phát triển.

4. Sống khỏe: Cung cấp và khuyến khích, hỗ trợ tích cực cho cuộc sống của người dân, đảm bảo cuộc sống lành mạnh.

5.  Giao thông thuận tiện: Thúc đẩy giao thông, di chuyển tự do trong cộng động.

6. An toàn và an ninh: Cung cấp an toàn và bảo mật cho người dân.

Trong quá khứ, kế hoạch thông tin và hệ thống công nghệ truyền thông trong cộng đồng thường được điều hành bởi doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, trong vài năm gần đây chính quyền một vài thành phố đã sử dụng quy hoạch thành phố thông minh để hỗ trợ các kế hoạch phát triển đô thị và giải quyết hậu quả của đô thị hóa nhanh chóng.

b. Sự cần thiết phải xây dựng quy hoạch khi xây dựng thành phố thông minh.

Như đã đề cập trong phần đầu, hiện nay chúng ta đang đứng trước hai hiện tượng quan trọng của thế giới: Đô thị hóa toàn cầu và cuộc cách mạng kỹ thuật số 4.0. Sự tập trung dân số tại các đô thị lớn và gia tăng nhanh chóng các đô thị tại các nước đã gây ra nhiều thách thức cho các nhà quy hoạch. Điều đó cũng đặt ra cho chính phủ các nước cũng như chính quyền các thành phố những thách thức không nhỏ như đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân, vấn đề nhà ở, môi trường, năng lượng, an ninh, cơ sở hạ tầng đặc biệt là giao thông, ect. Do đó, phát triển một kế hoạch tổng thể về thành phố thông minh là một phương pháp chủ động để các đô thị để khai thác cuộc cách mạng kỹ thuật số đang diễn ra nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống tại các thành phố lớn và tăng trưởng kinh tế. Một kế hoạch tổng thể về vị trí một đô thị, đặc điểm dân cư, đặc điểm kinh tế, thế mạnh của vùng là rất cần thiết để tận dụng cơ hội và xác định những thách thức để giảm thiểu các rủi ro trong phát triển kinh tế.

Các kế hoạch phát triển, xây dựng, quản lý và điều hành trong tương lai phải đảm bảo sự phát triển bền vững của thành phố về kinh tế, xã hội và môi trường. Quản lý và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, đặc biệt là tại các đô thị lớn, đòi hỏi phải biết những đặc điểm đặc trưng của thành phố. Điều này chỉ có thể nắm bắt qua việc thay đổi phương thức quản lý, điều hành của chính quyền, sự tham gia và giám sát của người dân và các cơ quan liên quan. Do đó, phát triển một kế hoạch tổng thể cho thành phố thông minh cũng là một phần của quản trị minh bạch trong tương lai và đảm bảo dịch vụ cộng đồng liên tục mang lại lợi ích cho người dân. Với việc áp dụng công nghệ số vào quản lý điều hành, việc chuyển đổi sang mô hình “thành phố thông minh” càng trở nên khả quan.  Theo Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Canada, tất cả cơ sở hạ tầng của các thành phố tại Canada sẽ “thông minh” vào năm 2030.

 Nếu không có một kế hoạch tổng thể sẽ tạo ra sự bị động cho cộng đồng. Do chưa có sự chuẩn bị, thấu hiểu nhận biết đầy đủ, việc xây dựng chuyển đổi sang mô hình thành phố thông minh sẽ được những phản ứng không tích cực từ phía người dân. Từ đó, việc xây dựng và chuyển đổi sang mô hình thành phố thông minh sẽ không thể thu được hiệu quả tối đa. Lập một kế hoạch tổng thể để xây dựng thành phố thông minh sẽ mang lại sự gần gũi với người dân vì những lợi ích thiết thực mang lại cho họ.

Phát triển và xây dựng một thành phố thông minh thường sẽ không mang lại lợi ích trong ngắn hạn. Ngược lại, nó lại đòi hỏi một lượng kinh phí, tài nguyên của ngân sách của thành phố và cộng động. Vậy điều gì làm cho nó đáng giá, đó là những lợi ích về kinh tế, xã hội và môi trường trong dài hạn. Xây dựng một thành phố thông minh đòi hỏi sự tham gia của nhiều nhóm, các bên liên quan đa dạng và phong phú, bao gồm các cơ quan, các ngành, của lãnh đạo và người dân. Quy hoạch tổng thể xây dựng một thành phố thông minh đòi hỏi sự gắn kết của các nhóm riêng biệt, cho phép triệt để thăm dò lợi ích tiềm năng xã hội và môi trường. Hơn nữa, bản thân các công dân là nguyên nhân tạo ra các áp lực để chính quyền thành phố ngày càng phải cung cấp các dịch vụ hiệu quả và thuận tiện phù hợp với những gì họ mong đợi.

2. Các giai đoạn trong xây dựng quy hoạch thành phố thông minh tại Canada

Một kế hoạch tổng thể thành công phụ thuộc nhiều yếu tố vì nó là một sáng kiến lập kế hoạch liên ngành. Các thiết kế và giải pháp thực hiện đòi hỏi phải mang lại các lợi ích kinh tế, xã hội, môi trường. Để đạt được hiệu quả cao, việc quy hoạch và xây dựng thành phố thông minh đòi hỏi sự hợp tác giữa các ngành các bên liên quan, bên trong và bên ngoài. Việc xây dựng và quy hoạch một thành phố thông minh phải trải qua năm giai đoạn sau:

Giai đoạn 1: Xác định các đối tượng liên quan đến việc phát triển thành phố thông minh

Bước đầu tiên trong việc phát triển một kế hoạch tổng thể thành phố thông minh đang xác định các bên liên quan chính, ai sẽ trở thành nhóm dự án và các lãnh đạo. Sự tham gia của các cơ quan, ban ngành cần được phổ biến rộng rãi trong chính quyền địa phương, ở các cấp độ khác nhau trung ương, địa phương và người dân. Trong đề án của mình, các nhà hoạch định của Canada đã xác định các nhóm đối tượng liên quan đến việc xây dựng thành phố thông minh như sau: Lãnh đạo địa phương;Trưởng phòng kỹ thuật số / Chuyển đổi / Công nghệ; Chuyên gia bảo mật; Tất cả các trưởng bộ phận; Học viện; Nhà cung cấp dịch vụ; Công dân và nhóm tư vấn kinh doanh địa phương.

 Sau khi xác định được đối tượng liên quan, phải xây dựng được nhiệm vụ cho từng đối tượng. Tiếp theo đó, là phải kết nối được các nhóm với nhau. Ngoài ra, việc tận dụng được đối tác toàn cầu cũng là một phần quan trọng và đáng chú ý trong kế hoạch xây dựng và phát triển một thành phố thông minh.

Thông qua sự cộng tác và kết nối mạng, các nhóm chia sẻ kiến thức, thành phố có thể tạo dựng quan hệ đối tác toàn cầu cho phép học tập và cộng tác với các đối tác. Hợp tác với các cộng đồng lân cận là có khả năng cung cấp những lợi ích lớn nhất do khu vực liên kết chiến lược và hiệu ứng tràn kinh tế cải thiện khả năng cạnh tranh kinh tế. Đối tác có thể được tận dụng để trao đổi ý tưởng và bài học, tài nguyên chung, cơ sở hạ tầng chia sẻ chung.

Giai đoạn 2: Xác định và thiết lập hiện trạng hiện tại của thành phố

Quy hoạch tổng thể thành phố thông minh mang tính duy nhất, bởi vì mỗi thành phố phải đối mặt với những thách thức khác nhau, ở trạng thái sẵn sàng khác nhau, các nguồn lực và giải pháp khác nhau. Trên cơ sở bối cảnh cụ thể của từng thành phố, thiết lập các giải pháp công nghệ phù hợp để mang lại lợi nhuận kinh tế và xã hội cao nhất.

- Thiết lập trạng thái hiện tại:

Hiểu được các cơ hội và yêu cầu phát triển một thành phố thông minh đòi hỏi phải hiểu trước tình trạng hiện tại của đô thị của bạn: sự sẵn sàng và nhu cầu thay đổi thông qua chuyển đổi kỹ thuật số. Việc đánh giá này nên được tiến hành trên các khu vực dịch vụ của cộng đồng để xác định các thách thức và thành công hiện tại trong từng khu vực. Tình trạng hiện tại sẽ được xác định thông qua sự tham gia liên tục của các bên liên quan, cùng với sự tham gia rộng rãi của cộng đồng, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân; đánh giá các sáng kiến, kế hoạch và khung thành phố hiện có. Việc đánh giá đặc điểm và tình trạng của đô thị cũng có giá trị để đánh giá tình trạng trưởng thành kỹ thuật số hiện tại của cộng đồng của bạn. Trước khi hoàn thành việc đánh giá, điều quan trọng là phải xem xét năng lực nội bộ. Các chỉ số về tình trạng trưởng thành kỹ thuật số có thể thay đổi tùy theo cộng đồng và người đánh giá. Ví dụ, để đánh giá sự trưởng thành kỹ thuật số của Thành phố Vancouver năm 2012, các chuyên gia phân tích đã sử dụng 4 mức độ trưởng thành (trong Bảng 1)

Bảng 1: Các mức độ trưởng thành kỹ thuật số và các chỉ số của Vancouver

Cấp độ trưởng thành kỹ thuật số

Các chỉ số

Vắng mặt

• Bị giới hạn, không có khả năng trong khu vực này.

Khám phá

• Năng lực cơ bản trong lĩnh vực kỹ thuật số và khả năng tích hợp dữ liệu một phần với các bên đối tác.

• Các công việc quản lý có thể được hoàn thành nhưng nhờ áp dụng công nghệ sẽ cải thiện hiệu suất công việc.

Cho phép

• Các hệ thống và quy trình hiện tại phù hợp để tích hợp phần lớn các bên liên quan bên trong và bên ngoài.

• Xem xét là một thành phố kỹ thuật số

Kết nối

• Cư dân, nhân viên, doanh nghiệp và chính phủ đều được kết nối và phục vụ thông qua các kênh mong muốn.

• Các sáng kiến đi trước và dẫn đầu cho các cộng đồng khác.

Ví dụ: Vancouver, Canada

Thực hiện một nghiên cứu sơ bộ cho sự phát triển Chiến lược Kỹ thuật số 2013-2016, Thành phố Vancouver đã thuê một nhà tư vấn bên ngoài để đánh giá tình trạng sẵn sàng kỹ thuật số của Thành phố. Đánh giá thực hiện trên năm lĩnh vực kỹ thuật số sau đây: trực tuyến; di động; xã hội; cơ sở hạ tầng và tài sản; và tổ chức. Các cấp độ trưởng thành kỹ thuật số được xác định là: vắng mặt, khám phá, cho phép hoặc kết nối. Nghiên cứu cho thấy, về tổng thể, thành phố Vancouver đã ở mức độ trưởng thành kỹ thuật số vừa phải. Thực tế hiện tại cho phép Vancouver xác định nơi nào tốt nhất cho việc triển khai xây dựng thành phố thông minh và những khu vực nào sẽ đòi hỏi nhiều nỗ lực nhất. Đánh giá cũng đã xác định ba chủ đề chính cho một thành phố thông minh hiệu quả và có lợi:

•  Thiết kế chiến lược. Triển khai chiến lược.

•  Các nhân viên được trao quyền hỗ trợ, các công dân được trao quyền.

•  Quản trị kỹ thuật số dẫn đến tác động chiến lược và giảm rủi ro.

 - Xác định thách thức của cộng đồng

Xác định những thách thức thực sự của một cộng đồng là điều kiện tiên quyết để xác định các giải pháp thích hợp nhất. Cộng đồng là đầu tiên và quan trọng nhất, chứ không phải là cơ sở hạ tầng và công nghệ. Do đó, để hiểu những nhu cầu này đòi hỏi sự tham gia của toàn cộng đồng gồm: người dân, nhân viên và doanh nghiệp. Với mục tiêu cuối cùng của Kế hoạch tổng thể thành phố thông minh là phác thảo các sáng kiến để nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.

- Xác định các ưu tiên chiến lược

Để việc thực hiện Kế hoạch tổng thể thành phố thông minh trở nên khả thi, các mục tiêu của nó phải phù hợp với tầm nhìn, nhiệm vụ và các ưu tiên chiến lược hiện có của thành phố. Nhóm triển khai lập quy hoạch tổng thể thành phố thông minh cần hoàn thành một bản Kế hoạch và Lập chính sách tại địa phương để xác định tầm nhìn và nhiệm vụ bao quát của cộng đồng, các mục tiêu về quản lý bền vững và quản trị cũng như các chiến lược phân phối dịch vụ.

- Thu thập và đánh giá dữ liệu có sẵn

Tính khả thi của các thành phố thông minh phần lớn phụ thuộc vào sự tăng trưởng và khả năng tiếp cận của dữ liệu lớn và mối quan hệ cộng sinh của nó với IoT. Dữ liệu lớn cho phép các cộng đồng có được thông tin chi tiết về điều kiện môi trường, xã hội, … ở các địa phương với số lượng lớn dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau. Thông qua IoT, dữ liệu được sử dụng để phục vụ cho việc ra quyết định của cộng đồng, hoặc trong lập kế hoạch, thiết lập thời gian thực hiện ngắn hạn hoặc dài hạn. Các nền tảng dữ liệu thành phố là nền tảng để đảm bảo tính sẵn có, tính chia sẻ và phân tích dữ liệu. Nền tảng này nâng cao hiệu quả sự phối hợp giữa các bên liên quan bằng cách cho phép các nhóm khác nhau kết nối, chuẩn hóa và tự động hóa các quy trình. Đối với kế hoạch tổng thể thành phố thông minh, một nền tảng dữ liệu thành phố là điều kiện bắt buộc phải có.

Dữ liệu mở hoặc dữ liệu tự do có sẵn cho bất kỳ ai không có giới hạn, là yếu tố quan trọng đối với nhiều sáng kiến thành phố thông minh trên toàn thế giới. Khi dữ liệu được mở cho công chúng, những ý tưởng và quan điểm mới lạ tận dụng các cách sáng tạo để dữ liệu được tái sử dụng, phân tích và tương quan để cải thiện chất lượng cuộc sống.

Ví dụ: Toronto, Canada

Vào năm 2012, Thành phố Toronto đã khởi động sáng kiến dữ liệu mở. Vào năm 2018, sau khi tham vấn với hơn 100 bên liên quan trong và ngoài nước, Thành phố đã công bố Kế hoạch tổng thể dữ liệu mở của mình. Kế hoạch trình bày một khuôn khổ cho sáng kiến dữ liệu mở của Thành phố trong 04 năm và được hướng dẫn bởi sáu nguyên tắc của Điều lệ dữ liệu mở (ODC-Open Data Charter). Bằng cách lập ra kế hoạch này, Toronto đã xác định tám bài học đã học được với dữ liệu mở sau:

• Tập trung vào chất lượng trên số lượng cho các tập dữ liệu;

• Tạo một nhóm dữ liệu mở với cả năng lực kỹ thuật và phi kỹ thuật;

• Xuất bản dữ liệu phải được tự động hóa và sắp xếp hợp lý để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng;

• Để đảm bảo khả năng tiếp cận cho tất cả các nhóm, các biện pháp bổ sung trong quá trình giải phóng dữ liệu phải được thực hiện;

• Hợp tác với các nhóm cộng đồng là bắt buộc để nắm bắt giá trị thực của dữ liệu và các chương trình liên quan;

• Để cân bằng các nguồn lực cần thiết với giá trị được tạo bởi người dùng, các bản phát hành dữ liệu phải được ưu tiên;

• Ước tính giá trị của dữ liệu mở đòi hỏi phải hiểu được tiềm năng của nó để giải quyết các vấn đề dân sự;

• Mở theo mặc định phải là một yêu cầu được lãnh đạo cấp cao hỗ trợ.

Như vậy, để đảm bảo Canada có thể xây dựng được một thành phố thông minh, đáp ứng được nhu cầu phát triển của thời đại kỹ thuật số, thì cần chuẩn bị những điều kiện cần thiết ngay từ ban đầu, điều đó đòi hỏi phải xây dựng một quy hoạch tổng thể thành phố thông minh, từ đó xác định rõ yêu cầu và mục tiêu cần đạt được để có những giải pháp công nghệ thích hợp, nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Trong phần 02, chúng ta sẽ tiếp tục nghiên cứu 03 giai đoạn tiếp theo trong quy hoạch thành phố thông minh tại Canada.

3. Kết luận

Tại Việt Nam, việc bùng nổ dân số nhanh chóng tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh cũng như tốc độ đô thị hóa nhanh chóng tại các tỉnh thành khác đã đặt ra nhiều thách thức trong quản lý cũng như đảm bảo điều kiện sinh hoạt cho người dân. Từ mô hình xây dựng thành phố thông minh tại Canada, chúng ta có thể rút ra các bài học riêng phù hợp với điều kiện Việt Nam để áp dụng tại phát triển đô thị thông minh như:

- Xây dựng quy hoạch là bước đầu tiên khi tiến hành xây dựng thành phố thông minh;

- Mỗi thành phố xây dựng riêng một bản quy hoạch phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh riêng của từng thành phố;

- Phân rõ các giai đoạn trong quy hoạch xây dựng thành phố thông minh;

- Tùy thuộc vào vị trí và điều kiện đặc trưng của từng thành phố có thể áp dụng cách xây dựng dữ liệu và đánh giá nguồn dữ liệu dùng cho công nghệ số hóa cũng như mức độ trưởng thành trong kỹ thuật số.

Nếu làm tốt những điều này, các thành phố có thể chủ động trong việc hoạch định, xây dựng các bước tiếp theo để chuyển đổi sang thành phố thông minh.

Lương Thị Kim Thanh

Tài liệu tham khảo:

- Báo cáo quy hoạch thành phố thông minh – của Viện đô thị Canada

- Cổng thông tin Viện đô thị Canada - tại địa chỉ: http://www.canurb.org.

- Quyết định số 84/QĐ-TTg ngày 19 tháng 01 năm 2018 phê duyệt Kế hoạch phát triển đô thị tăng trưởng xanh Việt Nam đến năm 2030

- Quyết định số 950/QĐ-TTg ngày 01/8/2018 phê duyệt đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2015 và định hướng đến năm 2030