Sự phát triển kinh tế số sẽ là một đòn bẩy thúc đẩy bước phát triển mới của nền kinh tế Trung Quốc.

Xây dựng một động lực phát triển mới là một động thái chiến lược phù hợp với sự tăng trưởng của các nước lớn và giành thế chủ động cho sự phát triển trong tương lai. Nền kinh tế số đóng một vai trò quan trọng trong việc kích hoạt các dòng chảy kinh tế, tạo ra động lực phát triển và thúc đẩy khả năng phục hồi của nền kinh tế. Dữ liệu trong thời kỳ chuyển đổi số, kinh tế số đã trở thành một thành phần quan trọng trong mọi hoạt động, từ sản xuất, phân phối, trao đổi hàng hóa và tiêu dùng. Từ đó dẫn đến các hoạt động chia sẻ dữ liệu trên mạng, tích hợp sâu rộng, hợp tác phát triển và sử dụng hiệu quả các yếu tố dữ liệu liên quan đến sản xuất, lao động, vốn, đất đai, công nghệ và quản lý... Sự phát triển nhanh chóng của năng suất số đã làm thay đổi các nhà sản xuất, các mục tiêu, công cụ và phương pháp sản xuất. Nó đã tái tạo và chuyển dịch mô hình của nền kinh tế thực, nâng cao chất lượng và hiệu quả cung ứng, giúp cân bằng nguồn cung và cầu, nâng cao hiệu quả tổng thể của phát triển kinh tế. Nền kinh tế số tăng cường khả năng phục hồi kinh tế và khuyến khích tổ chức xã hội dựa trên nền tảng và thân thiện với môi trường hơn. Nó vượt qua ranh giới công nghiệp và tổ chức, cải thiện sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và làm cho chuỗi cung ứng công nghiệp thích ứng hơn. Bất chấp những tác động kép của phong trào chống toàn cầu hóa và Covid-19, nền kinh tế số vẫn không ngừng tăng trưởng, đảm bảo sự phát triển lành mạnh và ổn định của nền kinh tế - xã hội.

Phát triển nền kinh tế số là một phương tiện quan trọng để xây dựng một hệ thống kinh tế hiện đại.

Phát triển và ứng dụng dữ liệu lớn là một phần quan trọng của hệ thống kinh tế hiện đại. Nền kinh tế số có tính đổi mới, thâm nhập và mở rộng rất cao. Nó có khả năng thúc đẩy việc xây dựng một hệ thống kinh tế hiện đại và thúc đẩy phát triển kinh tế chất lượng cao. Sự đổi mới trong thời đại công nghệ thông tin mới đang phát triển mạnh và các ngành cốt lõi của nền kinh tế số, chẳng hạn như dữ liệu lớn, Internet vạn vật và trí tuệ nhân tạo (AI), có khả năng đổi mới, mang lại tiềm năng tăng trưởng và lợi nhuận lớn. Thật vậy, động lực chính của phát triển kinh tế đã thay đổi từ các yếu tố sản xuất, chẳng hạn như tài nguyên và lao động chi phí thấp, sang ứng dụng các công nghệ vào hoạt động kinh doanh, sản xuất thông thường. Công nghệ số đang thay đổi mô hình kinh tế truyền thống. Các công nghệ mới, chẳng hạn như 5G, AI và blockchain, đã tạo bước tiến mới cho vô số ngành công nghiệp, thúc đẩy số hóa các lĩnh vực truyền thống, bao gồm nông nghiệp, năng lượng, xây dựng và dịch vụ, đồng thời tạo ra các doanh nghiệp số. Việc áp dụng chính phủ số, thành phố thông minh và xã hội số đã thúc đẩy cải cách các dịch vụ công và quản trị. Nhờ việc xây dựng liên tục các dịch vụ trực tuyến một cửa và quản lý thống nhất trên một mạng duy nhất, các dịch vụ công ngày càng trở nên thuận tiện hơn, môi trường kinh doanh ngày càng cải thiện và tạo ra môi trường thị trường thống nhất, minh bạch hơn, có tính cạnh tranh và có trật tự.

Hình 1: Xu hướng các công nghệ số đang làm thay đổi diện mạo nền kinh tế số

Phát triển nền kinh tế số là điều cần thiết để xây dựng lợi thế cho quốc gia số.

Thế giới đang trải qua một cuộc cách mạng công nghệ và chuyển đổi công nghiệp ngày càng sâu rộng. Những đột phá liên tục đang được thực hiện trong công nghệ thông tin hiện đại, bao gồm Internet, dữ liệu lớn và AI, nền kinh tế số đang bùng nổ và lợi ích của tất cả các quốc gia ngày càng trở nên chặt chẽ hơn. Nền kinh tế số đang dẫn đầu một vòng cách mạng công nghệ và chuyển đổi công nghiệp mới, trở thành lực lượng chủ chốt trong việc tổ chức lại các yếu tố sản xuất và tài nguyên toàn cầu, định hình lại cấu trúc kinh tế toàn cầu và thay đổi mô hình cạnh tranh, từ đó tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Các quốc gia trên thế giới nhận ra tầm quan trọng của nền kinh tế số, điều này đã khiến các quốc gia tăng cường các chiến lược, tăng cường đầu tư cho nghiên cứu và phát triển trong doanh nghiệp và thúc đẩy số hóa các ngành công nghiệp, để thúc đẩy tăng trưởng đổi mới và phát triển nền kinh tế số của đất nước. Trung Quốc sở hữu những nguyên tắc cơ bản vững chắc để phát triển nền kinh tế số. Trung Quốc được hưởng lợi từ một thị trường rộng lớn và một hệ thống công nghiệp hoàn chỉnh, số lượng người dùng Internet lớn nhất trên thế giới, tài nguyên dữ liệu phong phú và vô số ứng dụng của công nghệ số trong các ngành công nghiệp khác nhau. Hơn nữa, nhu cầu ngày càng tăng của người dân Trung Quốc về một cuộc sống tốt hơn đang tạo ra một thị trường nội địa lớn hơn và đa dạng hơn.

Sự phát triển nhanh chóng và hiệu quả của nền kinh tế số của Trung Quốc

Kể từ năm 2012, Trung Quốc đã thực hiện chiến lược phát triển không gian mạng quốc gia và chiến lược dữ liệu lớn quốc gia, thúc đẩy sự phát triển quốc gia số và một xã hội thông minh, đồng thời đẩy mạnh số hóa công nghiệp, đạt được những kết quả đáng kể trong nền kinh tế số của nước này. Vào năm 2020, giá trị gia tăng của các ngành công nghiệp cốt lõi trong nền kinh tế số của Trung Quốc chiếm 7,8% GDP, trong đó lĩnh vực này ngày càng đóng vai trò nổi bật trong nền kinh tế và xã hội rộng lớn hơn.

Nền kinh tế số của Trung Quốc đang dẫn đầu toàn cầu.

Nền kinh tế số của Trung Quốc đạt vị trí thứ hai trên thế giới trong nhiều năm nhờ vào sự phát triển nhanh chóng của cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông, tiêu dùng số và các ngành công nghiệp số. Về cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông, nhờ các chính sách lớn như Chương trình nghị sự về băng thông rộng quốc gia, Trung Quốc đã nhanh chóng phát triển mạng băng rộng tốc độ cao và xây dựng mạng quang lớn nhất thế giới. Tính đến tháng 11 năm 2021, Trung Quốc có 497 triệu người dùng 5G cũng như khoảng 1,4 triệu trạm gốc 5G, chiếm hơn 70% tổng số trạm gốc 5G trên thế giới. Sau một thời gian bắt kịp, Trung Quốc đang trở thành một quốc gia mạnh về công nghệ và thậm chí đang tiến tới vị trí dẫn đầu về công nghệ thông tin và truyền thông. Về tiêu dùng số, Trung Quốc có thị trường lớn nhất trên thế giới, với số lượng người dùng Internet cao nhất trong 13 năm liên tiếp, vượt quá 1 tỷ người vào tháng 6 năm 2021. Số lượng người dùng Internet khổng lồ của Trung Quốc đã tạo ra một thị trường khổng lồ. Các giao dịch thương mại điện tử ở Trung Quốc tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm là 11,6% trong giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ 13 (2016 - 2020) và Trung Quốc đã có thị trường bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới trong 8 năm liên tiếp. Từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2021, tổng giá trị bán lẻ trực tuyến ở Trung Quốc là hơn 6,1 nghìn tỷ nhân dân tệ, với hàng hóa vật chất chiếm hơn 5 nghìn tỷ nhân dân tệ. Các ngành công nghiệp số của Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng. Được định hướng bởi chiến lược phát triển dựa trên sự đổi mới, Trung Quốc đã đạt được những thành tựu liên tục trong đổi mới công nghệ số, thúc đẩy sự phát triển không ngừng và tăng trưởng nhanh chóng của các ngành công nghiệp số. Trong sáu năm qua, Trung Quốc đã tăng từ vị trí thứ 29 lên vị trí thứ 12 trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu. Trong giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ 13, thu nhập hoạt động của các ngành công nghiệp phần mềm và dịch vụ CNTT của Trung Quốc đã tăng từ 4,28 nghìn tỷ nhân dân tệ lên 8,16 nghìn tỷ nhân dân tệ, với tốc độ trung bình hàng năm là 13,8%, vượt xa mức tăng trưởng GDP trung bình hàng năm.

Hình 2: Ảnh minh họa về Kinh tế số

Nền kinh tế số đang tạo ra các lĩnh vực tăng trưởng kinh tế mới.

Nền kinh tế số đã đóng một vai trò quan trọng trong việc ổn định đầu tư và ngoại thương cũng như thúc đẩy tiêu dùng, trở thành một động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế. Nó đã dẫn đến tăng trưởng đầu tư, với gần 100 tỷ nhân dân tệ đầu tư vào các ngành công nghiệp số, bao gồm cả việc xây dựng nhanh chóng 5G và cơ sở hạ tầng CNTT khác. Đầu tư vào tài sản cố định trong ngành công nghiệp sản xuất điện tử và CNTT tăng 28,3% so với cùng kỳ năm trước, đến tháng 6 năm 2021, cao hơn 18,9 điểm phần trăm so với năm trước và cao hơn 12,1 điểm phần trăm so với đầu tư công nghiệp trong cùng thời kỳ. Các loại hình tiêu dùng mới đã được mở rộng, với thương mại điện tử nông thôn đang dần được cải thiện. Trong giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ 13, doanh số bán lẻ trực tuyến ở nông thôn đã tăng với tốc độ trung bình hàng năm là 38,75%, từ 350 tỷ nhân dân tệ lên 1,8 nghìn tỷ nhân dân tệ. Thương mại điện tử có thể đáp ứng nhu cầu cá nhân của người tiêu dùng, dẫn đến một thị trường lâu dài. Các sản phẩm thông minh đang thúc đẩy mức tiêu thụ được nâng cao ở Trung Quốc, với doanh số bán hàng của robot hút bụi, điện thoại thông minh, đồng hồ thông minh và loa thông minh cao hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Thương mại số đã mang lại cho Trung Quốc một lợi thế xuất khẩu mới, mở rộng chiều sâu và bề rộng của thương mại quốc tế. Từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2021, thương mại điện tử xuyên biên giới của Trung Quốc trị giá 886,7 tỷ nhân dân tệ, tăng 28,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo Hội nghị của Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển, 44,5% tổng thương mại dịch vụ của Trung Quốc được chuyển giao bằng thương mại điện tử vào năm 2020, là công cụ giúp ổn định hoạt động ngoại thương của Trung Quốc.

Công nghệ số đã nâng cao chất lượng và hiệu quả của nền kinh tế thực.

Sự tích hợp sâu rộng của công nghệ số trong nền kinh tế thực đã cải thiện năng suất các yếu tố tổng thể, thúc đẩy chuyển đổi và nâng cấp tất cả các khía cạnh và từng mắt xích trong chuỗi công nghiệp sản xuất, dịch vụ và nông nghiệp. Quá trình chuyển đổi số của ngành sản xuất đang tiếp tục, với việc các công ty sản xuất ngày càng chuyển sang sử dụng dịch vụ đám mây, sử dụng các công cụ số và AI. Đến tháng 10 năm 2021, tỷ lệ kiểm soát số các quy trình quan trọng của các doanh nghiệp công nghiệp quy mô lớn là 54,6%, tỷ lệ sử dụng số trong quản lý và điều hành đạt 69,8% và tỷ lệ thâm nhập của các công cụ R&D (nghiên cứu và phát triển trong doanh nghiệp) là 74,2%. Và hơn 100 các nền tảng Internet công nghiệp với tầm ảnh hưởng công nghiệp và khu vực kết nối 76 triệu mặt hàng thiết bị công nghiệp đã được thiết lập, thúc đẩy tiết kiệm chi phí và hiệu quả cao hơn trong sản xuất. Số hóa ngành dịch vụ tăng lên rõ rệt, kéo theo sự phát triển mạnh mẽ của các hình thức và mô hình kinh doanh mới. Quy mô thương mại điện tử và thanh toán di động ở Trung Quốc dẫn đầu thế giới và các thị trường dịch vụ gọi xe, giao đồ ăn và điều trị y tế trực tuyến đang mở rộng, lần lượt đạt 397 triệu, 469 triệu và 239 triệu người dùng vào tháng 6 năm 2021, góp phần mở rộng nhu cầu trong nước. Quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp cũng đang tiến triển ổn định. Tỷ lệ thâm nhập của công nghệ số vào sản xuất và vận hành nông nghiệp ngày càng tăng, với các ứng dụng của Internet vạn vật, dữ liệu lớn và AI trong sản xuất nông nghiệp đã vượt 8%. Các phương pháp mới của nông nghiệp thông minh, chẳng hạn như truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Công nghệ số đã đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn Covid-19.

Kể từ sự bùng nổ của Covid-19, công nghệ số và nền kinh tế số đã đóng những vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn Covid-19, đưa mọi người trở lại làm việc và tiếp tục sản xuất cũng như ổn định việc làm. Cuộc chiến chuyển đổi số chống lại đại dịch đã đạt được những kết quả đáng kể, với việc chính quyền các cấp và các doanh nghiệp sử dụng công nghệ số để ngăn chặn Covid-19. Tính đến cuối năm 2021, "mã y tế" quốc gia đã được sử dụng rộng rãi cho phép truy cập vào tất cả các địa điểm và dịch vụ, và nền tảng dịch vụ của Chính phủ quốc gia đã tạo điều kiện cho hơn 65 tỷ yêu cầu về tình trạng mã y tế giữa các khu vực, cho phép nhân viên di chuyển khắp đất nước một cách có trật tự. Sự chuyển đổi số của nền kinh tế đang thúc đẩy sự phục hồi toàn diện. Các dịch vụ như giao hàng không tiếp xúc và tủ khóa lấy thức ăn thông minh đang giúp đảm bảo đáp ứng nhu cầu của công chúng, đồng thời việc di chuyển các cuộc tư vấn y tế, lớp học giáo dục và giải trí trực tuyến đã làm giảm nguy cơ lây lan vi rút với nhiều người. Làm việc từ xa, ký hợp đồng trực tuyến, đấu thầu hợp đồng trực tuyến và phỏng vấn trực tuyến đã đảm bảo rằng công việc và sản xuất có thể tiếp tục cách xa nơi làm việc, do đó nâng cao khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng và công nghiệp. Ngoài ra, các hình thức và mô hình kinh doanh mới đã ổn định và mở rộng việc làm, tuyển dụng trực tuyến đã đảm bảo việc làm cho sinh viên tốt nghiệp đại học và tạo việc làm mới bằng cách áp dụng hình thức chia sẻ nhân viên và làm việc linh hoạt. Hơn 60 triệu người hiện đang làm việc trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Việc sử dụng công nghệ số trong các dịch vụ công không ngừng gia tăng.

Những thành tựu đáng kể đã đạt được trong chính phủ số, các dịch vụ công và xây dựng xã hội số đã làm cho các dịch vụ công trở nên bao trùm và công bằng hơn, cho phép công chúng thu được hưởng lợi ích lớn hơn và công bằng hơn từ nền kinh tế số, đồng thời củng cố ý thức của mọi người về sự an toàn và hiệu quả trên môi trường mạng. Hiệu quả của chính phủ số đã được cải thiện khi "Internet cộng với các dịch vụ của chính phủ" ngày càng phát triển và một nền tảng trực tuyến quốc gia cho các dịch vụ của chính phủ đã được thiết lập kết nối 31 tỉnh, khu tự trị và thành phố trực thuộc trung ương, 46 ban của Quốc vụ viện. Các nền tảng một cửa cung cấp một loạt các dịch vụ xuyên khu vực đang trở thành tiêu chuẩn. Đến cuối năm 2020, 82,13% các mục cấp phép hành chính cấp tỉnh có thể được xử lý trực tuyến trong một lần truy cập, và thời gian cần thiết để hoàn thành hơn một nửa các mục cấp phép hành chính quốc gia đã giảm hơn 40%, giúp cho hoạt động của người dân trở nên thuận tiện và hiệu quả. Các dịch vụ công ích số có thể đáp ứng mong muốn của người dân về cuộc sống tốt đẹp hơn, ứng dụng công nghệ số vào các dịch vụ liên quan đến phúc lợi công cộng đã đạt được những kết quả đáng kể. Đến cuối năm 2020, tỷ lệ truy cập Internet trong các trường tiểu học và trung học cơ sở (bao gồm cả trung tâm học liệu) trên toàn quốc là 100%, nền tảng quốc gia về thông tin bảo hiểm y tế đã được đưa vào vận hành. Số người sử dụng chứng từ điện tử bảo hiểm y tế là 376 triệu người, với tổng số 72,18 triệu lượt thanh toán. Tính đến tháng 9 năm 2021, 104 trang web và ứng dụng ở Trung Quốc đã thực hiện các bước ban đầu để trở nên thân thiện hơn với người dùng cao tuổi, do đó cải thiện khả năng tiếp cận, đảm bảo tính toàn diện của nền kinh tế số và giúp xóa bỏ khoảng cách số. Các làng số đang giúp tiếp thêm hy vọng, là kinh nghiệm cho các vùng nông thôn, với tất cả các làng hành chính ở Trung Quốc đã được kết nối Internet băng thông rộng và 99% trong số đó có cả kết nối cáp quang và 4G. Các hình thức kinh doanh mới ở nông thôn đang bùng nổ, và những nỗ lực tích hợp công nghệ Internet với các sản phẩm nông nghiệp để tăng xuất khẩu vào các thành phố đang làm tăng thu nhập ở nông thôn. Việc sử dụng các công nghệ số thông minh trong du lịch nông thôn cũng đã tăng lên đáng kể, cũng như số hóa quản trị nông thôn đang giúp các làng xã quản trị tốt hơn trong các hoạt động của mình. Những tiến bộ này đang thúc đẩy chất lượng và hiệu quả trong nông nghiệp, làm cho các làng trở thành nơi sinh sống và làm việc đáng mơ ước, đồng thời gia tăng sự giàu có và thịnh vượng của cư dân nông thôn.

(Còn nữa)

Quách Hồng Trang

Tài liệu tham khảo:

1. https://tapchinganhang.gov.vn/phat-trien-kinh-te-so-o-trung-quoc-va-kinh-nghiem-doi-voi-viet-nam.htm

2. http://en.qstheory.cn/2022-03/03/c_720696.htm