Với kinh nghiệm hơn 20 năm thực hiện đánh giá ở một số quốc gia thành viên và không phải thành viên OECD, Ban Chính phủ mở và đổi mới - Tổng cục Quản trị công của OECD đã thực hiện đánh giá về Chính phủ kỹ thuật số của Slovenia trên cơ sở tham chiếu khuyến nghị của Hội đồng Chiến lược Chính phủ  số thuộc OECD, trong đó có 12 khuyến nghị chính được nhóm thành ba trụ cột chính, chi tiết tại hình 1:

Hình 1: Khuyến nghị của OECD về Chiến lược Chính phủ kỹ thuật số

Phân tích được đóng khung bởi 06 khía cạnh được OECD xác định cho các quốc gia để đạt được sự trưởng thành của  Chính phủ số (xem Hình 2).

Hình 2: Chính phủ  số - 6 khía cạnh

Dẫn đầu và định hướng cho quá trình chuyển đổi  số của khu vực công sẽ cho phép Slovenia hưởng lợi đầy đủ từ các công nghệ kỹ thuật số để thúc đẩy nền hành chính dựa trên dữ liệu và công dân có thể hỗ trợ hành trình của đất nước hướng tới một nền kinh tế kỹ thuật số phát triển và một xã hội  số lành mạnh.

Các yếu tố bối cảnh và mô hình thể chế:

Trước những tiến bộ kỹ thuật số nhanh chóng và đột phá đang chuyển đổi các nền kinh tế và xã hội, các quốc gia trên thế giới phải đối mặt với thách thức trong việc tận dụng các công nghệ và dữ liệu  số trong khu vực công để thúc đẩy năng suất, thiết kế và cung cấp các chính sách và dịch vụ dựa trên dữ liệu và người dùng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống hàng ngày của công dân. Đại dịch COVID-19 đã củng cố xu hướng này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư vào chuyển đổi  số để chứng minh khả năng phục hồi, khả năng đáp ứng và sự nhanh nhẹn cần thiết của các tổ chức khu vực công. Các khu vực công được kỳ vọng sẽ điều chỉnh nhanh chóng và liên tục tạo ra giá trị công, bằng cách áp dụng các phương pháp tiếp cận toàn diện. Để tăng cường quá trình chuyển đổi  số, sự gắn kết trong toàn Chính phủ là rất cần thiết, được thúc đẩy bởi sự lãnh đạo đúng đắn, điều phối chiến lược và sự tham gia của hệ sinh thái các bên liên quan, cho phép các cơ quan hành chính đảm bảo việc thực hiện các chính sách của  Chính phủ số một cách chặt chẽ và bền vững. Xây dựng trên kiến ​​thức và kinh nghiệm của các nước thành viên và không phải thành viên OECD, Sổ tay Lãnh đạo Điện tử về Quản trị cung cấp một khuôn khổ để hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách và các quan chức cấp cao điều hướng các mô hình khác nhau mà các khu vực công đang áp dụng trên toàn thế giới để lãnh đạo, điều phối và thực hiện các chính sách  Chính phủ số của họ. Khía cạnh đầu tiên của Khung quản trị E-Leaders - các yếu tố bối cảnh - nhấn mạnh rằng phân tích bối cảnh và kiến ​​thức về môi trường tổng thể là điều cần thiết để tìm ra các giải pháp thể chế điều chỉnh và phù hợp với các kịch bản xã hội, kinh tế, chính trị và văn hóa cụ thể. Không có một cách tiếp cận chung cho tất cả mọi người để quản trị  Chính phủ số.

Mặc dù có những đặc điểm chung đối với các mô hình quản trị hỗ trợ và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi  số của các khu vực công, nhưng kinh nghiệm của các quốc gia thành viên và không phải thành viên OECD khác nhau cho thấy rằng những gì hoạt động trong bối cảnh quốc gia cụ thể không nhất thiết phải được nhân rộng ở nơi khác. Việc lập bản đồ các yếu tố ngữ cảnh giúp hiểu rõ hơn về các khía cạnh cụ thể được coi là trở ngại tiềm ẩn hoặc động lực thay đổi và cho phép các chính phủ thiết lập chính sách quản trị thực thi tốt hơn và đảm bảo phù hợp hơn với chiến lược  Chính phủ số của họ.

Khía cạnh thứ hai của Khung quản trị E-Leaders - các mô hình thể chế - tập trung vào các loại thể chế riêng biệt được thiết lập tại chỗ và cách các thông số khác nhau của chúng tác động và hướng dẫn các chính sách  số của -Chính phủ, làm sáng tỏ các cơ quan, trách nhiệm và cơ chế phối hợp hiện có khác nhau đối với  Chính phủ số. Các câu hỏi về lãnh đạo, danh mục đầu tư và nhiệm vụ được giải quyết, cũng như khả năng liên kết các chương trình nghị sự chính sách khác nhau và tuân thủ trong toàn bộ hành chính.

Chương hiện tại trình bày đánh giá đầu tiên và những phát hiện chính áp dụng hai khía cạnh đầu tiên của Khung quản trị E-Leaders - các yếu tố ngữ cảnh và mô hình thể chế - cho bối cảnh  Chính phủ số của Slovenia.

Tổng quan về cơ cấu và văn hoá chính trị, hành chính

Các đặc điểm hành chính và thể chế của các quốc gia khác nhau về cơ bản và điều này có thể đại diện cho các cơ hội hoặc thách thức khác nhau đối với việc thực hiện chính sách. Tình hình địa chính trị, các cấu trúc khác nhau có thể có của cơ quan hành pháp, sự phân chia quyền lực giữa các cấp chính quyền trung ương và địa phương cũng như sự ổn định và liên tục về chính trị là những ví dụ về các biến số xác định cách thức tiếp cận chính sách hiệu quả cần được thiết kế và được thực hiện. Sự đa dạng về thể chế này giữa các quốc gia giải thích tại sao các phương pháp tiếp cận chính sách thành công ở một quốc gia không nhất thiết phải được nhân rộng trong các bối cảnh khác nhau. Khi xem xét các nước thành viên OECD, sự đa dạng về thể chế này đương nhiên là rất cao, xác định các cơ sở, con đường và mô hình khác nhau để xây dựng chính sách  Chính phủ số. Slovenia là một nước cộng hòa nghị viện được hưởng lợi từ tình hình địa chính trị ổn định và mối quan hệ xuyên biên giới tốt đẹp với các nước láng giềng. Gần đây, đất nước đã trải qua một số bất ổn chính trị với việc các chính phủ không thể hoàn thành nhiệm vụ 4 năm của họ. Theo nghĩa này, tính liên tục của chính sách trong các chu kỳ chính trị là mối quan tâm hàng đầu trong khu vực công. Trong chuyến công tác tìm hiểu thực tế của OECD tới Ljubljana vào tháng 10 năm 2019, một số tổ chức khu vực công được phỏng vấn đã nhấn mạnh rằng các chính phủ mới có xu hướng ngừng các dự án và sáng kiến ​​đang được thực hiện trong lĩnh vực hành chính, với những hậu quả tiêu cực về tính bền vững trong trung và dài hạn của hành động chính sách. Lãnh thổ được chia về mặt hành chính thành hơn 200 thành phố tự trị. Mặc dù chính quyền địa phương được hưởng lợi từ quyền tự chủ đáng kể, nhưng chính quyền trung ương có trụ sở tại thủ đô Ljubljana chịu trách nhiệm về một danh mục chính sách rộng lớn, giúp quốc gia này được coi là tập trung về mặt hành chính khi so sánh với kinh nghiệm chung của các nước OECD. Việc Slovenia là thành viên của Liên minh Châu Âu (EU) từ năm 2004 thể hiện một yếu tố bối cảnh trung tâm ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách  Chính phủ số của nước này. Trong ít nhất hai thập kỷ qua, với mục tiêu mạnh mẽ là phát triển một thị trường  số châu Âu, EU đã áp dụng những nỗ lực lớn để phát triển các chính sách về Chính phủ điện tử/Chính phủ  số trên khắp các quốc gia thành viên. Hợp tác châu Âu trong lĩnh vực này diễn ra mạnh mẽ liên quan đến trao đổi kiến ​​thức nhưng cũng đồng thời phát triển chung các tiêu chuẩn, tài trợ cho các khối xây dựng  Chính phủ số (ví dụ: nhận dạng  số, khả năng tương tác) có thể cho phép các khu vực công cung cấp cho công dân và doanh nghiệp các dịch vụ  số hoàn thiện. Slovenia tham gia sâu vào hợp tác của EU trong các lĩnh vực  Chính phủ số và xã hội thông tin, được hưởng lợi từ kích thích bên ngoài mạnh mẽ được tạo ra trên các luồng công việc chính sách này. Sự tham gia tích cực của đất nước vào các chiến lược, sáng kiến ​​và dự án ở châu Âu định hình tích cực chính sách của  Chính phủ số quốc gia và được các bên liên quan phỏng vấn đồng thuận coi là tài sản trong chuyến công tác tìm hiểu thực tế của OECD tới Ljubljana vào tháng 10 năm 2019. Ngoài ra, thực tế là Slovenia là một Một quốc gia tương đối tập trung về mặt hành chính, được hệ sinh thái coi là có dân số nhỏ so với các nước đồng cấp Châu Âu và OECD, có thể cung cấp một nội dung chính sách. Vì Slovenia có khả năng “tiến nhanh và linh hoạt” trong việc thiết kế và thực thi chính sách của  Chính phủ số, -Chính phủ và khu vực công của đất nước nên dần dần xem xét áp dụng và thực hiện một cách tiếp cận chính sách chủ động và tích cực hơn, hiểu các khía cạnh của đất nước như một lợi thế so sánh.

Các yếu tố kinh tế - xã hội và bối cảnh số

Như đã nhấn mạnh ở trên, hiểu, xem xét và tận dụng bối cảnh kinh tế xã hội, công nghệ và địa lý của một quốc gia là điều cơ bản cho một chính sách  Chính phủ số hợp lý. Việc quản lý được thực hiện cần phải tính đến các yếu tố bối cảnh cơ bản như môi trường kinh tế tổng thể, mức độ số hóa trong dân số và việc áp dụng các dịch vụ công , mức độ bao phủ và phát triển của cơ sở hạ tầng CNTT, cũng như sự khác biệt của khu vực và tính không đồng nhất của kinh tế địa phương. Khi quan sát từ góc độ các chỉ số kinh tế - xã hội, chẳng hạn như mức thu nhập hộ gia đình và mức độ giàu có, Slovenia hoạt động dưới mức trung bình của OECD. Tuy nhiên, với tư cách là đại đa số các nước thành viên OECD và các nước thành viên EU, Slovenia có vị thế quốc gia phát triển không thể nghi ngờ, xếp hạng thứ 24 trên Chỉ số Phát triển Con người của Liên hợp quốc. Sự giàu có về kinh tế xã hội của đất nước được phản ánh ở mức độ số hóa. Mặc dù Slovenia thấp hơn mức trung bình của OECD trong một số chỉ số số hóa (ví dụ: thâm nhập băng thông rộng cố định và di động, người dùng internet cao cấp và thu nhập thấp, cường độ đầu tư vào CNTT-TT, bằng sáng chế CNTT-TT), quốc gia này thể hiện một hồ sơ số hóa nền kinh tế phát triển điển hình. Đánh giá tương tự có thể được áp dụng khi xem xét cụ thể hơn mức độ tương tác  số của người dân Slovenia với các dịch vụ công. Vào năm 2019, 53% cá nhân từ 16-74 tuổi ở Slovenia đã sử dụng Internet để tương tác với các cơ quan công quyền, từ việc chỉ cần lấy thông tin từ các trang web của -Chính phủ đến các thủ tục tương tác trong đó các biểu mẫu đã hoàn thành được gửi qua Internet. Nhưng khi xem xét tỷ lệ cá nhân sử dụng Internet để gửi các biểu mẫu đã điền thông qua các trang web của cơ quan công quyền, tỷ lệ người Slovenia giảm xuống còn 21% trong bối cảnh mức trung bình của EU là 38%. Bối cảnh kinh tế xã hội và  số hóa của Slovenia cung cấp cơ hội đáng kể để cải thiện hiệu quả hoạt động của đất nước khi so sánh với các nước đồng nghiệp của OECD và EU. Dựa trên sự đồng thuận vì sự thay đổi tồn tại giữa hệ sinh thái của các bên liên quan, một thời điểm chính trị có thể được tạo ra cho một chương trình nghị sự phát triển  số rộng rãi và đầy tham vọng cho đất nước. Để nâng cao lợi ích của quá trình chuyển đổi  số của khu vực công, chính phủ Slovenia nên xây dựng dựa trên sự háo hức về  xã hội số và kinh tế này  tạo ra cảm giác cấp bách tận dụng sự đột phá chuyển đổi số hiện nay để tăng cường phát triển kinh tế và phúc lợi xã hội của đất nước.

Bùi Trung Hiếu

Nguồn tham khảo: https://www.oecd.org/gov/digital-government-review-of-slovenia-954b0e74-en.htm