Trong số các đặc điểm nổi bật nhất của hành trình chuyển đổi số ở Singapore là: cam kết lãnh đạo chính trị và dịch vụ công, tạo môi trường để học tập tích lũy về thể chế, hợp tác công tư, đầu tư vào cơ sở hạ tầng thông tin tiện lợi, sớm chú ý đến việc hiểu biết về công nghệ thông tin và người dùng năng lực, chính sách mạng rõ ràng và quản trị năng động dựa trên định hướng kết quả và trách nhiệm giải trình. Singapore xuất sắc trong việc thực hiện kỷ luật và hiện đang nỗ lực vượt trội trong đổi mới. Mặc dù đã đi tắt đón đầu các thông lệ quốc tế tốt nhất, Singapore vẫn tiếp tục học hỏi từ những thiếu sót của mình và điều chỉnh các kế hoạch đang thực hiện của mình cho phù hợp.

Bài tìm hiểu sẽ đi sâu vào các mặt mà Singapore đã mạnh mẽ thay đổi và vươn tầm chứng minh vị thế của mình. Việc học hỏi từ Singapore sẽ đem đến những bài học quý giá cho các nước cũng muốn vươn lên nhất là từ chuyển đổi số.

Bối cảnh đất nước Singapore

Singapore bắt đầu lịch sử khiêm tốn như một nơi giao thương hàng hải. Sau một thời gian thuộc quyền cai trị của Anh và chuyển sang chế độ tự trị, nó tách mình khỏi Liên bang Malaysia vào năm 1965 để trở thành Singapore độc ​​lập. Mặc dù là một thương mại lâu đời, Singapore đã phải đối mặt với những thách thức khó khăn trong phát triển kinh tế khi bắt đầu cuộc sống mới. Về thương mại, nó không còn có thể dựa vào nội địa truyền thống của mình sau khi rời Liên bang. Tỷ lệ thất nghiệp cao và với sự rút lui của quân đội Anh, nhiều cơ hội việc làm đã bị mất. Các khu ổ chuột ở thành thị gia tăng, tỷ lệ tội phạm cao và chỉ một nửa dân số biết chữ. Dân số đa chủng tộc và đa tôn giáo của nó cũng tạo ra các đường đứt gãy tự nhiên vốn là nguồn gây bất ổn xã hội tiềm tàng. Tình hình của Singapore phức tạp bởi các đặc tính tự nhiên của nó. Với diện tích đất hạn chế khoảng 600km 2, Singapore phải đối mặt với những thách thức to lớn trong việc sử dụng đất để đáp ứng nhu cầu của quốc gia, phát triển các cụm công nghiệp bền vững và chiến lược, cũng như cơ sở hạ tầng mạnh mẽ của hệ thống giao thông để hỗ trợ nền kinh tế đang phát triển. Xét về diện tích, Singapore có diện tích nhỏ nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Mở cửa cho phần còn lại của thế giới không phải là một sự lựa chọn mà là một sự cần thiết được quyết định bởi sự thiếu hụt gần như toàn bộ tài nguyên thiên nhiên. Ngay cả sau hơn 45 năm trưởng thành và phát triển, ý thức của các nhà lãnh đạo về tình hình bấp bênh của Singapore vẫn không hề giảm sút và do đó họ tiếp tục tin tưởng rằng sự tồn tại tiếp tục của Singapore phụ thuộc vào khả năng đóng một vai trò hữu ích và có giá trị trên thế giới. Hai mệnh lệnh chiến lược vẫn là nền tảng của quốc gia: phát triển kinh tế và ổn định trong nước. Điều này đã hình thành bối cảnh phát triển của Singapore và củng cố nền tảng quản trị - sự cởi mở, chú trọng học hỏi và thiết lập mối liên kết với phần còn lại của từ ngữ, thúc đẩy duy trì sự phù hợp, nỗ lực tăng không gian quốc tế của Singapore và tăng phạm vi toàn cầu dựa trên kết nối.

Năm 2014, Singapore đã công bố sáng kiến ​​Quốc gia thông minh khuyến khích sử dụng công nghệ và đổi mới kỹ thuật số để thúc đẩy tính bền vững và khả năng sống. Có ba trụ cột chính hỗ trợ các mục tiêu của sáng kiến: Nền kinh tế số, chính phủ số và xã hội số - nơi không chỉ chính phủ, mà người dân và các cơ quan có vai trò quan trọng. Singapore đã có thể sử dụng chiến lược quốc gia thông minh với khả năng tốt nhất của mình bằng cách đặt ra các cột mốc quan trọng cho mỗi năm - tập trung vào các lĩnh vực cụ thể để cải thiện và số hóa, cho phép người dân và doanh nghiệp thích ứng và học hỏi.

Theo Văn phòng Chính phủ Kỹ thuật số và Quốc gia Thông minh, “ưu tiên của sáng kiến ​​là khai thác công nghệ để giải quyết các thách thức quốc gia và thúc đẩy chuyển đổi trong các lĩnh vực chính: y tế, giáo dục, giao thông, giải pháp đô thị và tài chính.”Một chính phủ quyết liệt và dám hành động

Các nhiệm vụ xây dựng quốc gia đã định hình sự phát triển ban đầu của quản trị khu vực công. Quy mô nhỏ, thiếu tài nguyên và tình hình an ninh tồi tệ của Singapore khiến việc chính phủ phải đi đầu trong việc phát triển nền kinh tế và đất nước là điều không thể tránh khỏi. Giai đoạn 1965–1985 chứng kiến ​​sự mở rộng và chuyển đổi của cơ cấu dịch vụ dân sự, cũng như việc thiết lập các giá trị và cách tiếp cận đối với quản trị. Trọng tâm của các phương hướng và lựa chọn chính sách của Singapore là “thực thi là điều tối quan trọng” và hoàn thành công việc theo cách hiệu quả nhất. Dựa trên phong cách quản trị tiếp cận thực dụng và hợp lý cao, tính khả thi của các giải pháp là tiêu chí cơ bản để đánh giá các giải pháp thay thế chính sách. Nếu các giải pháp được cho là có hiệu quả và phù hợp với khuôn khổ chiến lược dài hạn, thì chúng đã được thực hiện, mặc dù chúng có thể không đúng về mặt chính trị hoặc hợp thời vào thời điểm đó. Trong bối cảnh không có các thể chế khả thi khác, khu vực công đã thúc đẩy thực tế tất cả các khía cạnh của sự phát triển của nền kinh tế và xã hội Singapore.

Khu vực công hợp tác cùng với giới lãnh đạo chính trị để hun đúc và định hình các giá trị và đặc tính của xã hội Singapore. Các cơ quan như hội đồng luật định, báo cáo cho các bộ mẹ nhưng có thẩm quyền cao hơn các bộ của chính phủ trong hoạt động hàng ngày, đã trở thành phương tiện chính để thực hiện các chính sách kinh tế và xã hội. Chúng bao gồm Ban Phát triển Kinh tế (EDB), Ban Phát triển Nhà ở (HDB), Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS), và các cơ quan khác. Trong lịch sử, trách nhiệm phát triển các chính sách lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông do các cơ quan chính phủ riêng biệt đảm nhận. Các lĩnh vực CNTT, viễn thông và phát thanh truyền hình được điều hành bởi ba cơ quan chuyên ngành dưới sự điều hành của ba bộ khác nhau:

- CNTT, bao gồm cả thương mại điện tử, bởi Hội đồng Máy tính Quốc gia (NCB) thuộc Bộ Thương mại và Công nghiệp (MTI).

- Viễn thông, của Cơ quan Viễn thông Singapore (TAS) thuộc Bộ Truyền thông trước đây.

- Phát sóng, của Cơ quan Phát thanh Truyền hình Singapore (SBA) thuộc Bộ Thông tin và Nghệ thuật. SBA cũng quy định các vấn đề về nội dung Internet vì Internet được coi là một hình thức phát sóng.

Lãnh đạo chính trị và cam kết lâu dài đối với chuyển đổi số là một yếu tố quyết định vào việc hợp tác trong ngành công nghệ thông tin. Điều đó đã thúc đẩy khu vực tư nhân làm việc nhiều hơn. Chính phủ đồng thời cũng tạo cơ hội và cung cấp các quan hệ đối tác làm việc có lợi song phương cả trong và ngoài nước.

Song song với đó, chính phủ tạo ra một khung tiêu chuẩn về việc đạt chất lượng phục vụ cho người dân, điều đó là căn cứ chấm điểm hoàn thành nhiệm vụ cho chính phủ, đồng thời là khung đánh giá một cách khách quan cho người dân.

Hình 1: Khung quản lý sự xuất sắc (MFE) của Singapore

Sức khỏe của người dân là sức sống của đất nước

Ở một quốc gia có số lượng công dân cao tuổi dự kiến ​​sẽ đạt 900.000 người vào năm 2030 và với tỷ lệ hỗ trợ người già giảm với tỷ lệ sinh thấp, việc chăm sóc sức khỏe cần phải chủ động hơn để hướng dẫn người dân thực hiện các bước chuẩn bị trước để giữ gìn sức khỏe cho bản thân hoặc quản lý sức khỏe tốt hơn. Văn phòng Chính phủ Kỹ thuật số và Quốc gia Thông minh đã đưa ra các sáng kiến ​​giúp việc theo dõi sức khỏe cá nhân dễ dàng và dễ tiếp cận hơn.

Một trong những sáng kiến ​​được giới thiệu là TeleHealth, cung cấp dịch vụ chăm sóc tích hợp và liền mạch để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, cho phép các nhà trị liệu cung cấp dịch vụ của họ cho các nhóm người lớn hơn, cải thiện năng suất và tối ưu hóa nguồn lực để vượt qua hạn chế về nhân lực. TeleHealth có thể truy cập được cho tất cả mọi người và đã thấy sự ra đời của các ứng dụng cho phép tư vấn video hoặc tư vấn trò chuyện với bác sĩ và chuyên gia với việc sử dụng TeleRehab, nơi bệnh nhân có thể trải qua các bài tập phục hồi tại nhà thông qua việc sử dụng các cảm biến đeo được nhà trị liệu và bác sĩ lâm sàng có thể cung cấp dịch vụ chăm sóc từ xa. Sáng kiến ​​này cũng giúp cắt giảm tình trạng xếp hàng dài chờ đợi cho bệnh nhân và người chăm sóc, nâng cao hiệu quả và tiết kiệm thời gian.

Một sáng kiến ​​khác được giới thiệu là HealthHub, một cổng web và ứng dụng di động được cho là cổng thông tin và dịch vụ y tế trực tuyến một cửa đầu tiên của Singapore. Các tính năng chính của điều này bao gồm quyền truy cập vào hồ sơ bệnh viện và hồ sơ y tế cá nhân, các cuộc hẹn y tế, kết quả xét nghiệm trong phòng thí nghiệm và danh sách các cơ sở chăm sóc sức khỏe có sẵn trên toàn đảo, cho phép người dân Singapore nhận thức rõ hơn và có trách nhiệm với sức khỏe và tiền sử của mình.

Vận tải là huyết mạch quốc gia

Do quỹ đất khan hiếm và dân số ngày càng tăng ở Singapore, mục tiêu là tối ưu hóa việc sử dụng không gian hạn chế (khoảng 12% đất dành cho đường bộ và cơ sở hạ tầng giao thông) để vận chuyển hiệu quả hơn, an toàn, đáng tin cậy và nâng cao.

Hai trong số các sáng kiến ​​chính được áp dụng trong giao thông vận tải là thanh toán cước phí không tiếp xúc cho phương tiện công cộng và phương tiện tự hành. Với việc dân số Singapore phụ thuộc nhiều hơn vào điện thoại thông minh, vào năm 2019, Cơ quan Giao thông Đường bộ (LTA) đã ra mắt Hệ thống bán vé dựa trên tài khoản (ABT) với Mastercard, được gọi là SimplyGo, cho phép hành khách sử dụng thẻ ngân hàng Mastercard không tiếp xúc hoặc điện thoại di động để thanh toán di chuyển của họ trên phương tiện giao thông công cộng - loại bỏ nhu cầu mang theo thẻ du lịch riêng biệt như thẻ EZ-Link yêu cầu nạp tiền trước khi đi du lịch. Ứng dụng SimplyGo cũng cho phép người dùng xem lịch sử đi lại và chi tiêu của họ.

Theo Văn phòng Chính phủ Kỹ thuật số và Quốc gia Thông minh, “Công nghệ tự lái có tiềm năng thay đổi hoàn toàn hệ thống giao thông và cải thiện môi trường sống của chúng ta. Chúng tôi đang khám phá việc ứng dụng công nghệ tự lái vào phương tiện giao thông công cộng không chỉ để mang lại hình thức di chuyển chung mới mà còn giải quyết những khó khăn mà chúng tôi gặp phải về đất đai và nhân lực.” Singapore đã thành công trong việc giới thiệu công nghệ tự lái (SDV) cho hòn đảo, với việc tự động lái, SDV hoạt động hoàn chỉnh đầu tiên ở châu Á, nhằm mục đích tăng cường kết nối tại điểm du lịch Gardens by the Bay và cung cấp cho du khách một giải pháp thay thế, một chế độ đi lại mới như một cuộc cách mạng để có được trải nghiệm tốt nhất. Đây là loại xe chạy bằng điện, có máy lạnh, có thể chở tối đa 10 người.

Ngoài ra, LTA cũng đã ký thỏa thuận với các công ty như ST Kinetics (Singapore Technologies Land Systems) để phát triển các công nghệ xe tự hành trên xe buýt sẽ sử dụng công nghệ GPS và cảm biến dựa trên vệ tinh để quét xung quanh ngay lập tức và xác định vị trí của chúng. Singapore cũng đã cho phép thử nghiệm các loại xe tải và xe hạng nặng trên đường.

Hình 2: Ứng dụng Travel Guild của Singapro cho bất cứ nhóm người dùng nào

Giáo dục là cốt lõi của sự phát triển

Việc áp dụng công nghệ kỹ thuật số trong giáo dục có thể tạo ra một môi trường cởi mở, thuận lợi cho việc học tập và giao tiếp hiệu quả giữa giáo viên, phụ huynh và học sinh. Với mục đích cho phép giáo viên tập trung vào việc giảng dạy bằng cách nâng cao khối lượng công việc hành chính, vào tháng 1 năm 2019, Bộ Giáo dục và Cơ quan Công nghệ Chính phủ Singapore (GovTech) đã cùng nhau ra mắt một ứng dụng di động có tên là Father Gateway, “hoạt động như một kênh thông tin liên lạc hai chiều giữa nhà trường và phụ huynh thuận tiện”.

Hình 3: Học bổng quốc gia thông minh của Singapore triển khai cho sinh viên cả trong và ngoài nước

Cổng kết nối từ phía cha mẹ tăng cường sự thuận tiện cho phụ huynh, cho phép họ thực hiện các tác vụ quản trị thông qua ứng dụng như cung cấp sự đồng ý cho con cái họ tham gia vào các hoạt động và cập nhật về những hoạt động mà con họ tham gia. Bằng cách hợp lý hóa quy trình quản trị thủ công như sử dụng biểu mẫu bản cứng và phân phối, thu thập và đối chiếu tài liệu khi tương tác với phụ huynh thông qua con cái của họ, ứng dụng cũng có lợi cho giáo viên, những người có thể tập trung vào việc chuẩn bị bài học và sự tham gia của học sinh. Ứng dụng này cũng áp dụng phương pháp tiếp cận "mãi mãi là phiên bản beta" để phản hồi nhanh hơn với những thay đổi cần thiết và vẫn phù hợp.

Giải pháp cho đô thị thông minh

Với diện tích đất hạn chế, sáng kiến ​​Quốc gia Thông minh nhằm liên tục tìm ra các giải pháp để cải thiện môi trường đô thị, bất động sản và nhà ở của Singapore, để chúng trở nên an toàn hơn, bền vững hơn và đáng sống hơn.

Khung Thành phố Thông minh HDB của Ban Phát triển & Nhà ở của Singapore (Singapore’s Housing & Development Board - HDB) bao gồm năm phương pháp tiếp cận nhằm đưa sự thông minh vào các khu nhà ở, bao gồm quy hoạch thông minh, môi trường thông minh, bất động sản thông minh, cuộc sống thông minh và cộng đồng thông minh - tất cả đều nắm bắt thông tin thời gian thực , sử dụng phân tích dữ liệu và công nghệ thông minh để phân tích và tối ưu hóa dữ liệu nhằm tương tác với người dân và cải thiện môi trường sống đồng thời sử dụng thông tin để đưa ra các giải pháp tối ưu và hiệu quả về chi phí cho công nghệ thiết kế đô thị tại các thị trấn HDB.

Vì Singapore là nước có lượng lớn muỗi làm khu “Thành phố Thông minh” nằm trong khu vực lưu hành bệnh sốt xuất huyết và vẫn dễ bị tổn thương và có nguy cơ bùng phát dịch sốt xuất huyết, Singapore đã giới thiệu việc sử dụng thiết bị bay không người lái để khảo sát các điểm nóng có sốt xuất huyết, từ đó có thể phát hiện các điểm đạt đến mật độ không an toàn để kiểm tra bằng các phương pháp truyền thống. Những chiếc máy bay không người lái này cũng được trang bị để phân phối thuốc diệt bọ gậy và diệt trừ môi trường sinh sản của muỗi.

Tài chính thông minh là cốt lõi của sự thịnh vượng

Với môi trường ủng hộ doanh nghiệp và khả năng kết nối với các nền kinh tế lớn ở châu Á, Singapore tiếp tục thu hút các doanh nghiệp và nhân tài trong khu vực. Singapore cũng đang nỗ lực hướng tới việc nuôi dưỡng môi trường FinTech hỗ trợ đổi mới trong lĩnh vực tài chính, nơi các tổ chức có thể thử nghiệm các công nghệ mới một cách an toàn. Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) đặt mục tiêu thành lập Trung tâm Tài chính Thông minh, nơi công nghệ được sử dụng trong ngành tài chính để tăng hiệu quả, tạo cơ hội kinh tế và cho phép quản lý rủi ro tốt hơn. MAS cũng đã mở Phòng thí nghiệm đổi mới FinTech, nơi cộng đồng có thể kết nối, cộng tác và đồng sáng tạo với nhau, đồng thời ban hành hướng dẫn “Quy định cho Sandbox” cho các thử nghiệm FinTech.

Kết luận

Có rất nhiều điều cần học hỏi từ mô-đun “Smart Nation” đơn giản và toàn diện của Singapore, tập trung vào cả doanh nghiệp và người dân, cho phép những người từ bất kỳ ngành nào nâng cao năng suất bằng cách kết hợp công nghệ kỹ thuật số để thúc đẩy chuyển đổi và giải quyết mọi thách thức. Chiến lược thiết lập các mục tiêu chính trong từng lĩnh vực của Singapore tỏ ra thành công vì nước này có thể tập trung nỗ lực vào các nhiệm vụ nhỏ hơn là một phần của các mục tiêu lớn hơn.

Câu chuyện của đất nước thông minh Singapore sẽ là một bài học nổi bật cho Việt Nam để xây dựng chính phủ điện tử và đất nước thông minh, không cần nói nhiều bởi chỉ cần đọc thôi cũng sẽ thấy những sáng kiến của Singapore thực ra không quá to lớn nhưng hiệu quả của nó đã được chứng minh một cách ấn tượng

Vũ Cao Minh Đức