1. Giới thiệu chung

Phiên bản thứ năm của Giải thưởng khu vực công châu Âu (European Public Sector Award - EPSA) đã diễn ra năm 2015 với chủ đề “Khu vực công là đối tác vì một xã hội tốt đẹp hơn“, được xác định cùng với 12 đối tác khu vực công và tài chính châu Âu của EPSA 2015. Phiên bản năm 2015 đã tìm cách giới thiệu và khen thưởng những trường hợp thuộc khu vực công của châu Âu, bao gồm các cơ quan hành chính công áp dụng phương pháp quản trị tích hợp vào việc cung cấp dịch vụ công, mang lại hiệu quả cao trong bối cảnh duy trì sự gắn kết xã hội, quản lý công và cải tiến phương pháp lãnh đạo, cũng như quản lý tài chính công hay vận hành thông minh của chính quyền để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Từ năm 2009, Viện Hành chính công châu Âu (European Institute of Public Administration - EIPA) đã tổ chức chương trình giải thưởng hai năm một lần để tìm ra các đại diện xuất sắc trong lĩnh vực công của châu Âu. Đây là giải thưởng khu vực công duy nhất trên toàn châu Âu dành cho tất cả các cơ quan hành chính nhà nước ở tất cả các cấp trên khắp châu Âu, giải thưởng này quy tụ những cơ quan thực hiện tốt nhất, sáng tạo nhất và mang lại hiệu quả nhất. Cho đến nay, EPSA đã tập hợp hơn 1000 trường hợp xuất sắc. Tất cả các trường hợp được khen thưởng đều có các giải pháp làm việc truyền cảm hứng, sẵn sàng để được áp dụng và nhân rộng bởi các tổ chức khu vực công khác trong các nền văn hóa và hệ thống hành chính của riêng họ. Do đó, các cơ quan hành chính công nộp đơn đăng ký EPSA 2015 đã trở thành một phần của “Mạng lưới xuất sắc của khu vực công châu Âu“, trong đó họ có thể đánh giá thành tích của mình và so sánh với các cơ quan khác, qua đó, có thể học hỏi lẫn nhau.

2. Một số nội dung cơ bản

Khu vực công chiếm gần 50% tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product – GDP) của các quốc gia trong EU28 và do đó đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển, tiến bộ và cạnh tranh kinh tế xã hội của châu Âu. Tuy nhiên, trong những năm qua, hầu hết các cơ quan hành chính nhà nước trên khắp châu Âu đã trải qua những căng thẳng liên tục về tài chính công và cắt giảm nhân sự. Mặc dù gần đây đã có những dấu hiệu phục hồi đầu tiên nhưng các nước châu Âu vẫn phải đối mặt với chi phí phúc lợi gia tăng do ảnh hưởng của tài chính khủng hoảng và thay đổi nhân khẩu. Đồng thời, các cơ quan công quyền còn phải đối mặt với sự gia tăng nhu cầu và kỳ vọng của người dân về việc cung cấp dịch vụ rộng hơn và tốt hơn, thúc đẩy các cơ quan hành chính công phải cải tiến.

Áp lực đối với khu vực công để tăng hiệu quả và cung cấp nhiều dịch vụ tập trung vào người dân và tăng cường sự tham gia của người dân không phải là mới. Tuy nhiên, những thách thức hiện nay của việc toàn cầu hóa, của công nghệ và cuộc cách mạng kỹ thuật số, tăng tính di động của con người, hàng hóa và dịch vụ và những vấn đề tương tự như duy trì sự gắn kết xã hội và biến đổi khí hậu từ trước đến nay có tác động cơ bản hơn đến vai trò của khu vực công ở Châu Âu.

Trước những thách thức này, ngày càng có nhiều nhu cầu cải tiến và triển khai cung cấp dịch vụ công tập trung vào người dân và tập trung vào tất cả các tầng lớp trong khu vực công. Công nghệ thông tin và Truyền thông, dữ liệu mở và phương tiện truyền thông xã hội đóng một vai trò quan trọng trong khía cạnh này đối với dịch vụ phù hợp với nhu cầu cá nhân thông qua cá nhân hóa các dịch vụ và giảm chi phí giao dịch. Chúng cũng có khả năng lớn để cải thiện tính công khai, minh bạch, do đó tăng trách nhiệm của các cơ quan khu vực công. Sau này, bị tác động mạnh mẽ bởi việc ra quyết định và thiết kế mở, cần thiết phải thực hiện các dịch vụ cho công dân bằng cách hợp tác với các bên liên quan bên ngoài khác như doanh nghiệp. Có thể nói, đây là một điều tích cực hơn cho các bên liên quan, có nghĩa là họ có được quyền chung trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách cũng như cung cấp dịch vụ. Trách nhiệm giải trình của khu vực công phụ thuộc ngày càng nhiều vào các mục tiêu đàm phán giữa các bên và việc giám sát thực hiện. Do đó, quản lý trở thành một quá trình ngày càng phức tạp khi có nhiều đối tác cùng tham gia hợp tác với nhau. Tham gia vào hợp tác sản xuất, thiết kế và cùng nhau sáng tạo cũng có ý nghĩa rõ ràng đối với lãnh đạo và quản lý khu vực công theo cách tập trung vào việc tạo ra giá trị và ý nghĩa chung. Do đó, trọng tâm của việc quản lý không chỉ tập trung vào các quy trình làm việc nội bộ mà còn tập trung vào các tác động kinh tế xã hội.

Theo quan điểm này, Cải tiến khu vực công (Public Sector Innovation - PSI) và cải tiến xã hội đã bắt đầu chi phối các cuộc thảo luận về cải cách khu vực công và cải thiện chất lượng dịch vụ công mà không phải phụ thuộc vào việc cắt giảm quá nhiều chi phí. PSI có thể được định nghĩa là quá trình tạo ra ý tưởng mới và thực hiện chúng để tạo ra giá trị cho xã hội thông qua các quy trình hoặc dịch vụ mới hoặc được cải tiến. Nhìn chung, có sự cải tiến trong khu vực công (tập trung vào các quy trình hoặc dịch vụ được cải thiện) và cải tiến thông qua khu vực công để thúc đẩy cải tiến ở nơi khác. Kết quả cải tiến tốt nhất trong khu vực công đạt được thông qua việc kết hợp cả quan điểm nội bộ về quy trình mới hay được cải tiến và quan điểm bên ngoài về cải thiện cung cấp dịch vụ công. Sự cải tiến thường được phân loại thành Cải tiến tăng dần (khác với phát triển dịch vụ dần dần) và Cải tiến triệt để. Trong đó, Cải tiến triệt để là một thay đổi mang tính biến đổi hoàn toàn và ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống (ví dụ: giới thiệu web trên toàn thế giới dưới dạng kênh truyền thông), Cải tiến tăng dần vẫn là một thay đổi mang tính đột phá, có tác động đến kỹ năng tổ chức hoặc nhu cầu dịch vụ.

PSI có khả năng tác động tích cực đến hành chính công và xã hội, nhưng nên nhớ rằng sự cải tiến trong khu vực công chủ yếu xảy ra ngẫu nhiên, thay vì kết quả của những nỗ lực có tính hệ thống và chiến lược. Do đó, cần có một kiến ​​trúc cho việc cải tiến khu vực công và xây dựng năng lực cải tiến và chỉ đạo các quá trình thay đổi ở cấp quốc gia, trong khu vực và chính quyền địa phương.

Để tham gia vào việc cải thiện các dịch vụ hoặc quy trình, cần phải trả lời các câu hỏi quan trọng như sau: Làm thế nào để theo kịp các thách thức của việc cung cấp dịch vụ tốt hơn nhưng chi phí rẻ hơn? Điều này có nghĩa gì đối với các lĩnh vực liên quan như lãnh đạo khu vực công, quản trị hoặc quản lý tài nguyên? Những câu hỏi này sẽ được trả lời bằng cách phân tích các trường hợp thực hành tốt nhất và các yếu tố thực hành tốt nhất được xác định trong EPSA 2015 qua 2 cấp hành chính (Châu Âu/Quốc gia/Vùng và Địa phương) với các giải pháp đã được chứng minh. Các yếu tố thực hành tốt nhất này sẽ được ánh xạ vào bốn lĩnh vực cụ thể như sau:

a) Sự tham gia hiệu quả của chính phủ với các bên liên quan

Trong lĩnh vực này, độc giả sẽ tìm hiểu các trường hợp liên quan đến câu hỏi làm thế nào để có sự tham gia của công dân và các bên liên quan khác trong việc xây dựng chính sách, xây dựng chiến lược, đánh giá và/hoặc cải thiện tính minh bạch trong chu trình chính sách. Ví dụ có sự liên minh của các bên liên quan như các tác nhân giám sát chính sách địa phương hoặc khu vực, các công cụ chính sách dựa trên sự đồng thuận, đối thoại xã hội, sự tham gia hoặc đưa công dân vào chu trình chính sách hoặc phát triển chiến lược thông qua các nền tảng tư vấn, phương pháp thiết kế và lập ngân sách.

Các trường hợp được giới thiệu sẽ chứng minh sự tham gia hiệu quả của chính phủ với các bên liên quan để đạt được sự gắn kết về chính sách tốt hơn và phương thức hợp tác hiệu quả mới giữa các bộ và ngành, hoặc giữa các cấp hành chính (châu Âu, quốc gia, khu vực và địa phương).

Các hình thức tham gia mới này cũng đi đôi với các mô hình sở hữu mới, bao gồm trao quyền cho người dùng, vai trò người hỗ trợ cho việc hợp tác giữa chính phủ và khu vực tư nhân, giữa các thực thể hành chính khác nhau, và tận dụng các chuyên gia và năng lực của các chủ thể khác nhau để hiện đại hóa dịch vụ công trong các lĩnh vực như giáo dục và đào tạo, chăm sóc xã hội, thị trường việc làm và lao động, y tế, phát triển kinh doanh, phát triển vùng, môi trường và hải quan, v.v.

b) Phương pháp cung cấp dịch vụ mới

Phân tích trong lĩnh vực này liên quan đến thách thức giảm gánh nặng hành chính bằng việc tạo điều kiện cho nhiệm vụ xây dựng các báo cáo, thông qua việc cung cấp thông tin tiêu chuẩn và thống nhất và thông qua tích hợp dịch vụ. Ngoài ra, các ví dụ cải tiến các dịch vụ lấy người dân làm trung tâm, chẳng hạn như các điểm liên lạc duy nhất, “một cửa“ lấy khách hàng làm trung tâm thậm chí chuyển sang “một cửa trực tuyến“ (các thủ tục hoàn toàn tự động để phân bổ và tự hỗ trợ, cung cấp cả biện pháp tự hỗ trợ và trao quyền cho người dùng). Điều này cũng bao gồm các giải pháp ngày càng được cá nhân hóa và có tính phù hợp hơn, thường đạt được với sự hỗ trợ của Chính phủ điện tử (eGovernment) và Sự tham gia điện tử (eParticipation) để cải thiện việc cung cấp dịch vụ công, ví dụ: thông qua eLearning (Giáo dục điện tử), eHealth (Y tế điện tử), eProcousing (Mua sắm điện tử), eInvouring (Khai thác điện tử), eJustice (Pháp luật điện tử), v.v. Hệ thống thông tin địa lý (Geographic Information System - GIS) đã hỗ trợ các dịch vụ và hệ thống mới để kiểm soát dễ dàng các giải pháp khả thi theo chủ đề EPSA 2015, cũng như sự tham gia ngày càng nhiều của chính phủ vào truyền thông xã hội để đảm bảo cung cấp dịch vụ và thông tin công dân tốt hơn.

c) Quản lý tri thức sáng tạo và phương pháp lãnh đạo mới

Làm thế nào để liên kết PSI, quản lý nguồn nhân lực và tạo ra sự cải tiến và văn hóa học tập? Phần này sẽ xem xét quản lý tri thức và phương pháp lãnh đạo mới cho phép cải tiến chính quyền. Điều này sẽ bao gồm cả các phương pháp để vượt qua các rào cản ngăn sự cải tiến, việc quản lý các quy trình và sáng kiến ​​cải tiến cũng như các cấu trúc cho các tổ chức giáo dục công, phương pháp đánh giá và thiết lập văn hóa học tập trong khu vực công, trong đó có cả các ý tưởng hay và các thất bại đều được coi như tình huống để học tập.

Ngoài ra, các phương pháp lãnh đạo sáng tạo như cùng lãnh đạo và quản trị mạng hoặc các cách thức mới liên quan đến nhân viên và các đối tác bên ngoài cũng được xem xét trong lĩnh vực này. Các phương pháp này cũng bao gồm một số các thử nghiệm dự án và chính sách cho phép nhân viên chủ lực mang lại trải nghiệm cho người dùng. Phương pháp đào tạo lãnh đạo để xây dựng các kỹ năng lãnh đạo quan trọng mới để thành công ở các cấp quản lý khác nhau, các biện pháp hiệu quả để phát triển nghề nghiệp và phương pháp phát triển kỹ năng cho nhân viên khu vực công, như chương trình đào tạo, chương trình chuyên nghiệp cho người trẻ, mạng lưới huấn luyện và eLearning.

d) Cách tiếp cận sáng tạo đối với tài chính công

Tính bền vững và khả năng thanh khoản tài chính của khu vực công là nền tảng để quản lý thành công khu vực công và cung cấp một loạt các dịch vụ. Điều này bao gồm các cơ chế tài trợ liên quan đến chính phủ ở một mức độ chấp nhận rủi ro của việc cải tiến, thực hành mua sắm công và thực hành quản lý tài chính và ngân sách hiệu quả. Các phương pháp và cách tiếp cận hiệu quả để thực hiện các dự án đầu tư và phát triển công lớn cũng là một phần của một số trường hợp được kiểm tra.

3. Kết luận

Với chủ đề của phiên bản EPSA 2015, 266 dự án từ 36 quốc gia châu Âu và các tổ chức châu Âu đã được gửi đến để tổ chức đánh giá, trao giải. EPSA 2015 đã tập hợp được sự tham gia của nhiều quốc gia châu Âu hơn bất kỳ phiên bản nào trước đây, điều này cho thấy rằng làm việc trong quan hệ đối tác là cần thiết cho tất cả các cấp chính quyền trên khắp châu Âu để đóng góp và dẫn đến một xã hội tốt đẹp hơn. Ngoài ra, tỷ lệ tham gia cao cũng cho thấy rõ ràng rằng EPSA là một mạng lưới được thiết lập tốt và được công nhận rộng rãi về sự xuất sắc của khu vực công ở châu Âu.

Danh sách 266 dự án của 36 quốc gia thuộc khu vực công châu Âu như sau:

266 dự án này cung cấp một cái nhìn tổng quát về các hoạt động xuất sắc của khu vực công trên khắp châu Âu. Vì việc tham gia vào EPSA là tự nguyện, giải thưởng này không cung cấp một cái nhìn toàn diện về cải cách khu vực công trên khắp châu Âu và trên tất cả các cấp hành chính. Tuy nhiên, báo cáo này trình bày các ví dụ thực tế và đã được chứng minh của khu vực công của châu Âu, tất nhiên, được thực hiện trong các bối cảnh cụ thể, nhưng cách tiếp cận và các yếu tố có giá trị có thể phù hợp với bối cảnh khu vực công khác. Theo nghĩa đó, EPSA có thể coi là một lĩnh vực để học tập rõ ràng và có thể chuyển giao kiến ​​thức để hỗ trợ các quá trình cải cách và hiện đại hóa khu vực công cho tất cả các cơ quan hành chính công trên khắp châu Âu và thậm chí xa hơn.

Trần Thị Duyên

Tài liệu tham khảo

[1] The Public Sector as Partner for a Better Society, European Institute of Public Administration, 2015.