Quá trình số hóa nền kinh tế đòi hỏi các công ty, doanh nghiệp phải chuyển đổi để áp dụng các quy trình mới, đầu tư vào công nghệ mới và đào tạo nhân viên, áp dụng công nghệ số để chuyển đổi hoạt động kinh doanh, từ đó tăng năng suất, khả năng cạnh tranh và lợi nhuận trong tương lai.
So với mức trung bình của EU, Tây Ban Nha có số lượng ấn tượng về các công ty hoạt động với ứng dụng các thiết bị số, công nghệ thông tin (trên mức trung bình), nhưng đạt mức thấp hơn trong việc ứng dụng thương mại điện tử (dưới mức trung bình). Một trong những lý do giải thích cho quá trình chuyển đổi số đạt hiệu quả thấp này là hiệu suất không đồng đều giữa các ngành, trong đó hầu hết các lĩnh vực công nghệ có kỹ năng số cao hơn 3 hoặc 4 lần so với các lĩnh vực khác và hiệu quả hoạt động kém hơn của các công ty nhỏ so với các công ty lớn.
Hơn nữa, việc tạo ra của cải, phân bổ cơ hội và phát triển đổi mới có liên quan mật thiết đến năng lực kinh doanh. Theo ấn bản mới nhất của Global Entrepreneurship Monitor (giám sát doanh nhân toàn cầu), tỷ lệ khởi nghiệp tiềm năng ở Tây Ban Nha là 6,8% vào năm 2018, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của EU (14,1%), cũng như trong hoạt động kinh doanh (6,4% so với 7,7%). Hơn nữa, hoạt động kinh doanh của Tây Ban Nha được đặc trưng bởi quy mô của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tương tự, những thiếu sót và bất cập về trình độ không chỉ làm giảm hiệu quả kinh tế của Tây Ban Nha mà còn gây khó khăn cho việc phổ biến công nghệ và phát triển kỹ năng đổi mới ở quốc gia.
Việc thành lập các công ty, doanh nghiệp mới là một trong những chỉ số tốt nhất về tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp của một quốc gia, nhờ vào khả năng tạo ra việc làm và vốn đầu tư của doanh nghiệp. Trong năm 2017, đối với lĩnh vực CNTT-TT, tỷ lệ thành lập các công ty ở Tây Ban Nha là 11,76%, xếp sau một chút so với Vương quốc Anh (12,4%), Pháp (13%) và thấp hơn mức trung bình của EU năm 2016 (12%).
Tuy nhiên, có một số yếu tố cho thấy các công ty cần phải hành động để cải thiện:
- Thứ nhất, sự chậm trễ của các công ty trong quá trình thay đổi và phát triển: 56,3% công ty khởi nghiệp đang ở giai đoạn "sơ khai" và chỉ 24% đang ở giai đoạn "mở rộng quy mô".
- Thứ hai, sự phân bổ vốn mạo hiểm không đồng đều giữa các công ty trong các giai đoạn khác nhau: ở Tây Ban Nha, hầu hết vốn đầu tư mạo hiểm (60%) dành cho các công ty hỗ trợ ở giai đoạn “hạt giống”, tiếp theo là các công ty ở giai đoạn "trung gian" (32%) và cuối cùng là những công ty ở giai đoạn "mở rộng quy mô" (8%).
- Thứ ba, khó khăn trong việc đạt được doanh thu nước ngoài. Mặc dù hầu hết các công ty khởi nghiệp có sự hiện diện quốc tế (80%), chỉ 37% có doanh thu bên ngoài Tây Ban Nha.
Hơn nữa, cần giải quyết vấn đề bình đẳng giới liên quan đến việc hình thành các công ty khởi nghiệp, vì chỉ có 15,6% các công ty khởi nghiệp ở Tây Ban Nha là do phụ nữ thành lập.
Trong kế hoạch Chuyển đổi số Tây Ban Nha đến năm 2025 sẽ giải quyết một số vấn đề với các mục tiêu cụ thể sau:
Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của các doanh nghiệp vừa và nhỏ
Về cơ bản, cần tăng cường hỗ trợ đáng kể cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình chuyển đổi số, củng cố mạng lưới kỹ năng để hỗ trợ đổi mới số hóa, xác định và giảm các rào cản, hồi sinh cơ cấu sản xuất, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong các quá trình thay đổi tổ chức và trong phát triển các mô hình sản xuất và kinh doanh mới, luôn đảm bảo hiệu lực, hiệu quả và hợp lý hóa các nguồn lực kỹ thuật và tài chính công do các DNVVN quản lý, nhằm tối đa hóa các tác động đến khả năng cạnh tranh của nền kinh tế và tạo việc làm.
Để đạt được điều đó đòi hỏi sự tham gia và cam kết của tất cả các bên liên quan, cả nhà nước và tư nhân, những người đã dành nhiều năm làm việc để hỗ trợ các công ty và phát triển các chương trình nhằm mục đích chuyển đổi số. Chúng bao gồm: Red.es, ICO, CDTI, EOI, Phòng thương mại, hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội nghề nghiệp, v.v.
Thúc đẩy tinh thần kinh doanh số quốc gia và khởi nghiệp số quốc tế tại Tây Ban Nha.
Tinh thần kinh doanh số ở Tây Ban Nha thấp hơn một chút so với mức trung bình của EU và đứng sau các quốc gia như Pháp và Vương quốc Anh. Tuy nhiên, Tây Ban Nha có các điều kiện để phát triển số cao hơn mức trung bình của Liên minh châu Âu, bao gồm cơ sở hạ tầng số xuất sắc, các công ty năng động, trung tâm đào tạo và nghiên cứu tốt và khu vực công dẫn đầu về việc sử dụng quản trị điện tử, tất cả đều thuận lợi trong quá trình khởi nghiệp số.
Hơn nữa, trong giai đoạn mới này, chính phủ đã nâng cao tầm quan trọng của việc chuyển đổi số và sẽ gắn kết các nỗ lực để đưa Tây Ban Nha trở thành một điểm tham chiếu trong lĩnh vực công nghệ số. Vì tất cả những lý do đó, mục tiêu đã được đặt ra là tăng cường tinh thần kinh doanh số ở Tây Ban Nha, cả về phía các công ty quốc gia, đồng thời thu hút các doanh nhân từ các nơi khác trên thế giới.
Hình 1: Các hoạt động thúc đẩy chuyển đổi số trong doanh nghiệp
Thúc đẩy sự hiện diện quốc tế của tinh thần kinh doanh số quốc gia
Mặc dù tỷ lệ công ty khởi nghiệp ở Tây Ban Nha có sự hiện diện quốc tế (80%) là hợp lý, nhưng mục tiêu là tăng con số đó và tăng doanh thu mà các công ty đó đạt được trên quốc tế (hiện chỉ có 37% trong số đó báo cáo doanh thu ở nước ngoài).
Tăng cường khu vực vốn tư nhân ở Tây Ban Nha để khởi nghiệp
Trong những năm gần đây, Bộ Kinh tế và Chuyển đổi số, thông qua Instituto de Crédito Onking (một tổ chức cho vay thuộc sở hữu nhà nước), đã thực hiện một nỗ lực đáng kể để tăng cường khu vực vốn tư nhân ở Tây Ban Nha. Tuy nhiên, cần tiếp tục đạt được tiến bộ trong lĩnh vực này, tăng số lượng quỹ và nhà đầu tư tư nhân đầu tư vào các công ty khởi nghiệp, cả ở giai đoạn đầu, giai đoạn tăng trưởng và mở rộng, cũng như tăng số lượng và quy mô của các khoản đầu tư vào cả khởi nghiệp và mở rộng quy mô.
Thu hút nhân viên làm việc từ xa
Việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho các công ty khởi nghiệp ở Tây Ban Nha đồng nghĩa với việc cần thu hút ngày càng nhiều người lao động và doanh nhân nước ngoài từ khắp nơi trên thế giới đến đất nước Tây Ban Nha làm việc trực tiếp hoặc làm việc từ xa. Ngược lại, dù bất kể công ty đặt ở đâu, đều thu hút nhân viên từ các nơi khác nhau trên thế giới đến làm việc cho các công ty Tây Ban Nha.
Mặt khác, Tây Ban Nha có vị trí đặc biệt để trở thành một trung tâm làm việc từ xa toàn cầu, một trung tâm quốc tế thu hút các chuyên gia có trình độ cao thực hiện công việc từ xa, sử dụng các quy trình và công cụ làm việc từ xa, trong môi trường đáng tin cậy và an toàn.
Kế hoạch thúc đẩy mạnh số lượng các doanh nghiệp vừa và nhỏ
Mục đích của kế hoạch thúc đẩy số hóa các DNVVN là thúc đẩy quá trình số hóa các DNVVN, thúc đẩy việc áp dụng công nghệ mới trong quy trình sản xuất và sử dụng dữ liệu chuyên sâu, góp phần và củng cố các hoạt động trên môi trường số, giúp các doanh nghiệp hòa nhập nhanh chóng với nền kinh tế số trên toàn cầu.
Kế hoạch này sẽ góp phần thực hiện trục số hóa trong Khung chiến lược 2030 của Chính phủ về Chính sách DNVVN và sẽ tận dụng các cơ cấu quản trị của khuôn khổ đó (Hội đồng Quốc gia về DNVVN). Hơn nữa, kế hoạch này sẽ phù hợp với chiến lược của Châu Âu dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm theo đuổi quá trình chuyển đổi số bền vững ở Châu Âu. Việc thiết kế và thực hiện kế hoạch sẽ được thực hiện với sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan có thẩm quyền về số hóa và các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Kế hoạch này đề xuất tập trung các hành động vào các biện pháp xuyên suốt có giá trị gia tăng năng suất, sản lượng, mang lại hiệu quả kinh tế theo quy mô và hiệu quả trong việc sử dụng công quỹ, nhằm giải quyết các tình huống gây cản trở quá trình số hóa đất nước, đồng thời phát triển các năng lực, công cụ để đóng góp, bổ sung và thúc đẩy các sáng kiến ngành khác nhau liên quan đến chuyển đổi số.
Để đạt được mục tiêu đó, trong số các hành động khác, điều cơ bản sẽ là hợp lý hóa và thúc đẩy mạng lưới năng lực và cơ sở hạ tầng hiệu quả cho đổi mới chuyển đổi số. Các ví dụ trong đó bao gồm Agrupaciones Empresariales Innovadoras (Nhóm kinh doanh sáng tạo), Trung tâm đổi mới chuyển đổi số và Văn phòng chuyển đổi số của chương trình Acelera PYME. Với Văn phòng Quốc gia về Khởi nghiệp (Oficina Nacional de Emprendimiento: ONE), có vai trò đảm bảo rằng có tác động cụ thể giữa số hóa và các chương trình khởi nghiệp số.
Cũng cần dựa vào các chương trình và sáng kiến như Acelera PYME, Activa Industria 4.0 và Plataforma Comercio Conectado (Nền tảng thương mại được kết nối), để đảm bảo hiệu quả tổng thể của tất cả các hoạt động và chương trình được áp dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tìm kiếm hiệu quả kinh tế theo quy mô để quản lý quỹ công tốt hơn và có tác động lớn hơn. Để đạt được điều đó cần tăng cường các công nghệ số hóa hiện có để hỗ trợ tài chính liên quan đến thuế, cũng như thiết kế, phối hợp các hoạt động nâng cao nhận thức của mỗi người dân.
Acelera PYME
Chương trình Acelera PYME bao gồm một số biện pháp, được thực hiện với sự hợp tác giữa công và tư, để hỗ trợ quá trình số hóa và hiện đại hóa các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế, với mục đích giúp duy trì hoạt động kinh tế trong ngắn hạn và cải thiện năng suất trong trung hạn. Chương trình bao gồm các sáng kiến khác nhau với mục tiêu là:
(1) Thúc đẩy quá trình số hóa các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua tư vấn và đào tạo;
(2) Thiết lập các biện pháp hỗ trợ việc tạo ra các giải pháp công nghệ để số hóa các DNVVN;
(3) Giới thiệu các biện pháp hỗ trợ tài chính.
Các đường lối hành động chính là tài năng số, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ hỗ trợ, nền kinh tế dữ liệu, nội dung dữ liệu số và tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp.
ONE (Văn phòng Quốc gia về Doanh nhân)
Văn phòng quốc gia về doanh nhân (Oficina Nacional de Emprendimiento - ONE) có dạng một nền tảng ảo hoạt động như một điểm gặp gỡ, tập hợp các nỗ lực và đóng vai trò là điểm tham chiếu cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập, các công ty và những doanh nhân, về mọi thứ liên quan đến khởi nghiệp số. ONE đặt mục tiêu trở thành trung tâm cho các mạng lưới hỗ trợ khởi nghiệp hiện có ở Tây Ban Nha, hoạt động một cách đồng bộ và phối hợp với mạng lưới các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp khác (Puntos de Atención al Emprendedor: PAE), hiện do Bộ Công nghiệp, Du lịch và Thương mại quản lý. ONE sẽ thực hiện các hoạt động để thiết lập nền tảng, tạo nội dung, phục hồi hệ sinh thái, tổ chức các sự kiện cũng như quản lý các chương trình viện trợ, cùng những hoạt động khác. Theo cách đó, nhằm mục đích cung cấp một nền tảng trong lĩnh vực dịch vụ cho các công ty và doanh nhân số.
Đạo luật khởi nghiệp
Thông qua Đạo luật Khởi nghiệp, với các biện pháp công nhận hình thức cụ thể của các sáng kiến và quy mô của cơ sở kinh doanh, sẽ có các ưu đãi về thuế và xã hội để thu hút đầu tư và nhân tài.
Mục đích của Đạo luật khởi nghiệp trong tương lai là tạo ra một khuôn khổ pháp lý không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các công ty khởi nghiệp mới, thúc đẩy sự phát triển, mà còn làm cho quốc gia Tây Ban Nha trở thành một địa điểm thuận lợi, để các nhà đầu tư và các công ty khởi nghiệp châu Âu lựa chọn. Do đó, Tây Ban Nha luôn hướng tới mục đích thúc đẩy một hệ sinh thái khởi nghiệp số mạnh mẽ, có tính sáng tạo cao và tạo ra việc làm ổn định, chất lượng cao.
Đạo luật cũng sẽ thúc đẩy tinh thần kinh doanh trong lĩnh vực khoa học, giải quyết các nhu cầu cụ thể, chẳng hạn như những nhu cầu liên quan đến công việc của các nhà nghiên cứu trong các công ty liên quan đến lĩnh vực học thuật và nghiên cứu.
Để đạt được mục tiêu, Đạo luật phải có các biện pháp liên quan đến thuế (quyền chọn cổ phiếu) và an sinh xã hội nhằm vào các công ty khởi nghiệp và các nhà đầu tư, để giúp thu hút đầu tư từ bên ngoài Tây Ban Nha dễ dàng hơn. Tương tự, có các biện pháp phát triển vốn đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư tư nhân và kinh doanh ở Tây Ban Nha. Thu hút nhân tài nước ngoài từ việc tạo thị thực khởi nghiệp, đến số hóa các thủ tục bắt buộc liên quan đến việc xác định các công ty đầu tư nước ngoài và các khoản đầu tư, là các biện pháp khác mà Đạo luật phải quy định.
Đạo luật sẽ xem xét các sáng kiến liên quan đến các công ty mới nổi nằm trong chiến lược Châu Âu dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ngày 10 tháng 3 năm 2020. Và cũng sẽ tính đến kinh nghiệm tích lũy kể từ khi Luật 14/2013 được thông qua về doanh nhân và quốc tế hóa. Hơn nữa, Đạo luật sẽ được thực hiện với sự phối hợp chặt chẽ của các bộ ngành khác nhau và các cơ quan liên quan.
Chương trình học bổng toàn quốc để hỗ trợ học bổng toàn diện chuyển đổi số và khởi nghiệp
Chương trình bao gồm nhiều hành động khác nhau, phù hợp với Estrategia España Nación Emprendedora (Chiến lược Quốc gia Khởi nghiệp Tây Ban Nha), nhằm mục đích:
(1) Thúc đẩy tinh thần kinh doanh số ở Tây Ban Nha, đặc biệt thông qua Văn phòng Quốc gia về Doanh nhân;
(2) Tạo ra một cổng thông tin điện tử về khởi nghiệp số để phục vụ như một phương tiện phổ biến và một cơ chế hợp tác giữa các bên liên quan đến khởi nghiệp số ở Tây Ban Nha;
(3) Thúc đẩy các khu vực kết nối với SDGs, chống lại sự phân chia giới tính và vấn đề dân số ở các vùng của Tây Ban Nha;
(4) Thiết lập một diễn đàn để thảo luận với các công ty khởi nghiệp và các nhân tố khác từ hệ sinh thái khởi nghiệp số;
(5) Cải thiện các quy định và việc áp dụng, cũng như các chương trình hiện có để quốc tế hóa các công ty khởi nghiệp ở Tây Ban Nha, thu hút vốn và nhân tài nước ngoài, để biến Tây Ban Nha thành một trung tâm toàn cầu, nơi các doanh nhân và nguồn lao động nước ngoài dễ dàng hơn trong việc thực hiện chuyên môn và hỗ trợ hoạt động kinh doanh của họ.
Hiện đại hóa kiến trúc tài chính công hỗ trợ học bổng doanh nghiệp
Tăng cường các công cụ tài trợ công cho các doanh nghiệp số và các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bằng cách tạo ra một quỹ công - tư, cùng với các quỹ tư nhân, đầu tư vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các công ty khởi nghiệp công nghệ có tiềm năng tăng trưởng và tạo việc làm cao. Điều đó bao gồm những giải pháp đang phát triển dựa trên trí tuệ nhân tạo và các công nghệ số cho phép khác (chẳng hạn như điện toán đám mây, công nghệ ngôn ngữ và hình ảnh, Internet vạn vật, công nghệ sổ cái phân tán, an ninh mạng, dữ liệu lớn và phân tích).
Hợp tác với Quỹ đầu tư châu Âu giúp đẩy mạnh, củng cố hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm ở Tây Ban Nha và đáp ứng nhu cầu tài chính của các công ty, doanh nghiệp trong giai đoạn mở rộng quy mô.
Quá trình hiện đại hóa các công cụ hỗ trợ khởi nghiệp số sẽ được thực hiện với sự phối hợp chặt chẽ của các bộ ngành và các cơ quan liên quan, đặc biệt là với Bộ Công nghiệp, Du lịch và Thương mại, Bộ Khoa học và Đổi mới.
Chương trình lao động giữa các trung tâm khác nhau liên kết với học bổng toàn diện
Điều này liên quan đến việc thiết kế một chiến lược để kết nối với các trung tâm thúc đẩy chuyển đổi số và tinh thần kinh doanh, để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận nhiều giải pháp cho số hóa và tài chính của họ.
Chiến lược bao gồm các cơ chế nhằm khai thác sức mạnh tổng hợp nhờ sự hợp tác giữa các cơ sở ươm mầm tài năng và các trung tâm hỗ trợ đổi mới công nghệ, ví dụ như: Trung tâm Đổi mới chuyển đổi số, các trung tâm đổi mới công và tư khác… Tất cả đều phối hợp với Bộ Công nghiệp, Du lịch và Thương mại, Bộ Khoa học và Đổi mới, để từ đó tìm ra các hướng đi phù hợp với Chiến lược Quốc gia Khởi nghiệp của Tây Ban Nha.
Kết luận
Qua bài giới thiệu về kế hoạch phát triển kinh tế số với trọng tâm là chuyển đổi số các doanh nghiệp của Tây Ban nha, đây là hướng đi mà nhiều quốc gia đã và đang hướng tới để thúc đẩy nền kinh tế. Chuyển đổi số doanh nghiệp là cơ hội to lớn giúp các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả doanh nghiệp; tăng năng suất làm việc; tăng doanh thu, bắt kịp xu hướng hiện đại, tăng sức cạnh tranh và vươn lên bứt phá. Cơ hội chuyển đổi số của doanh nghiệp cũng là cơ hội mở ra cho sự phát triển nền kinh tế số của mỗi quốc gia, qua những kế hoạch, chiến lược cụ thể của Tây Ban Nha. Mỗi quốc gia căn cứ vào đặc thù phát triển kinh tế của mình để tập trung nguồn lực, xây dựng các chính sách và có kế hoạch cụ thể, từ đó thăng hạng nền kinh tế số của mỗi quốc gia trong tương lai.
Quách Hồng Trang
Tài liệu tham khảo:
- https://portal.mineco.gob.es/RecursosArticulo/mineco/ministerio/ficheros/210204_Digital_Spain_2025.pdf