Trước tiên, chúng ta cùng tìm hiểu sơ qua về xứ sở bò tót. Tây Ban Nha là một quốc gia nằm ở phía tây Địa Trung Hải với khi hậu ôn hòa. Nền kinh tế Tây Ban Nha là nền kinh tế hỗn hợp tư bản chủ nghĩa, và là nền kinh tế lớn thứ 5 châu Âu và thứ 14 thế giới vào năm 2016 theo GDP danh nghĩa. Chính phủ, đứng đầu là thủ tướng là cơ quan đầu não trực tiếp điều hành đất nước.

Ngày 27/1, trong một cuộc họp, Chính phủ Tây Ban Nha đã công bố khoản đầu tư hơn 11.000 triệu Euro cho việc thực hiện chuyển đổi kỹ thuật số cho đến năm 2025. Một chiến lược thúc đẩy số hóa với các khoản đầu tư lớn sẽ được triển khai nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cung cấp vốn cho các cơ quan nhà nước và thúc đẩy năng lực kỹ thuật số ở công dân và nhân viên hành chính.

Kế hoạch số hóa khu vực công của Tây Ban Nha tuân thủ theo một loạt các nguyên tắc quản lý xuyên suốt từ giai đoạn hình thành ý tưởng đến các giai đoạn tiếp theo. Kế hoạch này được thiết kế để tối đa hóa hiệu quả của hệ thống dịch vụ công, tăng cường liên kết giữa các ban ngành trong chính phủ. Mục tiêu của chính phủ Tây Ban Nha được trình bày trong cuộc họp là thực hiện các cải cách và chuyển đổi cần thiết để thúc đẩy quá trình số hóa của Tây Ban Nha và đạt được một nền kinh tế bền vững và bao trùm hơn. Chính phủ Tây Ban Nha đã đề ra 3 kế hoạch cụ thể để có thể thực hiện được mục tiêu đã đề ra.

a). Đầu tiên là kế hoạch số hóa cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Dự kiến ​​đầu tư công là 4.656 triệu Euro cho đến năm 2023 để đẩy nhanh quá trình số hóa của một triệu rưỡi doanh nghiệp vừa và nhỏ. Người ta ước tính rằng ít nhất 1,2 triệu công ty trong số này là các công ty tự doanh và siêu nhỏ, chiếm 80% tổng số. Đây cũng là một biện pháp hỗ trợ tích cực cho các doanh nghiệp, nhằm thúc đẩy nền kinh tế. Theo như tuyên bố của chính phủ Tây Ban Nha: “Các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số là một quá trình đổi mới và thay đổi trong các tổ chức kinh doanh bắt nguồn từ việc tích hợp công nghệ và dịch vụ kỹ thuật số để tăng năng suất, quốc tế hóa, phát triển các tiềm lực và thu hẹp khoảng cách xã hội, lãnh thổ và thế giới”.

Hình 01: Số hóa doanh nghiệp giúp bảo mật thông tin

Hình 02: Số hóa dữ liệu giúp tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp

b). Bên cạnh việc thúc đẩy số hóa cơ bản của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, kế hoạch còn đề xuất việc thúc đẩy sự đột phá của trí tuệ nhân tạo để tận dụng các cơ hội của nền kinh tế dữ liệu thông qua các chương trình có thể mở rộng được. Cụ thể là năm mục tiêu được đề xuất trong kế hoạch:

• Thiết lập các chương trình hỗ trợ số hóa các doanh nghiệp nhỏ và vừa, thúc đẩy hợp tác công tư;

• Thúc đẩy đào tạo kinh doanh và quản lý về kỹ năng kỹ thuật số, để cải thiện kỹ năng, năng lực của các doanh nghiệp vừa và nhỏ và làm tăng khả năng phát triển, quốc tế hóa của họ;

• Thúc đẩy sự đột phá và khơi dậy tinh thần kinh doanh trong lĩnh vực kỹ thuật số để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tận dụng các cơ hội của nền kinh tế kỹ thuật số và dữ liệu số;

• Thiết lập các chương trình số hóa ngành phù hợp với các đặc điểm cụ thể trong lĩnh vực công nghiệp, du lịch và thương mại trong bối cảnh chuyển đổi sinh thái.

• Giảm khoảng cách giới trong số hóa.

Để đạt được các mục tiêu này, chính phủ Tây Ban Nha phát triển một loạt các chương trình nhằm củng cố và định hướng lại các chương trình cũ, đặc biệt thực hiện các biện pháp bổ sung và phối hợp với các khu vực tư để có những chiến lược hiệu quả hơn.

Chương trình “bộ công cụ kỹ thuật số” được thực hiện với mục tiêu thúc đẩy một cơ chế hợp tác công-tư có khả năng mở rộng, có thể tác động qua lại nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh ngiệp vừa và nhỏ trong việc tăng tốc số hóa. Trong đó, chính phủ đề cao việc thiết kế một bộ các gói số hóa cơ bản (Bộ công cụ kỹ thuật số) phù hợp với hoàn cảnh xuất phát và nhu cầu cụ thể của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chương trình được phát triển bởi Bộ trưởng Ngoại giao về Số hóa và Trí tuệ Nhân tạo, phối hợp với khu vực tư nhân với mức đầu tư kế hoạch là 3.000 triệu USD trong giai đoạn 2021-2023. Trong những gói số hóa đó, Chính phủ Tây Ban Nha cũng rất quan tâm phát triển các ứng dụng cung cấp dịch vụ công ngay trên các thiết bị di động. Các ứng dụng này là cầu nối đưa người dân được tiếp cận với các dịch vụ công một cách đơn giản và tiện lợi hơn. Bên cạnh đó, những ứng dụng này cũng giúp chính phủ thu thập thông tin của người dân để phụ vụ cho công tác phân tích và đưa ra chính sách. Mục tiêu của Tây Ban Nha là đến cuối năm 2025, ít nhất 50% tất cả các dịch vụ công đều có thể truy cập bằng điện thoại di động. Để hiện thực hóa tham vọng tăng tốc độ số hóa của mình, Chính phủ Tây Ban Nha cũng đã đẩy nhanh quá trình triển khai mạng di động 5G. Trong kế hoạch tái thiết nền kinh tế đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19, việc có một cơ sở mạng internet có kết nối siêu nhanh được xác định là một trong những ưu tiên hàng đầu. Nó sẽ là đòn bẩy của nền kinh tế, giúp rút ngắn thời gian giao dịch, tiết kiệm chi phí, đem lại nhiều công việc hơn, giảm tỷ lệ thất nghiệp, từ đó thúc đẩy khả năng tiêu dùng, đưa nền kinh tế phục hồi trở lại. Do đó, việc phổ cập mạng 5G và đưa Tây Ban Nha trở thành quốc gia sở hữu mạng 5G tốc độ cao hàng đầu thế giới là một mục tiêu được chính phủ nước này đặt ra đến năm 2025.     

Tiếp theo là kế hoạch Quốc gia về Năng lực Kỹ thuật số. Bằng cách nâng cao khả năng kỹ thuật số của người dân, chính phủ có thể giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp, tăng năng suất và giúp thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và khoảng cách về giới. Kế hoạch sẽ huy động tổng cộng 3.750 triệu euro trong giai đoạn 2021-2023 để đào tạo kỹ thuật số cho các công dân Tây Ban Nha nhằm đáp ứng được thách thức của quá trình số hóa.

Để làm được điều này, bảy kế hoạc hành động đã được thiết lập:

• Đào tạo kỹ thuật số cho công dân, đặc biệt chú trọng đến các nhóm có nguy cơ  bị đào thải do thiếu kỹ năng. Chính phủ cũng thực hiện các ưu đãi truy cập hàng loạt chương trình trực tuyến miễn phí (MOOC) để tạo điều kiện cho người dân được tìm hiểu và thực hành nhiều hơn.

• Cuộc chiến chống lại khoảng cách giới trong lĩnh vực kỹ thuật số bằng cách thúc đẩy đào tạo kỹ thuật số cho phụ nữ.

• Số hóa giáo dục và phát triển các kỹ năng kỹ thuật số bằng cách kết hợp các kỹ năng kỹ thuật số và lập trình trong chương trình giảng dạy của các giai đoạn bắt buộc.

• Đào tạo các kỹ năng kỹ thuật số cho cả những người thất nghiệp và có việc làm trong khu vực tư nhân.

• Đào tạo các kỹ năng kỹ thuật số cho công chức nhà nước.

• Phát triển kỹ năng kỹ thuật số cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ

• Nâng cao tay nghề của các chuyên gia CNTT-TT, cả sinh viên tốt nghiệp Trung cấp nghề và đại học.

Hợp tác công - tư sẽ là chìa khóa quan trọng trong việc xác định nhu cầu và các giải pháp cần thiết cho mỗi thời điểm. Các bộ ngành có thẩm quyền khác nhau sẽ chủ trì thực hiện các dự án và biện pháp khác nhau trong khuôn khổ các hội nghị của ngành với các cộng đồng tự trị.

Hình 03: Hợp tác công - tư

c). Cuối cùng là kế hoạch số hóa các cơ quan hành chính công. Mục tiêu của kế hoạch là cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ công của người dân và các đơn vị doanh nghiệp. Chính phủ Tây Ban Nha muốn khắc phục khoảng cách của người dân và chính phủ bằng số hóa. Theo đó, người dân có thể tiếp cận sự hỗ trợ của chính phủ một cách dễ dàng, nhanh chóng và tiện lợi, cũng như chính phủ có thể nắm được các nhu cầu và hành vi của người dân. Qua đó, giúp việc giải quyết các vấn đề trở nên nhanh chóng hơn. Vốn đầu tư cho việc số hóa các dịch vụ công lên đến 1.400 triệu Euro. Ví dụ, trong lĩnh vực y tế, khả năng tương tác sẽ được tăng cường để quản lý thông tin trong các Cộng đồng tự trị khác nhau nhằm cải thiện dịch vụ, giúp giải quyết nhanh chóng các vấn đề về sức khỏe. Trong lĩnh vực tư pháp, Bộ Tư pháp đã chuẩn bị Kế hoạch Tư pháp 2030 để cải thiện các dịch vụ số cho công dân, doanh nghiệp. Theo đó, người dân có thể nhận được các tư vấn về pháp luật trực tuyến, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian di chuyển. Ý tưởng xương sống cho kế hoạch này là thực hiện một hệ thống các sáng kiến đột phá nhằm nhanh chóng triển khai dịch vụ công trên nền tảng kỹ thuật số một cách hiệu quả, an toàn và thân thiện với người sử dụng. Hệ thống công nghệ thông tin tiên tiến của chính phủ điện tử sẽ giúp cải thiện tính dân chủ cũng như đem lại thêm nhiều đặc quyền hơn cho người dân. Những thông tin thu thập được từ việc cung cấp dịch vụ công trên nền tảng số sẽ được hệ thống hóa, xử lý và chia sẽ giữa các cơ quan trong chính phủ, từ đó giúp những nhà hoạch định chính sách có thể dễ dàng phân tích và đưa ra những dự đoán, giúp nâng cao hiệu quả của các Cơ quan Hành chính Nhà nước. Từ đó, các dịch vụ công trở nên hiệu quả, tiện lợi và tiết kiệm hơn rất nhiều so với trước đây. Hơn nữa, việc số hóa các dịch vụ công chính phủ sẽ tạo điều kiện cho việc cung cấp các dịch vụ mới, chẳng hạn như y tế từ xa. Bước tiếp theo của kế hoạch này là đưa ra những chính sách có tác động mạnh mẽ trong việc thúc đẩy số hóa khu vực công. Chính phủ Tây Ban Nha sẽ áp dụng những sáng kiến có đủ “sức nặng” để “đánh” vào một số lĩnh vực cụ thể của Tổng Cục Quản lý nhà Nhà nước có thể kể đến như pháp luật và việc làm. Các sáng kiến theo chức năng cụ thể này sẽ tận dụng cơ sở hạ tầng đã được phát triển tương đối hoàn thiện để đẩy mạnh việc cá nhân hóa dịch vụ công, liên kết các dịch vụ cho các nhóm đối tượng cụ thể, từ đó đem lại những dịch vụ tối ưu cho tất cả công dân Tây Ban Nha. Một trong những sáng kiến quan trọng để cá nhân hóa dịch vụ công là kế hoạch xây dựng phần mềm trợ lý ảo của chính phủ xứ sở bò tót. Trợ lý ảo này sẽ sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để giao tiếp với người dùng , giúp người dùng nhận và gửi thông tin về dịch vụ công, đặt lịch hẹn, nộp tiền thuế, …

Để làm được điều này, chính phủ Tây Ban Nha cần:

• Chuyển đổi kỹ thuật số Cơ quan hành chính với các sáng kiến ​​xuyên suốt để việc triển khai các dịch vụ công được hiệu quả, an toàn và gần gũi với người dân.

• Triển khai các dự án thúc đẩy số hóa, chẳng hạn như trong các lĩnh vực y tế, tư pháp, dân số,…

• Hỗ trợ số hóa các cơ quan hành chính lãnh thổ, Cộng đồng tự trị và các tổ chức địa Phương bằng cách đầu tư nguồn lực và đưa ra các lời khuyên.

Kết luận

Những hành động trên đã có những tác động lớn đến quá trình số hóa của đất nước, Như Bộ trưởng Ngoại giao về Số hóa và Trí tuệ Nhân tạo, Carme Artigas, và Bộ trưởng Ngoại giao về Viễn thông và Cơ sở Hạ tầng Kỹ thuật số, Roberto Sánchez đã tuyên bố, cả hai đều trình bày các mốc quan trọng đã đạt được trong năm nay và nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác công-tư nhằm thúc đẩy sự phát triển của Chương trình nghị sự Tây Ban Nha kỹ thuật số 2025 thông qua Hội nghị tư vấn chuyển đổi kỹ thuật số.

Qua câu chuyện trên, Việt Nam cũng đúc rút được nhiều kinh nghiệm từ việc thúc đẩy đầu tư và phát triển chính phủ số của Tây Ban Nha. Từ đó tập trung đẩy mạnh triển khai chiến lược với 6 nhiệm vụ trọng tâm quốc gia, gồm: Hoàn thiện môi trường pháp lý; Phát triển hạ tầng số; Phát triển các nền tảng số và hệ thống quy mô quốc gia; Phát triển dữ liệu số quốc gia; Phát triển các ứng dụng, dịch vụ quốc gia; Bảo đảm an toàn, an ninh mạng quốc gia.

 Nguyễn Trung Kiên

Tài liệu tham khảo:

1. https://www.digitalfuturemagazine.com/2021/03/31/the-spanish-government-to-support-digitalisation-with-more-than-11000-million/

2. https://on5g.es/en/three-new-plans-for-the-digital-development-of-spain-presented-with-11000-million/

3. https://www.lamoncloa.gob.es/lang/en/gobierno/news/Paginas/2021/20211202_spain-digital-day.aspx