Bên cạnh đó, một số Chính phủ không có nhiều kinh nghiệm thường có xu hướng dựa vào các dự án, hợp đồng ICT quy mô lớn với các công ty công nghệ lớn để đáp ứng nhu cầu công nghệ của khu vực công. Chính sự sắp xếp này đã mang lại một số lợi ích nhất định. Các nhà cung cấp công nghệ lớn, đôi khi hoạt động với tư cách là “nhà tích hợp hệ thống”, thường có nguồn lực lớn về con người, tài chính và công nghệ đủ khả năng đáp ứng nhưng nhu cầu này trên quy mô lớn. Mặt khác, trong khu vực hành chính công, nơi cung cấp các dịch vụ dân sự, thông qua sự luân chuyển công tác của các chuyên gia chính sách hay nhân viên công vụ đã biến họ trở thành những người trung gian, kết nối giữa đơn vị hành chính với các nhà cung cấp công nghệ để tiếp tục khai thác kiến ​​thức, kỹ năng chuyên môn sử dụng công nghệ trong khu vực công. Chính điều này đã tạo ra sự hiện diện ổn định của các nhà cung cấp công nghệ lớn mặc dù trong hệ thống quản lý hành chính của Chính phủ luôn có những thay đổi nhân sự theo từng chu kỳ chính trị,..

Mặt khác, chính điều này đã tạo ra sự độc quyền hay bán độc quyền của một nhóm nhỏ các nhà cung cấp công nghệ lớn ở nhiều quốc gia. Từ Ấn Độ đến Vương quốc Anh, có rất nhiều ví dụ về các dự án ICT lớn của Chính phủ thất bại mà nguyên nhân đến từ các nhà cung cấp công nghệ lớn thiết kế và thực hiện. Một ví dụ điển hình là HealthCare.gov “trang web của chương trình Obamacare”, nơi mà công ty tư vấn công nghệ CGI Group đã nhận được hợp đồng 292 triệu đô la, nhưng năng lực xử lý lưu lượng truy cập của hệ thống chỉ đạt 26.794 người đăng ký một tháng sau khi đi vào hoạt động. Tại Canada, một loạt các vấn đề sự cố xử lý thông tin xảy ra với hệ thống trả lương Phoenix trị giá 500 triệu bảng do IBM xây dưng đã khiến một số nhân viên Chính phủ không được trả lương trong nhiều tháng, trong khi đó những người khác đã được trả quá cao…

Nguyên nhân quy kết cho sự thất bại này đến từ một phần do nhà cung cấp trong môi trường ít cạnh tranh đã coi thường các mối quan tâm về chức năng và bảo mật của hệ thống.

Bên cạnh đó, có một thực tế khác là các nhà cung cấp công nghệ lớn tận dụng các lợi thế của bản thân đã tìm cách đàm phán, ký kết và thực hiện độc quyền các hợp đồng với thời gian thực hiện kéo dài, cùng với mức giá tăng so với cùng kỳ năm trước, ngay cả khi chi phí công nghệ đã giảm xuống. Mức độ kém hiểu biết về công nghệ từ những người mua sắm trong khu vực công đã góp phần tạo nên sự bất cập của những hợp đồng này. Thời gian thực hiện các hợp đồng bị kéo dài đã tạo thành rào cản tiếp cận công nghệ mới của khu vực công. Nó góp phần tạo ra sự đình trệ, lạc hậu trong quá trình tiếp thu, ứng dụng công nghệ để tìm kiếm các giải pháp giải quyết các vấn đề bất cập trong chính sách công, hoặc đổi mới sáng tạo những cách thức quản lý mới, hiệu quả hơn và có trách nhiệm hơn.

Để giúp giải quyết những vấn đề này, các nhà hoạch định chính sách đang tìm cách thúc đẩy hệ sinh thái GovTech, mà trong đó các công ty nhỏ, linh hoạt đóng vai trò động lực đổi mới cho khu vực công.

Hệ sinh thái đổi mới của GovTech tạo thành sự tương tác năng động cho các cá nhân, tổ chức và các nguồn lực (Hình minh họa 1). Trên khắp thế giới, hệ sinh thái này đang trong giai đoạn hình thành và hoàn thiện thông qua sự thúc đẩy của các công chức, chính trị gia, doanh nhân, các nhà đầu tư, nhà tư vấn và các tổ chức đa phương. Nó tạo ra các cơ về hội kinh tế, vừa là phương tiện để kích thích năng lực đổi mới của Chính phủ.

Hình 1. Hệ sinh thái đổi mới GovTech

GovTech là gì?

Thuật ngữ GovTech đề cập đến việc các quốc gia nỗ lực thực hiện số hóa các cơ quan nhà nước thông qua việc áp dụng các thành tựu công nghệ và giải pháp công nghệ mới. GovTech là từ ghép của Chính phủ và Công nghệ (Government - Technology).

Với quan điểm lấy người dân làm trung tâm, GovTech là phương pháp tiếp cận mới, tổng thể cho toàn Chính phủ từ trung ương đến địa phương nhằm hiện đại hóa khu vực công, thúc đẩy mục tiêu xây dựng một Chính phủ đơn giản, hiệu quả và minh bạch.

Cách tiếp cận GovTech khác với các giai đoạn trước, nó đại diện cho biên giới hiện tại của chuyển đổi số của Chính phủ với nội dung nhấn mạnh vào ba khía cạnh hiện đại hóa khu vực công:

- Các dịch vụ công lấy người dân làm trung tâm có khả năng tiếp cận rộng rãi.

- Phương pháp tiếp cận toàn Chính phủ để chuyển đổi Chính phủ số.

- Hệ thống Chính phủ đơn giản, hiệu quả và minh bạch.

GovTech được phát triển dựa trên hai nền tảng tiếp cận chính hiện nay của một số quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi số như sau:

- Chuyển đổi Chính phủ kỹ thuật số đề cập đến một quá trình thay đổi cơ bản đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, đặt con người lên hàng đầu và xoay quanh nhu cầu của cá nhân, bao gồm cả những nhu cầu bị bỏ lại xa nhất và giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc sử dụng công nghệ. Đặc điểm trung tâm của cách tiếp cận toàn diện đối với chuyển đổi chính phủ số là sự liên kết của các thể chế, tổ chức, con người, công nghệ, dữ liệu và nguồn lực để hỗ trợ những thay đổi mong muốn trong và ngoài khu vực công nhằm tạo ra giá trị công.

- Chiến lược cho Hệ sinh thái Kỹ thuật số Mở Quốc gia (NODE), Bộ Điện tử & Công nghệ Thông tin, Ấn Độ (2020).

Hình 2 dưới đây cho thấy sự phát triển chuyển đổi kỹ thuật số trong khu vực công.

Hình 2: Sự phát triển chuyển đổi số trong khu vực công.

GovTech bao gồm việc sử dụng hiệu quả các công nghệ đột phá, bao gồm: trí tuệ nhân tạo và máy học, điện toán đám mây và Internet vạn vật; các nền tảng dữ liệu công cộng thúc đẩy việc sử dụng dữ liệu công khai của các cá nhân và doanh nghiệp để tạo ra giá trị; hệ sinh thái GovTech địa phương hỗ trợ các doanh nhân và công ty khởi nghiệp địa phương phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới cho chính phủ; và sử dụng nhiều hơn các quan hệ đối tác công tư để thu hút các kỹ năng, đổi mới và đầu tư của khu vực tư nhân nhằm giải quyết các thách thức của khu vực công.

Đặc điểm của GovTech

Việc nhấn mạnh vào khả năng tiếp cận phổ quát nhằm đảm bảo các dịch vụ và giải pháp có thể được tiếp cận với nhiều đối tượng nhất, sử dụng cả phương tiện trực tuyến và vật lý. Bằng cách tập trung vào người dùng cuối cùng của các dịch vụ của chính phủ, bao gồm các phương pháp tiếp cận lấy con người làm trung tâm hoặc lấy công dân làm trung tâm. Hướng tới thiết kế các giải pháp mới để loại bỏ các hạn chế về truy cập của thiết bị và internet. Nâng cao trình độ kỹ thuật số, chuẩn mực văn hóa và các yếu tố khác. Điều này nhằm đảm bảo rằng các dịch vụ do Chính phủ cung cấp sẽ đến được với tất cả những người thụ hưởng và người dùng dự kiến.

Phương pháp tiếp cận toàn Chính phủ thúc đẩy tư duy hệ thống để hoạch định chính sách và cung cấp dịch vụ Chính phủ một cách dễ dàng, minh bạch và hiệu quả. Mặc dù điều này có thể là mong muốn, nhưng mục tiêu là tạo ra một tầm nhìn chung để sử dụng hiệu quả các nền tảng và dữ liệu số có thể tương tác và bảo mật. Hướng tới thay đổi phương pháp quản trị, điều hành của Chính phủ và cung cấp các dịch vụ hành chính.

GovTech cũng bao gồm việc làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa người dân và Chính phủ thông qua CivicTech (công nghê dân sự), đó là những tiến bộ hỗ trợ công nghệ trong sự tham gia của công dân. Các giải pháp CivicTech nhằm mục đích tăng cường sự tham gia của người dân, nâng cao trách nhiệm giải trình và xây dựng lòng tin của công chúng đối với Chính phủ.

Thúc đẩy GovTech đề cập đến các động lực xuyên suốt của chương trình chuyển đổi số của Chính phủ, như kỹ năng số trong khu vực công. Nó bao gồm xây dưng cơ chế pháp lý và quy định phù hợp và có lợi, tạo ra hành lang pháp lý, môi trường phát triển cho phép, bảo vệ và thúc đẩy sự đổi mới trong khu vực công.

Lĩnh vực trọng tâm của GovTech

GovTech là một chương trình hỗn hợp bao gồm các phương pháp phát triển kỹ thuật số, hệ thống thanh toán, quản trị dữ liệu và đào tạo các chuyên gia... Tuy trong mỗi lĩnh vực hoạt động đang sử dụng công nghệ theo cách riêng của mình, nhưng tầm nhìn của GovTech được tập trung vào bốn lĩnh vực trọng tâm như sau.

Nâng cao khả năng hoạt động của dịch vụ công

Thông qua phối hợp với các hoạt động khác GovTech hỗ trợ thiết kế các dịch vụ trực tuyến lấy con người làm trung tâm, hướng tới mục tiêu đơn giản, minh bạch và có thể truy cập được trên toàn cầu. Đặc biệt các dịch vụ có thể truy cập bằng các giải pháp kỹ thuật số chi phí thấp, chẳng hạn như điện thoại di động và các ứng dụng mã nguồn mở miễn phí, phù hợp với kiến ​​thức kỹ thuật số và tiếp cận tất cả những người thụ hưởng và người dùng có mục đích.

Hỗ trợ các hệ thống cốt lõi của chính phủ

Nhu cầu hiện đại hóa và tích hợp các hệ thống chính phủ cốt lõi là điểm khởi đầu cho việc tăng cường cách tiếp cận GovTech, đặc biệt là trong các dự án và đối thoại về các giải pháp kỹ thuật số thế hệ tiếp theo cho chính quyền trung ương và địa phương. Ví dụ, GGP tập trung vào quản lý tài chính công tốt hơn, quản lý nguồn nhân lực, quản lý thuế, mua sắm công và hệ thống quản lý đầu tư công.

Những can thiệp này cũng bao gồm việc phát triển một chiến lược chuyển đổi chính phủ kỹ thuật số tổng thể và một bộ nguyên tắc để thúc đẩy việc sử dụng hiệu quả các nền tảng kỹ thuật số và dữ liệu có thể tương tác và an toàn, như một phần của phương pháp tiếp cận toàn chính phủ.

Tăng cường khả năng tham gia của người dân

Việc phát triển và triển khai các công cụ CivicTech nâng cao khả năng phản hồi của người dân, đổi mới. Sử dụng công nghệ đơn giản và các ứng dụng mã nguồn mở miễn phí để nâng cao năng lực thực thi cơ chế xử lý khiếu nại của người dân trong mọi hoàn cảnh kết nối. Việc sử dụng công nghệ để thúc đẩy các nỗ lực của chính phủ nhằm mục tiêu minh bạch hơn được thực thi thông qua các cơ chế chịu trách nhiệm, giải trình và các qui định điều lệ dịch vụ - tiêu chuẩn dịch vụ.

Thúc đẩy GovTech

Tăng cường thúc đẩy GovTech bao gồm các phương pháp xây dựng kỹ năng số và môi trường đổi mới trong khu vực công.

Rào cản đối với việc áp dụng và triển khai GovTech trong khu vực công

Trong quá trình tham gia và thúc đẩy GovTech, các chính phủ trên thế giới thường gặp một số rào cản liên quan đến năng lực, thể chế... Các vấn đề cụ thể thường như sau:

- Chưa có nhận thức đúng hoặc chưa đủ về chuyển đổi số là tất yếu và quan trọng.

- Thiếu hiểu biết về công nghệ trong khu vực công cũng như khó tuyển dụng và giữ chân nhân tài công nghệ.

- Thiếu sự quan tâm hoặc hiểu biết trong quá trình đàm phán, hợp tác với các công ty khởi nghiệp.

- Cơ chế, hệ thống đầu tư mua sắm công không còn phù hợp với mục tiêu chuyển đổi số và qui trình ra quyết định mua sắm, đầu tư công chậm.

- Bị ràng buộc thời gian, chi phí với các hợp đồng hiện tại của những gã khổng lồ công nghệ, cũng như sự phụ thuộc quá mức vào các dịch vụ và tư vấn của họ. Phụ thuộc quá nhiều vào các ‘ông lớn’ số hóa trong khu vực công

- Chính trị, bao gồm cả việc thiếu ý chí chính trị; Cơ cấu tổ chức và văn hóa không khuyến khích các chương trình thí điểm…

Lời kết

Khu vực công là một phần không thể thiếu trong sự phát triển chung của bất kỳ quốc gia nào. Cho đến nay, nhiều tổ chức khu vực công và các cơ quan chính phủ đã đang nỗ lực hết mình trong việc áp dụng GovTech cho chuyển số quốc gia.

Một nghiên cứu được thực hiện bởi Deloitte, cho thấy tại các quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, việc các cá nhân sử dụng dịch vụ công được cung cấp trực tiếp đã giảm xuống một nửa chỉ trong hai năm vừa qua, và 77% người dân hiện nay chủ yếu sử dụng nền tảng số để truy nhập các dịch vụ công.

Với vai trò, tính chất, tầm quan trọng của các hệ thống/nền tảng phục vụ chính phủ số, để đảm bảo khả năng kiểm soát, quản lý, phát triển hiệu quả, lâu dài theo chiến lược của chính phủ, Việt Nam đã từng bước tham gia, nghiên cứu và ưu tiên ngân sách, xây dưng cơ chế để GovTech đủ năng lực xây dựng, quản lý các nền tảng số phù hợp với thực tiễn hệ thống chính trị - hành chính của đất nước.

                                                                                       Lê Việt Hưng

Tài liệu tham khảo:

https://www.un.org/development/desa/publications/publication/2020-united-nations-e-government-survey

https://static.mygov.in/rest/s3fs-public/mygov_158219311451553221.pdf

https://www.govtech.com/computing/how-to-talk-about-digital-transformation-in-government

https://www.bennettinstitute.cam.ac.uk/blog/govtech-investment-patience-virtue/

https://www.loginradius.com/blog/identity/govtech-shaping-future-gov-services/