Công nghệ sổ cái phân tán (DLT) có thể làm được nhiều việc hơn là chỉ ứng dụng trong các loại tiền kỹ thuật số như Bitcoin. Các khái niệm và cấu trúc được phát triển cho sổ cái phân tán và chuỗi khối mà chúng sử dụng là cực kỳ linh hoạt và có thể mở rộng cho các lĩnh vực hoạt động kinh tế và xã hội khác nhau. Do đó, chúng có tiềm năng ứng dụng sâu rộng trong các hoạt động của chính phủ.

Nếu được áp dụng đúng cách - và các vấn đề về quyền riêng tư, bảo mật, danh tính và bảo đảm an toàn thông tin được giải quyết triệt để - sổ cái phân tán sẽ tạo ra cơ hội thực sự cho chính phủ và các cơ quan chức năng địa phương. Các lợi ích nổi bật khi áp dụng công nghệ này như sau:

- Giảm chi phí hoạt động, bao gồm giảm gian lận và sai sót trong thanh toán;

- Minh bạch hơn các giao dịch giữa các cơ quan chính phủ và công dân;

- Gia tăng sự ảnh hưởng về khía cạnh tài chính nhiều hơn của những người hiện đang không có nhiều mối liên hệ đối với hệ thống tài chính;

- Giảm chi phí bảo vệ dữ liệu của công dân trong khi tạo ra khả năng chia sẻ dữ liệu giữa các tổ chức khác nhau, cho phép tạo ra các thị trường thông tin;

- Bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng như cầu, đường hầm, v.v.

- Giảm tỷ lệ thị trường, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tương tác với chính quyền địa phương và quốc gia dễ dàng hơn;

- Thúc đẩy đổi mới và khả năng tăng trưởng kinh tế cho các SME.

Rất nhiều lợi ích có thể có này được cung cấp thông qua việc áp dụng DLT theo ba cách khác nhau:

- Trong các ứng dụng tiền tệ;

- Quản lý hợp đồng và sáng tạo nên các hình thức hợp đồng mới;

- Để thúc đẩy các ứng dụng mới của các bên thứ ba và cung cấp các phương thức tổ chức và thực hiện các hoạt động hiệu quả hơn.

Trong bài viết này sẽ minh họa từng trường hợp này thông qua năm nghiên cứu điển hình riêng biệt:

- Bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng chống lại các cuộc tấn công mạng;

- Giảm chi phí hoạt động và theo dõi sự phù hợp, đủ điều kiện để được hỗ trợ phúc lợi;

- Tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc về cách chi tiêu tiền viện trợ;

- Tạo cơ hội cho tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy các doanh nghiệp vừa và nhỏ và tăng việc làm;

- Giảm gian lận thuế.

Hình 1: Ba trường hợp điển hình ứng dụng công nghệ sổ cái phân tán

1. Trường hợp 1: Bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng

Các công nghệ sổ cái phân tán (DLT) có thể cho phép chính phủ Vương quốc Anh bảo vệ tốt hơn cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng trước các cuộc tấn công mạng.

Bối cảnh

Các công nghệ kỹ thuật số ngày càng được tích hợp vào các cơ sở hạ tầng quan trọng của các quốc gia và nhiều hệ thống này cũng được kết nối qua mạng internet. Điều này cho thấy các công trình này có nguy cơ bị tấn công từ tin tặc hoặc các quốc gia khác và điều này có thể không phát hiện được bởi các biện pháp phòng thủ an ninh mạng hiện có. Ví dụ: có thể nắm quyền kiểm soát các bộ định tuyến quan trọng, chiếm quyền giám sát và thao tác. Điều này sẽ cho phép thu thập dữ liệu từ tất cả các công ty và tổ chức chính phủ đằng sau bộ định tuyến. Hơn nữa, khi nhiều công nghệ nhúng khác được áp dụng trong cơ sở hạ tầng dân dụng - bao gồm cầu, đường sắt, đường hầm, rào cản lũ lụt và hệ thống lắp đặt năng lượng - khả năng các cuộc tấn công như vậy có thể gây ra thiệt hại cho tài sản và tính mạng con người giảm đi.

Đề xuất ứng dụng DLT

DLT có thể được áp dụng để đảm bảo rằng hệ điều hành và chương trình phần mềm cốt lõi được sử dụng trong một phần của cơ sở hạ tầng quan trọng không bị giả mạo. Một sổ cái phân tán có thể giám sát trạng thái và tính toàn vẹn của phần mềm để tìm các thay đổi bất hợp pháp và đảm bảo rằng dữ liệu được truyền từ các hệ thống áp dụng công nghệ Internet vạn vật (IoT) không bị giả mạo.

Kết quả

- Cải thiện hiệu quả và hiệu lực đối với cơ sở hạ tầng quy mô lớn, đảm bảo bảo vệ cuộc sống con người tốt hơn;

- Có thể đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu hoặc truyền đến và từ cơ sở hạ tầng quan trọng.

2. Trường hợp 2: Bộ quản lý công việc và lương hưu

Tổng quát

Các mô hình thanh toán mới sẽ cho phép Cơ quan kho bạc quốc gia và Bộ quản lý công việc và lương hưu phân phối khoản hỗ trợ phúc lợi một cách hiệu quả và cải thiện việc phân phối chính sách. Bằng cách áp dụng DLT trong quy trình đăng ký và thanh toán cho các khoản trợ cấp và phúc lợi của chính phủ, cơ quan quản lý sẽ được trang bị tốt hơn để:

- Ngăn ngừa tổn thất tài chính do gian lận và sai sót;

- Hỗ trợ những công dân dễ bị tổn thương nhất bằng cách cung cấp cho họ những lợi ích của việc tham gia vào việc phân phối tài chính tương đối đầy đủ;

- Hỗ trợ việc đạt được các mục tiêu chính sách rộng lớn hơn của chính phủ, đặc biệt là đưa người dân thoát nghèo một cách bền vững;

- Mang lại giá trị đích thực đối với các khoản chi và bảo đảm chi tiêu công một cách bền vững.

Bối cảnh

Bộ quản lý công việc và lương hưu chi trả khoảng 166 tỷ bảng Anh tiền hỗ trợ phúc lợi của người đóng thuế mỗi năm. Khoảng 3,5 tỷ bảng Anh trong số tiền đó được thanh toán thừa do gian lận (1,2 tỷ bảng Anh), lỗi của người yêu cầu bồi thường (1,5 tỷ bảng Anh) và lỗi chính thức (0,7 tỷ bảng Anh) trong số đó có 930 triệu bảng Anh là được thu hồi. Bên cạnh việc gian lận và sai sót tồn tại trong hệ thống tín dụng thuế hiện tại, mà dự kiến hệ thống này sẽ được chuyển sang Bộ quản lý công việc và lương hưu trong vài năm tới như một yếu tố của quy định về Tín dụng chung mới, thì còn có thêm tổng mức bù chi hơn 5 tỷ bảng Anh mỗi năm.

Ngoài chi phí tài chính trực tiếp do trả thừa tiền không đúng đối tượng được nhân, người nộp thuế còn phải chịu chi phí can thiệp sau thanh toán (thu hồi nợ, điều tra và truy tố, truy vấn người yêu cầu bồi thường và giải quyết tranh chấp).

Đề xuất DLT

Một số lượng lớn các đối tượng yều cầu được nhận phúc lợi là những người không có tài khoản ngân hàng và đối mặt các rào cản lớn hơn với các cơ hội tiếp cận các dịch vụ tài chính chẳng hạn như kiểm tra tín dụng, tiếp cận các sản phẩm tài chính truyền thống và các chi phí giao dịch trái phép. Các ứng dụng sổ cái phân tán cung cấp một phương tiện hỗ trợ và chi phí thấp để đưa những người yêu cầu này vào hệ thống phúc lợi.

Danh tính số có thể được xác nhận thông qua sổ cái phân tán chạy trên các thiết bị được mã hóa an toàn - hoặc thậm chí thông qua phần mềm trên thiết bị di động - điều này sẽ cho phép người dùng cuối nhận được lợi ích trực tiếp, với chi phí giao dịch phải trả cho ngân hàng hoặc cơ quan xác thực địa phương giảm đi đáng kể. Điều này có thể cho phép người dùng nhận được sự sẵn có và bình đẳng của các cơ hội tiếp cận các dịch vụ tài chính thông qua một điểm phân phối an toàn đáng tin cậy hơn tài khoản ngân hàng. Một giải pháp như vậy cũng có thể được liên kết với các hệ thống khác để giảm mức độ gian lận và sai sót trong việc phân phối lợi ích vì danh tính sẽ khó bị giả mạo hơn.

Những hoạt động như vậy có thể giúp đạt được một trong những mục tiêu chính sách chính của Bộ quản lý công việc và lương hưu: đưa người dân thoát khỏi vòng đói nghèo và phụ thuộc vào nhà nước một cách bền vững. Thông qua việc áp dụng sáng tạo các công nghệ như vậy, có thể - với sự đồng ý từ người yêu cầu quyền lợi - để đặt ra các quy tắc ở cả người nhận và người cung cấp của các giao dịch phúc lợi. Điều này có thể tạo cơ hội cho các bộ trưởng cân nhắc các lựa chọn để đạt được kết quả chính sách tốt hơn từ việc phân phối hỗ trợ phúc lợi bằng cách đồng ý hoặc đặt ra các quy tắc xung quanh việc sử dụng phúc lợi.

Kết quả

- Giảm tổn thất do gian lận và lỗi chính thức;

- Cho phép các bộ trưởng đảm bảo với người đóng thuế rằng quỹ công cộng đang được sử dụng hiệu quả hơn cho các mục đích đáp ứng nhu cầu thực tế.

3. Trường hợp 3: Đăng ký hệ thống viện trợ quốc tế

DLT có thể cho phép chính phủ kiểm soát tốt hơn việc phân phối viện trợ nước ngoài và đảm bảo rằng các khoản tiền đến đúng đối tượng được hưởng. Điều này sẽ giúp các cơ quan chính phủ cải thiện tính minh bạch và thúc đẩy hiệu quả trong quản lý tài chính. Do đó, việc sử dụng DLT có thể giúp tôn trọng các cam kết quốc tế của Vương quốc Anh để đạt được các mục tiêu toàn cầu.

Bối cảnh

Để đáp ứng các nghĩa vụ toàn cầu, người đứng đầu phải hỗ trợ các kế hoạch hành động nhằm thực hiện các mục tiêu toàn cầu đồng thời kết hợp với các biện pháp minh bạch, trách nhiệm giải trình và liêm chính. Các nhà tài trợ quốc tế đặt trọng tâm vào việc giúp phát triển các hệ thống viện trợ ngày càng minh bạch và hiệu quả hơn. Các hoạt động ngăn chặn gian lận, trộm cắp và biển thủ quỹ có thể tốn kém. Những tiến bộ công nghệ có thể giúp tăng cường các nỗ lực phòng ngừa và sẽ có lợi cho hệ thống viện trợ toàn cầu.

Gian lận và tham nhũng làm giảm cơ hội xóa đói giảm nghèo, giảm đầu tư nội địa và có ảnh hưởng lớn đến trình độ giáo dục thấp kém. Do đó, đây là một cơ hội tốt để áp dụng công nghệ DLT trong công tác viện trợ quốc tế nhằm cung cấp sự minh bạch và truy xuất nguồn gốc của các nguồn vốn. Việc chứng minh rằng các khoản viện trợ đang được chi tiêu tốt có thể khuyến khích các quốc gia hỗ trợ cung cấp viện trợ nhiều hơn và tất cả các nhà tài trợ đều hướng đến mục tiêu để đạt được các kết quả tốt hơn.

Đề xuất DLT

Điểm quan trọng của đề xuất này là sử dụng ba khía cạnh chính của DLT, bao gồm: Thứ nhất, nó sẽ cho phép các nhà tài trợ quốc tế phát hành tiền xu có giá trị tương đương đồng bảng Anh, mà không gặp phải nhiều rào cản quan liêu của ngân hàng truyền thống. Sổ cái phân tán đạt được điều này thông qua việc không phân biệt ranh giới địa lý - chúng hoạt động theo cùng một cách ở bất kỳ khu vực tài phán nào trên thế giới. Do đó, có cơ hội để giảm phí ngoại hối cho viện trợ quốc tế xuống đáng kể so với chi phí giao dịch tiêu chuẩn. Hơn nữa, có thể tạo ra các hợp đồng thông minh “để tạo ra các hợp đồng tự thực thi giữa những người lạ, cung cấp cho công dân một khuôn khổ áp dụng đối với các giao dịch độc lập với cơ quan tư pháp và hành pháp trong nước”.

Thứ hai, các nhà tài trợ quốc tế có thể tận dụng khả năng của công nghệ DLT thay thế tiền mặt, mang lại khả năng chuyển giao hàng hóa kỹ thuật số đáng tin cậy và không thể đảo ngược - trong trường hợp này là viện trợ tài trợ. Ngoài ra, sổ cái kỹ thuật số giải quyết vấn đề chi tiêu gấp đôi gặp phải đối với tiền kỹ thuật số, đó là việc tiền kỹ thuật số có thể cho phép người dùng cuối chi tiêu cùng một đơn vị tiền tệ hai lần, sổ cái kỹ thuật số ngăn chặn điều này vì mỗi 'đồng xu' là duy nhất. Điều này giúp cho việc thanh toán không qua trung gian có thể thực hiện được. Trong trường hợp viện trợ nhằm hỗ trợ trực tiếp cho người dùng cuối, có thể bỏ qua các giới hạn và hạn chế được đặt ra đối với tiền tệ và dịch vụ ngân hàng ở một số quốc gia thông qua chuyển tiền ngang hàng.

Thứ ba, việc sử dụng các đồng tiền liên kết bằng đồng bảng Anh duy nhất có thể ngăn chặn việc chi tiêu cho các mục được cho là không phù hợp trong bối cảnh viện trợ quốc tế. Ví dụ, tiền được gửi để xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm mục đích giảm nghèo không thể được sử dụng cho các mục đích khác. Điều này bắt nguồn từ khả năng của công nghệ DLT để theo dõi chính xác tiền viện trợ đã được chi tiêu ở đâu và bởi ai.

Kết quả

Tăng cường tính minh bạch trong chi tiêu viện trợ quốc tế nhắm đạt được các Mục tiêu toàn cầu trong vấn đề giảm tham nhũng, tăng cường minh bạch chi tiêu viện trợ.

Trần Kiên

Tài liệu tham khảo:

1. "Distributed Ledger Technology: Beyond block chain" A report by the UK Government Chief Scientific Adviser.

2.https://www.oecd.org/fr/gov/administration-innovante/oecd-guide-to-blockchain-technology-and-its-use-in-the-public-sector.htm