Mở đầu

Thế kỷ 21 đánh dấu sự bùng nổ của Internet thì cũng là thời điểm bùng nổ sự kết nối xuyên biên giới của dữ liệu. Các sáng kiến ​​kỹ thuật số ngày nay có nhiều loại và rất khác nhau, nhưng chúng có một điểm chung đó là dữ liệu. Dữ liệu đang dần trở thành một đơn vị cốt lõi trong phát triển công nghệ cho hiện tại và tương lai. Cloud cũng vậy, thực chất Cloud được sinh ra với mục đích giải quyết sự hạn chế của địa lí và không gian cho việc tạo ra, sử dụng và lưu trữ dữ liệu. Nhìn sơ qua các công ty hàng đầu thế giới hiện nay và dễ dàng nhận thấy họ không chỉ tập trung vào công nghệ mà còn là những công ty tập trung vào dữ liệu. Thách thức đối với hầu hết các công ty là làm thế nào để quản lý dữ liệu đơn giản và hiệu quả.

Trong những thời điểm không chắc chắn này, các tổ chức có ngân sách eo hẹp và nguồn lực hạn chế phải vật lộn để kiểm soát chi phí liên quan đến gia hạn bảo trì và phí nâng cấp. Giám sát cơ sở hạ tầng kế thừa với quyền truy cập hạn chế vào trung tâm dữ liệu do giao thức Covid-19, gây thêm một mức độ khó khăn khác cho các doanh nghiệp khi họ xử lý chi phí hoạt động của phần cứng và phần mềm.

Nhiều tổ chức giải quyết những vấn đề này bằng cách triển khai các giải pháp xây dựng một khối vận hành vật lý hoặc cố gắng trực tuyến hóa, bên cạnh đó thì điều chuyển dữ liệu đến một Cloud riêng biệt, đây không phải là một chiến lược quản lý dữ liệu hiện đại hiệu quả hoặc hiệu quả. Điều này chỉ tạo ra một mạng lưới chứa dữ liệu phức tạp ngày càng phát triển bởi đơn giản rằng mỗi khối vận hành lại có một kiểu dữ liệu khác nhau, đôi khi cần sự độc lập trong dữ liệu giữa các khối nhưng tất cả lại chỉ được tụ lại trong một Cloud. Cũng có người nói rằng tại sao không để mỗi khối vận hành có một Cloud riêng, nhưng về mặt quản trị, những người quản lý cần có một cái nhìn tổng thể về dữ liệu, thứ tạo ra giá trị của tổ chức mà họ có được. Trong khoa học dữ liệu, có một tiên đề nói rằng "dữ liệu tốt dẫn đến cái nhìn sâu sắc". Nhưng để có dữ liệu tốt, thực chất là những khối dữ liệu khổng lồ được phối trộn với nhau tạo ra những dữ liệu tổng hợp, tốt về mặt giá trị đem lại cho tổ chức đúng với yêu cầu đề ra và sự phối trộn để tạo ra dữ liệu tốt phải bắt nguồn từ sự quản trị sắp xếp dữ liệu thông minh. Ở một khía cạnh khác khi xã hội của chúng ta trở nên kết nối với nhau hơn, quyền truy cập vào dữ liệu đã nhanh chóng được công nhận là một lợi thế cạnh tranh chính trong mọi ngành buộc các tổ chức phải thu thập nhiều dữ liệu hơn mỗi ngày. Để đối phó với dòng dữ liệu khổng lồ này, các giải pháp cơ sở hạ tầng mới đang trở nên quan trọng hơn khi việc quản lý dữ liệu trở nên phức tạp hơn. Gartner dự đoán 90% các tổ chức sẽ áp dụng khả năng quản lý cơ sở hạ tầng kết hợp vào năm 2020. Đến năm 2021, mặc dù Covid-19 đã gây sự ngưng trệ toàn cầu nhưng việc áp dụng khả năng quản lý cơ sở hạ tầng kết hợp, phù hợp với làm việc từ xa đã trở thành điều kiện quan trọng trong phát phiển các tổ chức. Điều này đặt ra câu hỏi: các giải pháp quản lý dữ liệu sẽ trưởng thành như thế nào và câu trả lời là quản lý trung tâm dữ liệu như một dịch vụ hay viết tắt là DMaaS. Một cách rõ ràng hơn, khi khối lượng dữ liệu tiếp tục tăng vọt, các giám đốc điều hành, các nhà quản trị nên xem xét quản lý dữ liệu như một dịch vụ (DMaaS) như một giải pháp khả thi để giải quyết nhiều vấn đề phức tạp này và đưa các khối vận hành đi đúng hướng với sự định hướng theo dữ liệu của họ. Đây cũng là tiền đề để DMaaS phát triển như một dịch vụ Cloud đầy hứa hẹn.

Giới thiệu mô hình dịch vụ DMaaS

Quản lý dữ liệu như một dịch vụ (DMaaS – Data Management as a Service) được xây dựng như một mô hình dịch vụ Cloud cung cấp cho các tổ chức khả năng lưu trữ tập trung cho các nguồn dữ liệu khác nhau. Một cách hiểu khác, mô hình dịch vụ này phát triển dựa trên dữ liệu bao gồm phân phối tệp và đối tượng, quản trị, bảo mật, sao lưu/phục hồi, lưu trữ và cung cấp phát triển mới/thử nghiệm và được cung cấp bởi một nhà cung cấp duy nhất. Các tổ chức sẽ sử dụng dịch vụ này thay vì phải mua, cài đặt và duy trì các khối cơ sở dữ liệu, hạ tầng trạm điện, internet để cho toàn bộ khối vận hành.  DMAAS là một giải pháp dựa trên đám mây dễ sử dụng, chi phí thấp, cung cấp cho các chuyên gia CNTT khả năng giám sát từng bước cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu của họ, nhận thông tin chi tiết theo thời gian thực và ngăn ngừa các lỗi tiềm ẩn. Các nhà nghiên cứu đã có cuộc khảo sát với hơn 200 các giám đốc, nhà quản lý hàng đầu về tiềm năng phát triển đối với mô hình này. Các câu trả lời của họ nêu bật sự thiếu hiểu biết về các giải pháp DMaaS, những lợi ích tiềm năng của nó và cách có thể củng cố chiến lược quản lý dữ liệu của một doanh nghiệp.  Dưới đây là một số phát hiện chính mà mọi chuyên gia CNTT nên ghi nhớ khi đánh giá kế hoạch hành động hiện tại của họ.

Nhiều người cho rằng DmaaS và IaaS khá là tương đồng khi mà dữ liệu nằm trong phần cơ sở hạ tầng, thuê cơ sở hạ tầng cũng đã bao gồm quản lý dữ liệu, nhưng bản chất từ “quản lý dữ liệu” trong mô hình dịch vụ DmaaS có nhiều sự khác biệt với mô hình IaaS bởi việc quản lý dữ liệu dịch vụ của DmaaS có thể sinh ra dữ liệu mới từ những dữ liệu được quản lý trong hệ thống ở dưới dạng biểu đồ báo cáo hoặc hơn nữa DmaaS rất phù hợp cho mô hình mà người dùng sử dụng để chạy trí tuệ nhân tạo hay máy học.

Hình 1: Giới thiệu tổng quan về DMaaS

Đối với bên vận hành dịch vụ, DMaaS là dịch vụ chứng minh được giá trị của việc sắp xếp, phân loại dữ liệu, lưu trữ, bảo quản sự toàn vẹn của dữ liệu. Bên vận hành dịch vụ phải là một đơn vị duy nhất, vận hành trên nền tảng Cloud và hoàn toàn trung lập với dịch vụ DMaaS. Điều tất yếu của dịch vụ là cho phép người dùng có một cái nhìn tốt nhất từ dữ liệu của họ.

Đối với bên thuê dịch vụ, DMaaS sẽ giống với một khoản phí hoạt động mà các tổ chức bỏ ra để thay thế cơ sở hạ tầng truyền thống. Khoản phí hoạt động này sẽ tăng giảm tùy thuộc theo nhu cầu quản trị dữ liệu, nhu cầu phân loại, sắp xếp và biểu diễn dữ liệu. Các yêu cầu càng cao sẽ trở thành một khoảng chi phí khác nhau mà bên thuê cần cân nhắc để sử dụng. Các thông tin từ bên thuê dịch vụ càng chi tiết về số người dùng, mục đích sử dụng đối với các kiểu dữ liệu khác nhau, hay giới hạn lưu trữ của từng người dùng khác nhau sẽ hỗ trợ bên cung cấp đáp ứng tốt nhất về dịch vụ và dữ liệu được hiển thị.

Sự khác biệt giữa DMaaS với phần mềm quản lý cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu

Dù tốt hơn hay xấu hơn, phần mềm quản lý cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu (DCIM - Data Center Infrastructure Management) từ lâu đã trở thành tiêu chuẩn cho nhiều cơ sở dữ liệu quan trọng. Mặt khác, những công cụ này đã tỏ ra có giá trị đối với các công ty đang tìm cách duy trì thời gian hoạt động trong khi tối ưu hóa mức tiêu thụ năng lượng và tài nguyên khác. Mặt khác, những công cụ này cũng không có nhiều lợi ích như đã hứa ban đầu và để lại nhiều vấn đề khác cần giải quyết. Vì lý do thứ hai, gần đây nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu rời bỏ DCIM để chuyển sang sử dụng các công cụ dựa trên đám mây, một trong số đó là DMaaS.

Phần mềm DCIM truyền thống, dù là tại chỗ (vận hành tại trung tâm dữ liệu vật lý) hay vận hành theo SaaS, đều có thể tối ưu hóa các hoạt động bằng cách phân tích dữ liệu từ cơ sở cụ thể trong phạm vi dữ liệu cho phép truy cập. DMaaS áp dụng khái niệm này trên quy mô rộng hơn nhiều, tổng hợp thông tin từ tất cả các trung tâm dữ liệu của nhà cung cấp. Sau đó, nó sẽ ẩn danh, tổng hợp và phân tích lượng thống kê phong phú này để tạo ra những thông tin chi tiết chính xác, có ý nghĩa và hữu ích hơn.

DMaaS không phải là một giải pháp thay thế cho DCIM vì nó là một phương pháp mới và được cải tiến để thực hiện. Khả năng dựa trên đám mây, kiến ​​trúc trung lập với nhà cung cấp và khả năng phân tích dữ liệu lớn (BigData) giúp cải thiện khả năng quản lý trên nhiều lĩnh vực.

Một trong những tính năng quan trọng nhất của DMaaS là ​​dễ thực hiện. Nhiều tổ chức gặp khó khăn trong việc áp dụng hệ thống DCIM truyền thống. Các giải pháp tại chỗ có thể chậm và phức tạp khi lắp đặt , đòi hỏi phải đánh giá kỹ lưỡng các nhu cầu, thiết bị và quy trình của cơ sở. Vì DMaaS trung lập với nhà cung cấp (theo nghĩa là nó có thể hoạt động với hầu hết mọi loại thiết bị trung tâm dữ liệu), nên việc triển khai nó không bị cơ sở hạ tầng của trung tâm dữ liệu cản trở. Việc thiết lập phần lớn được thuê ngoài, vì vậy các công ty có thể tập trung vào các hoạt động thường xuyên của họ trong quá trình chuyển đổi. DMaaS cũng hỗ trợ một loạt các môi trường triển khai theo thiết kế, giúp việc áp dụng cho nhiều nhóm trang web dễ dàng hơn. Việc triển khai nhanh hơn giúp các nhóm tập trung vào lĩnh vực chuyên môn của họ, giảm thiểu thời gian chết và tối đa hóa năng suất trong quá trình thiết lập.

Về cốt lõi, DCIM phải đảm bảo các trung tâm dữ liệu hoạt động như bình thường. DMaaS có lợi thế là kéo dữ liệu từ hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm cơ sở, cung cấp những hiểu biết sâu sắc có ý nghĩa hơn. Vì DMaaS phân tích các trung tâm dữ liệu bên ngoài việc triển khai của chính tổ chức, nên nó có thể cung cấp các điểm chuẩn toàn cầu. Thang đo này cung cấp một bức tranh thực tế hơn về mức độ hoạt động của các trung tâm dữ liệu của tổ chức. Sau đó, họ có thể đưa ra quyết định về bất kỳ thay đổi cần thiết nào với sự tự tin hơn. Các bộ dữ liệu lớn hơn này cũng thông báo các dự đoán chính xác hơn về các hỏng hóc tiềm ẩn của thiết bị. Đối với doanh nghiệp, thông tin từ các cơ sở khác có thể tiết lộ các kết quả có thể xảy ra đối với các công ty có cơ sở hạ tầng tương tự. Sau đó, nhà cung cấp DMaaS có thể đưa ra các đề xuất hoặc điều chỉnh khi cần thiết.

Bảo mật là một mối quan tâm hàng đầu khác trong bất kỳ triển khai đám mây nào. Tương tự, nếu các lỗ hổng phát sinh từ hoạt động của một số trung tâm dữ liệu, DMaaS có thể sửa chúng trong các cơ sở tương tự. Được kết nối với mạng lưới toàn cầu giúp các tổ chức rút kinh nghiệm từ những sai lầm của các tổ chức khác. Điều này thường chậm hơn hoặc không được bảo mật đối với DCIM.

Về khả năng tiếp cận và chi phí dịch vụ, với giải pháp DCIM truyền thống, nhân viên công nghệ thông tin phải có mặt tại chỗ để giải quyết các mối quan tâm về quản lý trung tâm dữ liệu. Vì DMaaS dựa trên đám mây, người dùng có thể xem qua dữ liệu hoạt động hoặc thực hiện các thay đổi từ xa. DMaaS cũng chuẩn hóa dữ liệu trên các hoạt động triển khai công nghệ thông tin của tổ chức. Sự đồng nhất này giúp nhân viên có được bức tranh toàn cảnh hơn về cơ sở hạ tầng và hoạt động của họ. Như với hầu hết các giải pháp SaaS, DMaaS thường có giá cả phải chăng hơn DCIM tiêu chuẩn. Vì nó dựa trên đám mây và trung lập với nhà cung cấp, giá cả không phải phản ánh các yêu cầu về cơ sở hạ tầng vật lý. Cài đặt nhanh hơn và cải thiện thời gian hoạt động cũng giúp giữ chi phí thấp.

Tương lai ứng dụng trong chính phủ điện tử của DMaaS

Trong các quyết sách của chính phủ về chính phủ điện tử, chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam ký phê duyệt tại quyết định số 942/QĐ-TTg vào ngày 15/6/2021. Chiến lược có nhấn mạnh việc “Triển khai Trung tâm dữ liệu phục vụ Chính phủ số tại bộ, ngành, địa phương theo hướng sử dụng công nghệ điện toán đám mây, ưu tiên hình thức thuê dịch vụ chuyên nghiệp và thực hiện kết nối với nền tảng điện toán đám mây Chính phủ theo mô hình do Bộ Thông tin và Truyền thông hướng dẫn.”, đây là căn cứ quan trọng trong việc nghiên cứu các mô hình điện toán đám mây phù hợp được ứng dụng trong chính phủ.

Đến năm 2021, Việt Nam hiện nay có 05 cơ sở dữ liệu quốc gia chính là Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, Cơ sở dữ liệu quốc gia về Tài chính, Cơ sở dữ liệu quốc gia về Bảo hiểm và rất nhiều cơ sở dữ liệu con khác thuộc các cơ quan nhà nước khác. Tuy nhiên, việc liên thông dữ liệu dù đã được thực hiện nhưng hiệu quả phát triển thì chưa cao, chưa đạt được tốc độ phù hợp để trả các kết quả yêu cầu sự đối chứng, kết hợp thông tin từ nhiều cơ sở dữ liệu. Nếu như định hướng từ năm 2021 là sử dụng công nghệ điện toán đám mây và nền tảng điện toán đám mây Chính phủ thì việc chính phủ điện tử có thể cung cấp dịch vụ DMaaS chính phủ cho phép tổng hợp, phân tích và trả dữ liệu đã được tích hợp làm giàu cho các cơ quan thuộc khu vực công là điều vô cùng phù hợp trong giai đoạn này. Bên cạnh đó, DMaaS là dịch vụ độc lập mà không có một bên nào tham gia vào quá trình phân tích ngay cả đơn vị nhà nước quản lý dịch vụ. Đồng thời DMaaS tổng hợp dữ liệu, đảm bảo tính toàn vẹn, không thiên vị với tốc độ nhanh chóng và bỏ qua rào cản địa lý sẽ là dịch vụ tiềm năng cho mọi đơn vị công dưới sự quản lý của nhà nước. Dịch vụ này phù hợp với mục tiêu phát triển chính phủ điện tử của Việt Nam.

Một trong những lý do mà DmaaS lại là dịch vụ được đề xuất cho mô hình quản trị các cơ sở dữ liệu quốc gia tại Việt Nam trong bài viết này là bởi DmaaS chỉ tham gia trong vai trò quản trị, quản lý chứ không can thiệp thay đổi dữ liệu gốc của hệ thống ban đầu, đảm bảo tính toàn vẹn và chủ quyền đối với các cơ sở dữ liệu thuộc bộ ngành liên quan. Ví dụ là việc Bộ Thông tin và Truyền thông dưới vai trò quản lý công nghệ thông tin sẽ tham gia vào việc quản trị, điều phối và tạo ra những giá trị dữ liệu tích hợp mới, từ đó đưa ra được được các dịch vụ mới với những dữ liệu mới từ nhiều cơ sở dữ liệu khác mà không trực tiếp tiếp cận dữ liệu của cơ sở dữ liệu thuộc bộ ngành khác. Bản chất nhiều đơn vị hiện nay đều sử dụng API cho cơ sở dữ liệu của riêng bộ ngành mình nhưng nếu sử dụng DmaaS thì bộ Thông tin và Truyền thông có thể tạo ra những khối dữ liệu “có giá trị mới” sau đó cũng tạo ra các dạng dịch vụ mới cho đơn vị sở hữu của cơ sở dữ liệu liên quan mà bên sở hữu cũng phải bỏ ít chi phí đầu tư công nghệ thông tin thay vào đó là đầu tư vào nghiệp vụ chuyên môn ngành. Về mặt lâu dài thì nó sẽ tiết kiệm một khối lượng lớn tiều đầu tư công nghệ thông tin, xây dựng hạ tầng quản trị tập trung cho cơ quan nhà nước.

Kết luận

Thông qua việc giới thiệu về mô hình dịch vụ DMaaS, bài viết đưa đến cho người đọc một giải pháp dịch vụ ứng dụng điện toán đám mây cho Chính phủ, đặc biệt phù hợp trong chính phủ điện tử. Từ các mặt ưu điểm của DMaaS so với phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu truyền thống hiện nay, dễ dàng nhìn thấy được tiềm năng phát triển đám mây Chính phủ phục vụ việc phát triển chính phủ điện tử trong tương lai.

Mặt khác, đây là bài học giá trị về việc thúc đẩy phát triển các dịch vụ trong chính phủ điện tử Việt Nam. Hiện nay, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành bộ tiêu chí cho nền tảng điện toán đám mây phù hợp phục vụ chính phủ điện tử tại Việt Nam và có 05 nền tảng đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên, vẫn chưa có các cơ chế hay chính sách rõ ràng về việc dịch vụ nào sẽ được sử dụng, dịch vụ nào ưu tiên sử dụng trong điện toán đám mây. Bài viết giới thiệu một mô hình dịch vụ đang rất nổi bật và là xu hướng của thế giới trong nhiều năm gần đây. Hi vọng trong tương lai, chính phủ điện tử sẽ ứng dụng được dịch vụ này trong việc quản lý và phân tích dữ liệu.

Vũ Cao Minh Đức

Tài liệu tham khảo

[1] https://www.intel.com/content/dam/www/public/us/en/documents/pdf/is-dmaas-the-future.pdf

[2] https://searchdatamanagement.techtarget.com/definition/data-management-as-a-service-DMaaS