Thực tế, trí tuệ nhân tạo là lĩnh vực nghiên cứu triển khai, hướng tới phát triển máy tính (nói riêng) và máy (nói chung) với năng lực trí tuệ có thể chứng minh (cảm nhận, đối sánh; đo đếm, đánh giá) được. Một số năng lực trí tuệ điển hình là: Học từ kinh nghiệm (trích rút tri thức từ kinh nghiệm) và áp dụng tri thức; Xác định và trích chọn các đặc trưng quan trọng của các đối tượng, sự kiện, quá trình; Xử lý tình huống phức tạp; Phản ứng nhanh chóng và chính xác đối với tình huống mới; Nhận dạng và hiểu được ngữ nghĩa hình ảnh; Xử lý và thao tác ký hiệu;Sáng tạo và có trí tưởng tượng; Sử dụng heuristic (mẹo). Việc chứng minh khả năng trí tuệ của máy hoặc do con người kiểm định (kiểm thử Turing) hoặc đánh giá khách quan (sử dụng các công cụ thống kê, lô gic vị từ và mệnh đề).

Trí tuệ nhân tạo qua mười giai đoạn kể từ năm 1943 tới nay. Cho tới gần đây, với sự ra đời của dữ liệu lớn đã tạo nên các công nghệ và nền tảng công nghiệpp trí tuệ nhân tạo phát triển theo hàm mũ trong giai đoạn hiện nay. Các chuyên gia nhận định rằng trí tuệ nhân tạo đã trải qua các chu kỳ thành công, có thể đưa đến sự lạc quan thái quá dẫn tới tình trạng giảm sút nhiệt tình và tài trợ, nhưng đồng thời, cũng có các chu kỳ với tiếp cận sáng tạo mới, để có được những thành tựu lớn hơn. Các chủ đề trí tuệ nhân tạo hiện tại là ô-tô tự lái, đoán nhận tiếng nói, lên kế hoạch và lập lịch tự trị, máy chơi trò chơi, chống rác, lập kế hoạch hậu cần, người máy, dịch máy. Quá trình tiến hóa của trí tuệ nhân tạo chỉ ra rằng thành tựu của mỗi giai đoạn sau là kết quả của sự thừa kế, phát huy các bộ phận phù hợp và sự rút gọn, hiệu chỉnh các bộ phận không phù hợp từ các giai đoạn trước đó. Một khía cạnh của trí tuệ nhân tạo có sự thay đổi về chất nhận thức được thì sự thay đổi như vậy là kết quả của một quá trình thay đổi về lượng.

Ngày nay, trí tuệ nhân tạo đang góp phần thay đổi sâu sắc nhiều khía cạnh của cuộc sống, dần trở thành một yếu tố quan trọng trong hoạt động muôn màu muôn vẻ của nhân loại. Nhiều bức tranh về tương lai xán lạn do trí tuệ nhân tạo mang tới cho loài người đã được khắc họa. Riêng về mặt kinh tế, một nghiên cứu của PwC cho thấy trí tuệ nhân tạo trở thành cơ hội thương mại lớn nhất ngày nay trong nền kinh tế toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng với phần đóng góp của trí tuệ nhân tạo lên tới 15.700 tỷ USD vào năm 2030. Chính vì lý do đó, nhiều nước trên thế giới đã và đang tiến hành xây dựng chiến lược phát triển trí tuệ nhân tạo quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Ý... Mỗi chiến lược, kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo của mỗi quốc gia đều có những mục tiêu, nội dung khác nhau phụ thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội, vùng lãnh thổ của từng quốc gia, nổi bật như tập trung vào nghiên cứu, phát triển, lý thuyết cơ bản, ứng dụng trong các lĩnh vực đời sống (y tế, giáo dục, giao thông, đô thị, quản lý tài nguyên nước, đất đai...), ứng dụng trong dân sự và quân sự...

Năm 2017, Chính phủ Trung Quốc đã ban hành Chiến lược trí tuệ nhân tạo quốc gia trong đó đưa ra các quan điểm cốt lõi, mục tiêu, nhiệm vụ chính, kế hoạch triển khai và tổ chức thực hiện nhằm đạt được sự phát triển nhanh không chỉ trong việc nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo mà còn ứng dụng mạnh mẽ các thành tựu trí tuệ nhân tạo trong mọi mặt của đời sống.

Bài viết này tập trung giới thiệu các mục tiêu chiến lược và kế hoạch tổng thể phát triển trí tuệ nhân tạo trong kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo thế hệ mới của Trung Quốc:

 1. Mục tiêu chiến lược

Bước đầu tiên là đồng bộ hóa công nghệ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tổng thể với trình độ tiên tiến của thế giới vào năm 2020. Ngành công nghiệp trí tuệ nhân tạo đã trở thành một điểm tăng trưởng kinh tế quan trọng mới. Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo đã trở thành một cách mới để cải thiện sinh kế của người dân, hỗ trợ mạnh mẽ cho sự xâm nhập và hiện thực hóa các quốc gia đổi mới. Mục tiêu xây dựng một xã hội giầu có một cách toàn diện.

Tiến bộ quan trọng đã được thực hiện trong lý thuyết và công nghệ của thế hệ trí tuệ nhân tạo mới. Trí thông minh dữ liệu lớn, trí thông minh đa phương tiện, trí thông minh nhóm, trí thông minh lai, hệ thống thông minh tự động và các lý thuyết cơ bản và công nghệ cốt lõi khác đã đạt được tiến bộ quan trọng. Phương pháp mô hình trí tuệ nhân tạo, thiết bị cốt lõi, thiết bị cao cấp và phần mềm cơ bản đã đạt được những thành tựu bước ngoặt.

Khả năng cạnh tranh của ngành trí tuệ nhân tạo đã lần đầu tiên bước vào thị trường quốc tế. Tiêu chuẩn công nghệ trí tuệ nhân tạo, hệ thống dịch vụ và chuỗi sinh thái công nghiệp đã được thiết lập ban đầu và một số doanh nghiệp xương sống trí tuệ nhân tạo hàng đầu toàn cầu đã được phát triển. Quy mô công nghiệp cốt lõi của trí tuệ nhân tạo đã vượt quá 150 tỷ nhân dân tệ, và quy mô của các ngành liên quan đã vượt quá 1 nghìn tỷ nhân dân tệ.

Môi trường phát triển trí tuệ nhân tạo đã được tối ưu hóa hơn nữa, và các ứng dụng sáng tạo đã được đưa ra đầy đủ trong các lĩnh vực quan trọng, và một nhóm các nhân tài và đội ngũ sáng tạo cấp cao đã được tập hợp. Các quy tắc và chính sách đạo đức trí tuệ nhân tạo ở một số khu vực bước đầu đã được thiết lập.

Bước thứ hai là đạt được một bước đột phá lớn trong lý thuyết cơ bản về trí tuệ nhân tạo vào năm 2025, với một số công nghệ và ứng dụng đạt đến trình độ hàng đầu thế giới. Trí thông minh nhân tạo đã trở thành động lực chính để nâng cấp trình độ phát triển công nghiệp và chuyển đổi kinh tế của Trung Quốc, và tiến bộ tích cực đã đạt được trong quá trình xây dựng một xã hội thông minh.

Lĩnh vực giáo dục đã cơ bản thành lập một thế hệ mới của hệ thống lý thuyết và công nghệ trí tuệ nhân tạo mới, trí tuệ nhân tạo với khả năng học tập tự chủ đã tạo ra những bước đột phá và đạt được kết quả nghiên cứu hàng đầu trong nhiều lĩnh vực.

Giáo dục công nghiệp trí tuệ nhân tạo đã bước vào giai đoạn cao cấp của chuỗi giá trị toàn cầu. Thế hệ trí tuệ nhân tạo mới đã được sử dụng rộng rãi trong sản xuất thông minh, điều trị y tế thông minh, thành phố thông minh, nông nghiệp thông minh và xây dựng quốc phòng. Quy mô công nghiệp cốt lõi của trí tuệ nhân tạo đã vượt quá 400 tỷ nhân dân tệ và quy mô của các ngành liên quan đã vượt quá 5 nghìn tỷ nhân dân tệ.

Giáo dục thường xuyên thiết lập các luật và quy định về trí tuệ nhân tạo, các chuẩn mực đạo đức và hệ thống chính sách để hình thành các kĩ năng quản lý và đánh giá an ninh trí tuệ nhân tạo.

Bước thứ ba, đến năm 2030, các lý thuyết, công nghệ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo sẽ đạt đến trình độ hàng đầu thế giới và trở thành trung tâm đổi mới trí tuệ nhân tạo lớn của thế giới. Nền kinh tế thông minh và xã hội thông minh đã đạt được kết quả đáng chú ý, đặt nền tảng quan trọng để trở thành một trong những quốc gia sáng tạo và cường quốc kinh tế.

Một hệ thống công nghệ và lý thuyết trí tuệ nhân tạo thế hệ mới đã tương đối trưởng thành. Nó đã tạo ra những bước đột phá lớn về trí thông minh giống như não, trí thông minh tự động, trí thông minh lai và trí thông minh nhóm. Nó có ảnh hưởng quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu trí tuệ nhân tạo quốc tế và chiếm lĩnh đỉnh cao của công nghệ trí tuệ nhân tạo.

Khả năng cạnh tranh của ngành trí tuệ nhân tạo đã đạt đến đẳng cấp quốc tế. Bề rộng và chiều sâu của ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong sản xuất và đời sống, quản trị xã hội và xây dựng quốc phòng đã được mở rộng đáng kể, tạo thành một chuỗi công nghiệp hoàn chỉnh và các cụm công nghiệp cao cấp bao gồm các công nghệ cốt lõi, hệ thống chính, nền tảng hỗ trợ và ứng dụng thông minh.

Giáo dục thành lập một nhóm các cơ sở đào tạo nhân tài và đổi mới công nghệ trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới, xây dựng một luật và quy định về trí tuệ nhân tạo toàn diện hơn, các chuẩn mực đạo đức và hệ thống chính sách.

2. Kế hoạch triển khai tổng thể

Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo là một dự án hệ thống phức tạp liên quan đến tổng thể. Nó phải được đặt ra theo "xây dựng một hệ thống, nắm bắt các thuộc tính kép, tuân thủ và tăng cường bốn hỗ trợ chính" để tạo ra một con đường chiến lược cho sự phát triển bền vững và thông minh của trí tuệ nhân tạo.

Xây dựng một hệ thống đổi mới công nghệ trí tuệ nhân tạo mở và hợp tác. Nhắm vào các vấn đề quan trọng và khó khăn như nền tảng lý thuyết ban đầu yếu, thiếu các sản phẩm và hệ thống chính, thiết lập một thế hệ mới của các lý thuyết cơ bản về trí tuệ nhân tạo và các hệ thống kỹ thuật chung phổ biến, bố trí và xây dựng các cơ sở sáng tạo khoa học và công nghệ lớn, mở rộng các nhóm nhân tài cao cấp về trí tuệ nhân tạo Hình thành khả năng đổi mới liên tục của trí tuệ nhân tạo.

Nắm bắt các đặc điểm tích hợp cao của các thuộc tính công nghệ trí tuệ nhân tạo và các thuộc tính xã hội. Cần tăng cường nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tối đa hóa tiềm năng của trí tuệ nhân tạo, cũng như dự đoán các thách thức của trí tuệ nhân tạo, điều phối chính sách công nghiệp, chính sách đổi mới và chính sách xã hội, đạt được sự phối hợp phát triển khuyến khích và các quy định hợp lý và phòng ngừa rủi ro ở mức độ lớn nhất.

Tuân thủ nguyên tắc 03 trụ cột (Trinity) của nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, ứng dụng sản phẩm và sản xuất công nghiệp. Thích ứng với đặc điểm và xu hướng phát triển trí tuệ nhân tạo, tăng cường hội nhập sâu rộng của chuỗi đổi mới và chuỗi công nghiệp, sự phát triển tương tác của cung và cầu công nghệ, sử dụng các đột phá công nghệ để thúc đẩy ứng dụng thực tế và nâng cấp công nghiệp, và sử dụng để thúc đẩy tối ưu hóa công nghệ và hệ thống. Đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ và phát triển công nghiệp trên quy mô lớn sẽ tăng cường nguồn lực bố trí và nghiên cứu R&D trung và dài hạn để đạt được sự phát triển và cải tiến liên tục, và đảm bảo sự phát triển đi trước về mặt lý thuyết, chiếm lĩnh các chỉ số về công nghệ, an toàn và kiểm soát được các ứng dụng.

Hỗ trợ toàn diện cho khoa học và công nghệ, kinh tế, phát triển xã hội và an ninh quốc gia. Sử dụng các đột phá công nghệ trí tuệ nhân tạo để thúc đẩy cải thiện tổng thể khả năng đổi mới quốc gia và dẫn dắt quá trình xây dựng một quốc gia mạnh về khoa học và công nghệ, bằng cách mở rộng ngành công nghiệp thông minh và thúc đẩy nền kinh tế thông minh, tạo ra một chu kỳ tăng trưởng mới cho sự thịnh vượng kinh tế của Trung Quốc trong thập kỷ tới hoặc thậm chí nhiều thập kỷ; Xã hội thúc đẩy cải thiện sinh kế và phúc lợi của người dân, thực hiện ý tưởng phát triển lấy người dân làm trung tâm và sử dụng trí tuệ nhân tạo để tăng cường sức mạnh quốc phòng, bảo đảm và duy trì an ninh quốc gia.

Tài liệu tham khảo:

1. Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo thế hệ mới của Trung quốc;

2. Trí tuệ nhân tạo trong thời đại số: Bối cảnh thế giới và liên hệ với Việt Nam (http://tapchicongthuong.vn/bai-viet/tri-tue-nhan-tao-trong-thoi-dai-so-boi-canh-the-gioi-va-lien-he-voi-viet-nam-55038.htm).

Trần Kiên