Trọng tâm của Chiến lược là “bảo đảm an toàn cho không gian mạng” và “đối phó với các mối đe dọa mạng khác nhau, phù hợp với lợi ích quốc gia của đất nước”. Chiến lược cũng tuyên bố rằng Israel sẽ tiếp tục “là nước đi đầu trong đổi mới công nghệ và là một đối tác tích cực trong quá trình định hình không gian mạng toàn cầu”.

Tổng quan ngành công nghiệp an ninh mạng của Israel

Kinh tế của Israel có sự phát triển mạnh khi có sự tăng trưởng ở mức 2.5%, 3% và 3.3% lần lượt các năm từ 2015-2017. Sự tăng trưởng này được duy trì một phần bởi ngành công nghệ mới, chiếm hơn một phần ba GDP của Israel. 20% trong số các công ty công nghệ mới này dành riêng cho an ninh mạng. Theo báo cáo của Nghiên cứu về vốn đầu tư mạo hiểm của Israel CVP (Israel Venture Capital Research), sẽ có khoảng 430 công ty an ninh mạng ở Israel. Con số này đã tăng gần gấp đôi trong 10 năm (vào năm 2006 có khoảng 250 công ty an ninh mạng) và tăng gần hai mươi lần trong 20 năm (vào năm 1996 có khoảng 20 công ty an ninh mạng), kể từ thời điểm các nhà lãnh đạo Israel tập trung chủ yếu vào hệ thống thông tin của quân đội. Tuy nhiên, những công ty này, chuyên về an ninh mạng không có thu nhập ổn định và vẫn đang phát triển. Trên một nửa các công ty này, 55%, có doanh thu ổn định hàng năm, chỉ có 9% với doanh thu hàng năm vượt quá 10 triệu đô la. Điều này có nghĩa là gần 45% công ty an ninh mạng chưa bán sản phẩm trên thị trường và chưa chứng minh được năng lực của doanh nghiệp. Một số trong số này sẽ sớm biến mất, nhưng không có hậu quả lớn, vì tỷ lệ thành lập và phá sản của các công ty vẫn đặc biệt cao ở Israel.

Năm 2013, xuất khẩu liên quan đến an ninh mạng đạt giá trị khoảng 3 tỷ đô la, tương đương 5% thị trường toàn cầu. Những con số này đã tăng gấp đôi trong vòng một năm, đặt Israel ở vị trí thứ 2 sau Hoa Kỳ. Ngay cả khi năm 2015 là một năm trầm lắng hơn, xuất khẩu vẫn đạt 4 tỷ đô la. Các nhà lãnh đạo Israel cũng đã thực hiện một chiến lược nhằm ngăn chặn đầu tư nước ngoài, trong lĩnh vực an ninh mạng, bằng cách giành được 11% đến 20% đầu tư tư nhân trên thế giới, vào năm 2015, Israel đã trở thành quốc gia hấp dẫn thứ 2 trên thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ.

Chiến lược, quy định chung về an ninh mạng của Israel

Isarel đã coi an ninh mạng trở thành một mục tiêu quốc gia rõ ràng. Chiến lược An ninh mạng quốc gia Israel đầu tiên được công bố năm 2017 đặt ra tầm nhìn nước này sẽ trở thành “quốc gia hàng đầu trong việc khai thác không gian mạng như một động lực tăng trưởng kinh tế, phúc lợi xã hội và an ninh quốc gia”. Trọng tâm của Chiến lược an ninh mạng quốc gia của Israel, là nỗ lực xây dựng khả năng phục hồi mạng toàn cầu. Chiến lược này dựa trên ba thành phần: (1) Hợp tác phòng thủ không gian mạng quốc gia; (2) xây dựng năng lực và sự tự tin khi đối phó với các sự cố mất an toàn, an ninh mạng; (3) và chuẩn bị cho các công nghệ mới nổi. (Hình 1)

Hình 1. Chiến lược an ninh mạng quốc gia của Israel

Vào tháng 11/2010 thông qua việc Chính phủ khởi động “Sáng kiến Không gian Mạng Quốc gia” dưới sự bảo trợ của Hội đồng Quốc gia về Nghiên cứu và Phát triển trong Bộ Khoa học. Lực lượng đặc nhiệm đa ngành đặc biệt này do chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu và Phát triển Quốc gia đứng đầu, và bao gồm khoảng 80 chuyên gia từ quân đội, các bộ, học viện và khu vực tư nhân. Lực lượng này đã đưa ra 12 khuyến nghị vào Nghị quyết 3611 của Chính phủ vào tháng 8/2011, mang tên “Nâng cao năng lực không gian mạng quốc gia”. Song song với đó Chính phủ cũng thành lập Cục Không gian mạng Quốc gia (INCB) là cơ quan tham mưu, kiện toàn về an ninh mạng.

Nghị quyết số 3611 của Chính phủ Isarel chỉ ra bốn ưu tiên quốc gia trong lĩnh vực không gian mạng: (1) Nâng cao năng lực quốc gia và cải thiện việc quản lý các thách thức không gian mạng hiện tại và tương lai; (2) Cải thiện “việc bảo vệ các cơ sở hạ tầng quốc gia cần thiết cho việc duy trì cuộc sống ổn định và hiệu quả ở Nhà nước Israel”; (3) Nâng cao vị thế của đất nước như một trung tâm toàn cầu về phát triển công nghệ thông tin; (4) Khuyến khích hợp tác liên ngành giữa các học viện, ngành công nghiệp, khu vực tư nhân và các bộ của chính phủ.

Các Nghị quyết sau đó được bổ sung, cụ thể là các Nghị quyết 2443 và Nghị quyết 2444 được xây dựng chi tiết cho các ưu tiên quốc gia này và mở rộng năng lực thể chế cho an ninh mạng bằng cách thành lập Cục Phòng thủ Mạng bao gồm cả INCB và Cơ quan An ninh mạng Quốc gia.

Israel là quốc gia dẫn đầu về an ninh mạng

Để đạt được vị trí là quốc gia dẫn đầu về an ninh mạng, Israel đã có một chiến lược không gian mạng quốc gia bao gồm sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, khu vực tư nhân và giới học thuật, cũng như với các đối tác quốc tế. Trong đó, phải kể đến vai trò quan trọng của Chính phủ:

(1) Chính phủ đứng ra với tư cách là cơ quan điều phối. Chính phủ đặt ra mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái có khả năng tự động ứng phó với các rủi ro an ninh mạng khi chúng xảy ra. Hệ sinh thái này giúp gia tăng sự hợp tác về an ninh mạng giữa chính phủ và doanh nghiệp tư nhân.

(2) Chính phủ có vai trò như một chất xúc tác kinh doanh. Với việc coi an ninh mạng là động cơ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Chính phủ Israel coi an ninh mạng là một ngành có lợi thế phát triển qua việc phát triển công nghệ và các kinh nghiệm thực tế đã trải qua.

(3) Sử dụng quân đội làm nơi ươm mầm khởi nghiệp. Tất cả những người trẻ phục vụ trong đơn vị 8200 của Lực lượng Quốc phòng Israel IDF (Israel Defense Force) có cơ hội trải nghiệm thực tế các vấn đề và giải pháp hàng đầu về an ninh mạng mà thế giới đang gặp phải. Qua việc làm việc nhóm teamwork, làm việc phối hợp với nhau những người trẻ sẽ được chuẩn bị các kỹ năng cần thiết để có thể đứng vững khởi nghiệp sau này.

(4) Chính phủ quan tâm đầu tư phát triển nguồn nhân lực về an ninh mạng cao. Chính phủ Israel đưa môn học về An ninh mạng vào giáo trình giảng dạy bắt đầu từ với lứa học sinh cấp 2 lên đến bậc đại học (môn tự chọn). Hiện nay có 06 trường đại học tại Israel có khu nghiên cứu chuyên trách về an ninh mạng. Ngoài ra, Chính phủ Israel còn cung cấp rất nhiều suất học bổng nhằm tìm ra nhiều nhân tài và đầu tư đào tạo họ trong quá trình phục vụ quân đội.

(5) Chính phủ tài trợ cho các dự án nghiên cứu và phát triển R&D. Tháng 7 năm 2011, Chính phủ Israel đã thành lập Cục Không gian mạng Quốc gia Israel (INCB) có trách nhiệm phụ trách toàn bộ mảng không gian mạng dân sự. Cơ quan INCB trở thành trung tâm đầu mối liên hệ của các cơ quan hành chính chính phủ, các nhà lãnh đạo công nghiệp, các nhà nghiên cứu, quan chức,… Cục Không gian mạng Quốc gia Israel cũng hợp tác chặt chẽ với Quân đội và Bộ Quốc phòng để điều phối chính sách nhằm thúc đẩy năng lực quốc gia trong không gian mạng và cải thiện mức độ sẵn sàng của Israel trong việc đối phó với các mối đe dọa mạng. Kể từ năm 2012, Bộ Quốc phòng có cơ quan quản lý mạng trung ương, phụ trách quản lý và điều phối quan hệ đối tác giữa Quân đội, các dịch vụ an ninh của Israel và các công ty an ninh mạng. Đây là một quá trình đôi bên cùng có lợi, theo nghĩa Quân đội tìm ra câu trả lời kỹ thuật cho các vấn đề cụ thể của mình, trong khi các công ty công nghiệp tiếp cận nguồn tài trợ tư nhân và công cho R&D của họ để phát triển các công cụ cần thiết cho quân đội.

Một số dự án mà Cục Không gian mạng Quốc gia Israel INCB phối hợp có thể kể đến như sau: (i) “Kidma” project - INCB phối hợp với Bộ Công nghiệp với mục tiêu là thúc đẩy R&D ở Israel để đáp ứng nhu cầu của thị trường an ninh mạng địa phương và toàn cầu, đồng thời thúc đẩy tinh thần kinh doanh ở Israel; (ii) “Masad” project - INCB đồng tài trợ với Bộ Quốc phòng với mục tiêu là nhằm thúc đẩy nghiên cứu và phát triển R&D dành riêng cho việc tiếp thị các sản phẩm hữu ích cho an ninh mạng cho Quân đội và cơ sở hạ tầng dân sự.

Kết luận

Phát triển công nghiệp an toàn thông tin mạng là yếu tố then chốt để tự chủ về công nghệ bảo đảm an toàn thông tin mạng góp phần bảo đảm chuyển đổi số thành công và bền vững. Chính phủ Israel đặt ra 03 mục tiêu chính liên quan đến các hoạt động an ninh mạng bao gồm: (1) Thiết lập, tăng cường xây dựng củng cố an ninh không gian mạng chống lại các mối đe dọa hàng ngày, phòng ngừa giảm thiểu các rủi ro; (2) Xây dựng, nâng cao khả năng phục hồi không gian mạng chủ yếu thông qua cải thiện hợp tác liên chính phủ và với các tổ chức quốc tế cũng như ứng phó sự cố; (3) Nâng cao nhận thức về an ninh mạng quốc gia để giảm thiểu các mối nguy hại đe doạ đến an ninh quốc gia.

Tại Việt Nam, Luật An toàn thông tin mạng số 86/2015/QH13 ngày 19/11/2015 của Quốc hội đã xác định các quy định về quản lý, thúc đẩy doanh nghiệp, hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực an toàn thông tin mạng, bước đầu định hình nên thị trường, doanh nghiệp an toàn thông tin mạng Việt Nam với sự tham gia của 88 doanh nghiệp. Hoạt động của doanh nghiệp đã chuyển dịch từ hướng tự phát, nhỏ lẻ sang chuyên nghiệp, phát triển đa dạng sản phẩm, dịch vụ, chất lượng về đội ngũ nhân sự và hệ thống trang thiết bị kỹ thuật.

Công nghiệp an ninh mạng hay sản phẩm an toàn thông tin mạng giờ đây không phải là nhu cầu mà là sự cần thiết. Việt Nam làm chủ được tất cả các công nghệ, giải pháp, sản phẩm thiết yếu để bảo đảm an toàn thông tin mạng cho các cơ quan, tổ chức, giải quyết được bài toán phụ thuộc công nghệ, góp phần bảo đảm an ninh quốc gia. Để tăng cường năng lực bảo đảm an toàn, an ninh mạng theo hướng chủ động, tạo ra thị trường nhằm thúc đẩy phát triển thị trường sản phẩm, dịch vụ an toàn, an ninh mạng; nâng cao năng lực cạnh tranh của các tổ chức, doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực an toàn, an ninh mạng đối với các nước trong khu vực và trên thế giới thì Việt Nam cần có những quyết sách kịp thời tạo hành lang pháp lý vững chắc để: phát triển các sản phẩm an toàn thông tin mạng quốc gia; Phát triển sản phẩm an toàn thông tin mạng phổ cập; Thúc đẩy phát triển thị trường sản phẩm, dịch vụ an toàn thông tin mạng nội địa do doanh nghiệp trong nước làm chủ đạo; Hỗ trợ doanh nghiệp trong nước mở rộng cung cấp giải pháp an toàn thông tin mạng ra nước ngoài; Đẩy mạnh việc thuê dịch vụ, giải pháp an toàn thông tin mạng nội địa.

Nguyễn Phương Nhung

Tài liệu tham khảo

[1] Israel International Cyber Strategy

https://www.gov.il/BlobFolder/news/international_strategy/en/Israel%20International%20Cyber%20Strategy.pdf

[2] Báo cáo của Nghiên cứu về vốn đầu tư mạo hiểm của Israel CVP (Israel Venture Capital Research)