Kể từ những năm 1990, Phần Lan đã và đang dẫn đầu trong việc khai thác Công nghệ thông tin và Truyền thông (CNTT-TT) để đổi mới nền kinh tế và cải cách hành chính công. Danh tiếng của Phần Lan là nhà cung cấp các dịch vụ và thông tin chính phủ điện tử tiên phong thành công đã mang lại cho các nước trên khắp thế giới học hỏi kinh nghiệm của Phần Lan.
Chương trình Xã hội thông tin của Phần Lan bao gồm tất cả các ngành, lĩnh vực hành chính. Mục tiêu của chương trình hướng tới bao gồm:
1) Tăng khả năng cạnh tranh và năng suất.
2) Thúc đẩy bình đẳng xã hội và khu vực
3) Cải thiện cuộc sống và chất lượng cuộc sống của người dân thông qua việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong toàn xã hội.
Một trong những chương trình mục tiêu là thúc đẩy sự phát triển của xã hội thông tin, và nếu cần thiết, tạo ra các mô hình và tiêu chuẩn có thể tái sử dụng.
Các công nghệ và các hệ thống mới được sử dụng bởi chính quyền Phần Lan cần đảm bảo khả năng tương thích. Điều này nhằm cắt giảm chi phí thông qua việc hài hòa hóa và sử dụng các khoản tiết kiệm cho sự phát triển chung của xã hội thông tin. Hợp tác quốc gia và quốc tế là một phần quan trọng của chương trình Xã hội thông tin. Chương trình Xã hội thông tin đã kết thúc vào tháng 4 năm 2007.
Phần Lan đã thực hiện hai thay đổi trong hệ thống luật pháp để hỗ trợ các chính sách của chính phủ. Các sửa đổi mới của luật về sự cởi mở của chính phủ nêu rõ các tổ chức chính phủ phải đảm bảo rằng các hệ thống công nghệ thông tin – truyền thông phải tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật về tính tương hợp và phải tham gia vào hệ thống dịch vụ công dân chia sẻ nếu được yêu cầu theo luật. Theo những điều khoản luật sửa đổi mới về ngân sách, Bộ Tài chính có thể yêu cầu các cơ quan chính phủ sử dụng các hợp đồng mua sắm chung được thương thảo bởi đơn vị mua sắm của cơ quan nhà nước trung ương.
Những chương trình phát triển công nghệ thông tin – truyền thông của chính phủ được đặt dưới Chương trình Xã hội thông tin. Chương trình cải cách quản lý thông tin nhà nước đã được đưa ra và bộ phận quản lý CNTT của bang được thành lập vào năm 2005 tại Bộ Tài chính. Sự phát triển của các hoạt động công nghệ thông tin – truyền thông nhằm mục đích tạo ra các dịch vụ người dân theo định hướng lấy người dân làm trung tâm và tăng cường tính minh bạch trong quản lý. Quyết định của chính phủ về nguyên tắc bao gồm các mục tiêu dài hạn của các hoạt động công nghệ thông tin – truyền thông của chính phủ, các chiến lược phát triển các chức năng công nghệ thông tin – truyền thông, mô hình quản trị chung và các chương trình phát triển trong những năm từ 2006-2011. Một trong số năm chương trình này liên quan đến việc đảm bảo khả năng tương tác, liên thông.
Chương trình đảm bảo khả năng tương tác này nhằm mục đích phát triển khả năng tương tác của các hệ thống CNTT trong quản lý nhà nước, giảm sự chồng chéo trong việc thu thập và duy trì thông tin cũng như số lượng các hệ thống công nghệ thông tin – truyền thông chồng chéo. Mục tiêu chính là tăng tính linh hoạt. Chương trình này nhằm mục đích tạo ra một kiến trúc CNTT chung của quốc gia - NEA (National Enterprise Architecture), nó được sử dụng như một công cụ để phát triển các chức năng và các hệ thống công nghệ thông tin – truyền thông ở tất cả các cấp quản lý nhà nước. Một mô hình quản trị được giới thiệu để duy trì kiến trúc và sử dụng các mô tả về kiến trúc trong việc chỉ đạo các dự án và thiết kế hệ thống. Quy hoạch kiến trúc được hoàn thiện vào cuối năm 2007. NEA với mô hình quản trị của nó được thực hiện và mở rộng cho tất cả các cơ quan chính phủ. Chương trình tương tác kéo dài cho đến năm 2011. Ban Quản lý CNTT quốc gia được thành lập và có trách nhiệm tổ chức thực hiện chương trình này.
Một số tổ chức chính phủ đã thực hiện việc xây dựng Kiến trúc Chính phủ điện tử (CPĐT) nhưng một kiến trúc Chính phủ điện tử của quốc gia đóng vai trò như một bức tranh tổng thể về chính phủ điện tử vẫn còn thiếu ở cấp chính quyền bang. Điều này dẫn đến sự cần thiết phải tổng hợp và chuẩn hóa các thông tin trong các hệ thống thông tin, giải pháp công nghệ và các mô tả hoạt động. Hiện nay, chính phủ ở các cấp tiểu bang, khu vực và thành phố đã có chương trình phát triển riêng cho các chức năng công nghệ thông tin – truyền thông và được thống nhất về mặt nội dung định hướng theo chính quyền liên bang để bảo đảm khả năng tương thích, liên thông chia sẻ thông tin, dữ liệu.
NEA của Phần Lan bao gồm các mô tả về kiến trúc tổ chức, thông tin, ứng dụng và công nghệ với một ngôn ngữ mô tả và các phương pháp chung, thống nhất. Phương pháp NEA phù hợp với quy trình TOGAF (The Open Group Architecture Framework – Nhóm mở về Khung Kiến trúc) và NEA sử dụng các khung kiến trúc đã biết (như EIF, FEAF, TOGAF...) trong mô hình tham chiếu và các mô tả kiến trúc. Ở cấp chính phủ, NEA phù hợp với EIF (European Interoperability Framework – Khung tương hợp Châu Âu) và mô hình phân tích chi phí-tiền tệ của nó thích ứng với mô hình tham chiếu Hiệu suất của FEA (Ferderal Enterprise Architecture – Kiến trúc tổng thể liên bang của Hoa Kỳ) và khung khả thi của Chính phủ Phần Lan (Tulosprisma). Mô tả trạng thái hiện tại, trạng thái tương lai và bản đồ đường đi được bao gồm trong phương pháp NEA. Một mô hình trưởng thành được sử dụng để đánh giá tình trạng hiện tại. Mô hình này dựa trên mô hình trưởng thành về năng lực và các mô hình của NASCIO (National Association of State Chief Information Officers – Hiệp hội giám đốc thông tin quốc gia của Hoa Kỳ). NEA của Phần Lan đã hình thành nên một bức tranh tổng thể về kiến trúc ở tất cả các cấp của chính quyền bang (ví dụ như tiểu bang, cơ quan đại diện và cơ quan hành chính) và mô tả kiến trúc của mỗi cơ quan. Theo đó, mô hình quản trị sẽ bao gồm các mô tả quá trình, tổ chức thực hiện và mô hình duy trì, cập nhật đảm bảo phù hợp với sự thay đổi về các yêu cầu nghiệp vụ, công nghệ cũng như là các xu hướng phát triển công nghệ hiện đại. Nói tóm lại, NEA của Phần Lan bao gồm một khung Kiến trúc, các mô tả Kiến trúc và một mô hình quản trị Kiến trúc.
Nguồn tham khảo: Overview of Enterprise Architecture work in 15 countries – Phinnish Enterprise Architiecture Research Project (06/2007)
Trần Kiên