Đến năm 2000 chính quyền điện tử, với tư cách là một trong các chương trình nghị sự quan trọng của Infocomm 21 đã chứng kiến sự phát triển tăng tốc. Hiện tại theo đánh giá của Liên hợp quốc, Singapore là một trong các quốc gia có chỉ số phát triển Chính phủ điện tử thuộc top đầu của thế giới.
Singapore bắt đầu cuộc hành trình xây dựng một quốc gia thông minh vào năm 2014, với Thủ tướng Lee Hsien Loong phác họa tầm nhìn của “Một quốc gia nơi mọi người sống cuộc sống đầy ý nghĩa và đầy đủ, được công nghệ thông minh, tạo cơ hội thú vị cho tất cả mọi người.” Quốc gia thông minh là nói đến việc thay đổi hoàn toàn đất nước Singapore nhờ công nghệ phát triển. Chính phủ Singapore có tầm nhìn về quốc gia thông minh chính là một quốc gia có nền kinh tế dẫn đầu dựa trên các sáng tạo số và một thành phố đa dạng với một chính phủ có khả năng cung cấp điều kiện nhà ở sinh sống cho người dân một cách tốt nhất, đáp ứng được sự khác biệt cũng như sự thay đổi nhanh chóng các nhu cầu của người dân trong thời đại số.
Ở cấp độ cao nhất, nền kinh tế là lĩnh vực lớn nhất thúc đẩy tăng trưởng và khả năng cạnh tranh của Singapore. Nó được hỗ trợ bởi Chính phủ, đang hướng về phía trước làm xúc tác tăng trưởng và đổi mới trên tất cả các lĩnh vực, bao gồm cả khu vực công. Điều quan trọng là những nỗ lực này được củng cố bởi những nỗ lực để đảm bảo rằng tất cả các phân đoạn của xã hội có thể khai thác các công nghệ kỹ thuật số và hưởng lợi từ chúng.
Các kế hoạch hành động của Singapore nhằm thúc đẩy chuyển đổi nền kinh tế, Chính phủ và xã hội được trình bày chi tiết trong Khung hành động về kinh tế số, Kế hoạch chi tiết số của Chính phủ và Kế hoạch chuẩn bị sẵn sàng số. Khung hành động kinh tế số và Kế hoạch chuẩn bị sẵn sàng số đã được Bộ Truyền thông và Thông tin ban hành. Ba kế hoạch này là những trụ cột then chốt hợp tác để hỗ trợ các mục tiêu cho sáng kiến quốc gia thông minh của Singapore. Trong đó, số hóa là một trụ cột quan trọng trong những nỗ lực chuyển đổi dịch vụ công của Chính phủ. Kế hoạch chi tiết số của Chính phủ là tuyên bố về tầm nhìn của Chính phủ nhằm tận dụng tốt hơn dữ liệu và khai thác các công nghệ mới và thúc đẩy nỗ lực rộng lớn hơn để xây dựng nền kinh tế kỹ thuật số và xã hội kỹ thuật số, hỗ trợ quốc gia khởi nghiệp. Chính phủ số sẽ có thể xây dựng các dịch vụ tập trung vào các bên liên quan phục vụ nhu cầu của công dân và doanh nghiệp. Giao dịch với Chính phủ số sẽ dễ dàng, liền mạch và an toàn. Nhân viên chính phủ sẽ có thể tiếp tục nâng cao bản thân, thích nghi với những thách thức mới và làm việc hiệu quả hơn trên khắp các cơ quan cũng như với các công dân và doanh nghiệp của chúng tôi.
Các dự án chiến lược cấp quốc gia hướng đến một quốc gia thông minh
Để thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi các công nghệ số và thông minh trên khắp đất nước Singapore, chính phủ Singapore đã xác định một số dự án chiến lược cấp quốc gia quan trọng, đó là những công cụ chủ chốt trong việc phát triển quốc gia thông minh, bao gồm:
- Nhận dạng số quốc gia - cho công dân và doanh nghiệp giao dịch số một cách thuận tiện và an toàn;
- Thanh toán điện tử - để cho phép mọi người thực hiện thanh toán đơn giản, nhanh chóng, liền mạch và an toàn;
- Nền tảng cảm biến quốc gia thông minh - triển khai các cảm biến và các thiết bị IoT (Internet of Things) khác làm cho thành phố dễ sống và an toàn hơn;
- Đô thị thông minh di động - tận dụng dữ liệu và công nghệ kỹ thuật số, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI-Trí tuệ nhân tạo là trí tuệ được biểu diễn bởi bất cứ một hệ thống nhân tạo nào) và phương tiện tự hành (như ô tô tự lái, xe bus tự hành...), để tăng cường năng lực giao thông công cộng;
- Khoảnh khắc của cuộc sống - bao gồm các dịch vụ của chính phủ của các cơ quan khác nhau phục vụ cho công dân ở những thời điểm khác nhau trong cuộc đời của họ.
Xây dựng văn hóa sáng tạo và trải nghiệm
Chính phủ đặt ra các chính sách và quy định thích hợp để tạo thuận lợi cho sự đổi mới của người dân và khu vực tư nhân, và khuyến khích áp dụng các ý tưởng mới. Các nội dung tập trung thực hiện bao gồm:
Dữ liệu mở
Các tập dữ liệu được các cơ quan công cộng thu thập đã được cung cấp và truy cập công khai thông qua các cổng trực tuyến để mọi người có thể tham gia và đồng sáng tạo các giải pháp tập trung vào công dân. Đối với các cơ quan chính phủ, dữ liệu mở giúp Chính phủ cải thiện được tính minh bạch và công khai, tạo ra môi trường trong đó có sự tham gia của công dân với chính phủ, giúp cải tiến quy trình quản lý, tổ chức dữ liệu trong cơ quan, làm giảm chi phí và tăng hiệu quả hoạt động trong các cơ quan. Đối với người dân và doanh nghiệp, dữ liệu mở giúp người dân có được các thông tin cần thiết để có thể so sánh và đối chiếu, tạo điều kiện thuận lợi cho thực hiện quyền dân chủ và tham gia quản lý.
Cổng thông tin một cửa của chính phủ Singapore (https://data.gov.sg/) cung cấp các tập dữ liệu công khai từ 70 cơ quan công cộng. Cổng thông tin này phục vụ như một kho dữ liệu được thu thập và lưu trữ bởi khu vực công, điều này đã được thực hiện phù hợp hơn và dễ hiểu hơn cho công chúng, thông qua các dữ liệu trực quan và các dữ liệu dạng chữ viết.
Phòng thí nghiệm sống
Singapore đã phát triển và triển khai một số giải pháp tiên tiến nhất trên thế giới để giải quyết các thách thức đô thị hóa, như tắc nghẽn đường, quản lý nước và chất thải. Với cam kết vững chắc về phát triển bền vững, Singapore tự giới thiệu mình là một "môi trường sống" lý tưởng cho các giải pháp đô thị cho các thành phố có mật độ dân cư cao. Với tư cách là Phòng thí nghiệm sống, Singapore mời các công ty hợp tác với các cơ quan chính phủ, các công ty địa phương và các viện nghiên cứu cho một loạt các hoạt động R&D tận dụng cơ sở hạ tầng công cộng đã có của Singapore cho các hoạt động kiểm tra, thử nghiệm.
Phòng thí nghiệm sống - bao gồm Làng sinh thái Punggol, Công viên CleanTech, Đảo Jurong phiên bản 2.0... - cho phép thử nghiệm các khái niệm mới, phát triển và thương mại hóa các giải pháp đô thị tiên tiến, tận dụng kinh nghiệm của Singapore trong tích hợp mức hệ thống.
Công nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp
Hệ sinh thái khởi nghiệp của Singapore bao gồm tất cả các thành phần cần thiết cho một hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển và sôi động; có nhiều loại hình doanh nghiệp khởi nghiệp, vườn ươm, chương trình tăng tốc khởi nghiệp và các lựa chọn cấp vốn. Trong những năm gần đây, hệ sinh thái này có sự tăng trưởng nhanh chóng: số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đã tăng gấp đôi từ năm 2005 đến 2013, tương ứng 24.000 lên 42.000 doanh nghiệp. Có ít nhất 20-30 chương trình tăng tốc/ươm tạo ở Singapore; số vốn sẵn sàng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ đã tăng đáng kể trong những năm gần đây; đầu tư đã tăng 5 lần từ năm 2012 đến 2015. Ngoài ra, cũng có một số lượng lớn các hiệp hội, sự kiện, cuộc thi và các không gian làm việc chung cũng như các quỹ đầu tư mạo hiểm.
Chính phủ Singapore luôn hỗ trợ tích cực cho hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia. Những sáng kiến đầu tiên được đưa ra từ những năm 1990 dưới hình thức các chương trình cấp vốn và các biện pháp khuyến khích hướng tới doanh nghiệp khởi nghiệp. Từ năm 2011 đến 2015, chính phủ Singapore đã dành hơn 11 tỷ USD để tăng cường nghiên cứu, đổi mới và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Tính đến cuối năm 2015, có trên 10 chương trình cấp vốn khác nhau (cho vay, tài trợ, góp vốn cổ phần…) cho doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như nhiều chương trình khác nhằm giúp các doanh nghiệp có được không gian làm việc văn phòng và tiếp cận các chuyên gia cố vấn. Có thể nói rằng, các chương trình hỗ trợ tài chính ở Singapore đã giúp thu hút các doanh nghiệp trong toàn khu vực đến hệ sinh thái Singapore. Một đặc điểm quan trọng trong việc thực hiện các chương trình hỗ trợ tài chính là nó không nhất thiết phải phân bổ trực tiếp cho các công ty, mà cho các thành phần khác như vườn ươm và trường học nhằm giúp xây dựng hệ sinh thái.
Mặt khác, Singapore đã xây dựng được những thể chế đủ mạnh để thực thi các chính sách về đổi mới và khởi nghiệp. Ví dụ, Quỹ Nghiên cứu Quốc gia (NRF) có thể xây dựng các chính sách quốc gia, các kế hoạch và chiến lược cho nghiên cứu, đổi mới, cũng như các quỹ, sáng kiến chiến lược và xây dựng năng lực về R&D, đặc biệt thông qua chương trình Khuôn khổ Quốc gia về Sáng kiến và Doanh nghiệp (NFIE). NFIE bao gồm một loạt các chương trình được thiết kế cụ thể cho doanh nghiệp khởi nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp. Trong đó, gồm các quỹ mạo hiểm giai đoạn đầu, qua đó NRF đầu tư với các quỹ mạo hiểm (tỷ lệ 1:1) ở các công ty công nghệ ở Singapore. Một công cụ khác là chương trình ươm tạo công nghệ, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp khởi nghiệp được ươm tạo bởi các vườn ươm công nghệ.
Một tổ chức quan trọng là Cơ quan phát triển Thông tin và Truyền thông Singapore (IDA), một đơn vị tự chủ trực thuộc Bộ Thông tin Truyền thông. Cơ quan này có nhiệm vụ “xây dựng công nghệ và viễn thông ở Singapore nhằm phục vụ người dân ở mọi lứa tuổi và các công ty thuộc mọi quy mô. Cơ quan này hỗ trợ sự phát triển của các công ty công nghệ sáng tạo, các doanh nghiệp khởi nghiệp và phát triển một “hệ sinh thái viễn thông sôi động, nơi mà các công ty đa quốc gia và các công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực thông tin truyền thông”. IDA cũng hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu. Một công cụ quan trọng của việc hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp (công nghệ) là Công ty Đầu tư Thông tin truyền thông (IIPL), một công ty con của IDA..
An toàn không gian mạng và bảo mật dữ liệu
Một quốc gia thông minh là một quốc gia được kết nối. Và một quốc gia được kết nối dễ bị tấn công mạng. An toàn không gian mạng là một yếu tố quan trọng của sáng kiến quốc gia thông minh Singapore. Các rủi ro an ninh mạng như tấn công mạng và tội phạm mạng, xâm phạm quyền riêng tư, khai thác trái phép dữ liệu cá nhân cho mục đích thương mại và phi thương mại, tin giả, thông tin không chính xác… đang ngày càng gia tăng trên mạng Internet. Chính phủ Singapore đã nhận ra những rủi ro có thể xảy ra và ưu tiên quyền riêng tư của dữ liệu và bảo vệ các hệ thống và mạng quan trọng.
Vào tháng 01/2017, Cơ quan an ninh mạng của Singapore (CSA) đã thành lập một Cộng đồng Hệ thống kiểm soát công nghiệp (ICS) để tạo ra một cơ chế trao đổi thông tin về các vấn đề liên quan đến an ninh không gian mạng trong một miền đáng tin cậy. Các nhà điều hành lĩnh vực và các nhà khai thác hạ tầng thông tin quan trọng (CII) từ Năng lượng, Nước. Các lĩnh vực vận tải biển và đất đai đã gia nhập cộng đồng.
Bộ Thông tin và Truyền thông (MCI) và Cơ quan an ninh mạng của Singapore (CSA) đã phát hành dự thảo luật an ninh không chính thức vào tháng 8/2017. Dự luật cung cấp một khuôn khổ cho quy định của CII, chính thức hóa nhiệm vụ của các chủ sở hữu CII trong việc đảm bảo an ninh mạng của các CII tương ứng và cung cấp cho CSA quyền hạn để quản lý và ứng phó với các mối đe dọa và sự cố về an ninh mạng. Nó cũng thiết lập một khuôn khổ cho việc chia sẻ thông tin an ninh mạng với và bởi CSA, và việc bảo vệ thông tin đó.
Dựa trên phản hồi nhận được từ cộng đồng các cơ quan tham gia, MCI và CSA cho biết họ sẽ tinh chỉnh việc chỉ định CII và phối hợp chặt chẽ với các nhà quản lý ngành để hợp lý hoá và hài hòa các nghĩa vụ của chủ sở hữu CII theo quy định của ngành.
CSA cũng đã công bố phát triển một học viện mới đào tạo các chuyên gia bảo mật mạng. Học viện sẽ cung cấp đào tạo trung cấp đến nâng cao cho các nhà bảo vệ mạng trong chính phủ, và cũng mời các bên được lựa chọn trong các lĩnh vực CII tham gia đào tạo. Các khóa đào tạo sẽ tập trung vào các lĩnh vực thích hợp được nhắm mục tiêu vượt xa những gì thường có sẵn trên thị trường.
Trần Kiên
Tài liệu tham khảo:
- Thông tin tại trang https://www.smartnation.sg/; https://www.opengovasia.com/articles/towards-smart-nation-singapore-developments-in-2017-part-3 và https://www.mnd.gov.sg/urbansustainability/2011/urbansolutionslivinglab.html