Khuyến nghị nhấn mạnh sự đóng góp quan trọng của các công nghệ kỹ thuật số như một động lực chiến lược để tạo ra các lĩnh vực công cộng cởi mở, đáng tin cậy, có sự tham gia của người dân để cải thiện tính toàn diện xã hội và trách nhiệm của chính phủ, mang các chủ thể chính phủ với phi chính phủ lại gần nhau để phát triển các cách tiếp cận sáng tạo để đóng góp cho sự phát triển quốc gia và tăng trưởng bền vững lâu dài. Khuyến nghị cũng đưa ra một số nguyên tắc để hướng dẫn quá trình thiết lập và thực hiện các chiến lược của chính phủ kỹ thuật số liên quan đến việc thu hút người dân, mở cửa chính phủ để duy trì niềm tin của công chúng; cải thiện quản trị để hợp tác và đem lại kết quả tốt hơn; tăng cường khả năng  lợi tức để việc đầu tư vào công nghệ kỹ thuật số được lơn hơn.

Khuyến nghị quan trọng này được đưa ra trong bối cảnh các chính phủ thuộc tổ chức OECD đang tìm cách đáp ứng các yêu cầu đòi hỏi trong thời kỳ mới, giải quyết các vấn đề phức tạp mà các chính phủ gặp phải, trong bối cảnh đó việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số để giải quyết bài toán hiện đại hóa cung cấp dịch vụ công cộng là giải pháp khả thi và hiệu quả. Do đó, có một số giải pháp thực hiện để các chính phủ bắt tay hoặc tăng cường số hóa các dịch vụ công là phù hợp với khuyến nghị. Khuyến nghị đưa ra hướng dẫn về việc đáp ứng các giải pháp cho chính phủ trong thời đại số hóa.

Bên cạnh các giải pháp bắt buộc đối với thiết kế và cung cấp dịch vụ công đổi mới, theo định hướng của quá trình biến đổi, cơ cấu thành phần dân cư ở các nước OECD đang thay đổi, sự điều chỉnh đáng kể nhu cầu về dịch vụ trong nhiều trường hợp và về khả năng cung cấp các dịch vụ đó. Chính phủ đang phải đối mặt với những kỳ vọng ngày càng tăng từ người sử dụng để cung cấp các dịch vụ sáng tạo và đáp ứng hơn, đồng thời xử lý các áp lực mạnh mẽ để củng cố tài chính công để duy trì tính cạnh tranh toàn cầu và thúc đẩy tăng trưởng. Nói cách khác, một cách tiếp cận có hệ thống và nhất quán để đạt được sự cải thiện năng suất của khu vực công bền vững và các dịch vụ công cộng hướng đến người sử dụng hơn là rất cần thiết, đặc biệt trong các lĩnh vực cung cấp dịch vụ phúc lợi đòi hỏi nhiều chi phí.

Tập trung vào số hóa các dịch vụ giáo dục, chăm sóc sức khỏe và chăm sóc xã hội và bảo vệ xã hội, bao gồm sử dụng thông minh hơn các công nghệ hỗ trợ đã được chứng minh, trong bài viết này được gọi là phúc lợi kỹ thuật số. Định nghĩa này phản ánh các trường hợp hiện có từ các quốc gia Bắc Âu nơi dịch vụ phúc lợi, được áp dụng với phạm vi rộng lớn hơn so với nhiều quốc gia khác, tập trung chủ yếu vào các dịch vụ giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Ở giai đoạn này, có rất ít thông tin về số hóa trong lĩnh vực bảo vệ và chăm sóc xã hội hoặc về tích hợp giữa các lĩnh vực rộng lớn này.

Các giải pháp cho các chính phủ thuộc tố chức OECD tập trung chuyển  đổi thiết kế và cung cấp dịch vụ công trong bối cảnh công nghệ kỹ thuật số ngày càng được sử dụng rộng rãi, đây là giải pháp tiết kiệm sức lao động trong khu vực công. Đạt được sự chuyển đổi đó chắc chắn sẽ dẫn đến sự thu hút rất nhiều vào việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số để tối ưu hóa lợi ích cho mọi công dân (thông qua các dịch vụ phù hợp hơn với nhu cầu và quan điểm cụ thể, đáp ứng nhanh hơn, chất lượng cao hơn và chi phí thấp hơn, kể cả về thời gian của người sử dụng) và nhận ra lợi ích cho các lĩnh vực công cộng nói chung (thông qua cơ sở hạ tầng, dịch vụ hành chính và nền tảng CNTT ngày càng được chia sẻ hỗ trợ phân bổ tài chính cho các dịch vụ tiền tuyến cũng như giảm chi phí chung). Các chính phủ đang phải đối mặt với những kỳ vọng ngày càng tăng, nhu cầu ngày càng lớn từ công dân về phạm vi và chất lượng dịch vụ công cộng. Đối với các mục tiêu chính trị mà các chính đặt ra để đạt được sự tin tưởng lớn hơn của người dân, bao gồm thông qua sự đáp ứng và minh bạch, bằng cách cung cấp nhiều cơ hội tham gia hơn cho người sử dụng dịch vụ hay người dân nói chung. Đồng thời, các chính phủ cũng phải đối mặt với áp lực củng cố chính sách tiền tệ trong quá trình phục hồi liên tục từ cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế toàn cầu. Khi cơ cấu dân cư thay đổi ở hầu hết các nước OECD, nhu cầu chung về dịch vụ đang tăng lên, trong khi khả năng cung cấp các dịch vụ đó đang giảm ở một số khu vực, đặc biệt là nông thôn. Những kỳ vọng mới về các chính phủ ngày nay đang thúc đẩy hiện đại hóa khu vực công, nó tiếp tục đòi hỏi hiệu quả, nhất quán và tăng năng suất lao động, đặc biệt là các lĩnh vực cung cấp dịch vụ lớn trong khu vực công; OECD cũng kêu gọi một loạt các thay đổi để chuyển đổi việc cung cấp dịch vụ khu vực công, đặc biệt là trong các lĩnh vực có tác động cao, như giáo dục, y tế và bảo vệ xã hội. Chuyển đổi kỹ thuật số sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc hiện đại hóa các dịch vụ công cộng, tăng năng suất dịch vụ và giảm cường độ lao động, tăng mức độ hài lòng, sự hiệu quả của các dịch vụ và tăng sự cởi mở, tin tưởng cùng với sựu tham gia của chính phủ. Trọng tâm ban đầu về công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) là nhằm cải thiện hiệu quả và năng suất như một điều kiện cho các chính sách tài khóa hợp lý. Về lâu dài, việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số sẽ cần được xem xét trong bối cảnh rộng lớn hơn, nơi các chính phủ đang hoạt động, với quan điểm của người sử dụng ngày càng trở nên nổi bật. Trong khi đó, hầu hết các quốc gia đã đầu tư vào số hóa và đang tập trung vào nâng cao hiệu quả trong các dịch vụ hành chính hỗ trợ cung cấp dịch vụ công trực tuyến, một số nước đã có những động thái tích cực đối với triển khai chính phủ điện tử bằng cách phát triển các dịch vụ tập trung vào người sử dụng. Một số ít các quốc gia đã chuyển sang chính phủ kỹ thuật số khi tập trung đầu tư vào một số lĩnh vực cung cấp dịchvụ, đặc biệt là trong các lĩnh vực dịch vụ phúc lợi, tập trung vào việc phản ánh nhu cầu, quan điểm của người sử dụng và tìm cách thay đổi, đổi mới trong thiết kế, cung cấp dịch vụ. Nhìn chung, việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số đang vượt ra khỏi các quy trình hành chính, văn phòng và ngày càng được áp dụng để cung cấp dịch vụ trực tiếp với sự tham gia của người dân. Sự tiến triển này từ số hóa, thông qua chính phủ điện tử sang chính phủ kỹ thuật số được minh họa trong bảng bên dưới.

Một môi trường chính phủ kỹ thuật số được đặc trưng trong phần nổi bật của sơ đồ - đó là môi trường chủ yếu do người sử dụng điều khiển, người sử dụng sẽ nói lên nhu cầu và từ nhu cầu đó sẽ góp phần định hình chương trình chính sách của chính phủ, cá nhân sẽ trực tiếp tích hợp dịch vụ thông qua bản chất, phương tiện của dịch vụ. Để đạt được một Chính phủ kỹ thuật số, trong một số lĩnh vực, đòi hỏi sự tiến bộ thông qua một thời kỳ của chính phủ điện tử, giai đoạn giữa trong chuyển đổi kỹ thuật số. Để xây dựng chính phủ điện tử, các chính phủ sử dụng nhiều công nghệ kỹ thuật số, đặc biệt là Internet, để đạt được chính phủ  hiệu quả hơn, tốt hơn cần tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ phù hợp với nhu cầu cá nhân trong môi trường do người sử dụng hoặc người dân điều khiển, đồng thời đạt được hiệu quả và năng suất được cải thiện.

Sơ đồ các yếu tố thực hiện chuyển đổi số: nguồn Tổ chức OECD

Bảng trên trên nêu bật hai yếu tố quan trọng để số hóa. Thứ nhất, bản chất của Công nghệ thông tin và truyền thông liên quan; thứ hai là các dịch vụ và hoạt động của chính phủ thể hiện vai trò số hóa dịch vụ công cộng. Liên quan đến vấn đề thứ nhất, số hóa liên quan đến việc các chính phủ công nghệ số (nói chung là CNTT) sử dụng nhiều hơn để cải thiện các hoạt động của chính phủ và quản lý dữ liệu/thông tin, tập trung vào cải thiện hiệu quả và năng suất trong cung cấp dịch vụ. Số hóa phản ánh cách tiếp cận tập trung vào chính phủ, nơi các chính phủ tập trung vào việc thay đổi phương thức giao dịch để giảm chi phí, chủ yếu liên quan đến dịch vụ hành chính hoặc dịch vụ cá nhân trực tiếp với các quy trình được tiêu chuẩn hóa. Yếu tố thứ hai là các dịch vụ công cộng, bao gồm cả các dịch vụ hành chính trực tuyến và dịch vụ cá nhân trực tiếp. Dịch vụ hành chính là những chức năng của các chính phủ quan trọng đối với sự tồn tại của khu vực công, chẳng hạn như xác định cá nhân là công dân, an ninh và an toàn công cộng, và các vấn đề thủ tục liên quan đến hoạt động của chính quyền hành pháp và các chức năng đó của tất cả các tổ chức chính phủ (như cũng trong các tổ chức khu vực tư nhân) gián tiếp hỗ trợ việc cung cấp tất cả các dịch vụ công cộng, chẳng hạn như quản lý tài chính và nhân lực. Dịch vụ cá nhân trực tiếp là dịch vụ được cung cấp cho người sử dụng tập thể hoặc cá nhân đáp ứng và giải quyết nhu cầu cá nhân của cá nhân, liên quan đến sự thịnh vượng và phát triển kinh tế và xã hội.

Mục tiêu hay giai đoạn cuối cùng trong con đường chuyển đổi kỹ thuật số là Chính phủ kỹ thuật số, cho phép các chính phủ tạo ra giá trị công cộng và hiện đại hóa khu vực công cộng rộng lớn hơn (với sự cởi mở, minh bạch, gắn kết và tin tưởng vào chính phủ) thông qua việc tích hợp công nghệ kỹ thuật số và người sử dụng ưu tiên trong thiết kế dịch vụ và cung cấp dịch vụ cá nhân trực tiếp và trong việc định hình kết quả chính sách công, đồng thời đạt được hiệu quả và tăng năng suất.

Kết luận: Xây dựng chính phủ điện tử là một nhiệm vụ rất khó khăn, phức tạp, đòi hỏi các chính phủ phải tập trung sử dụng các công nghệ số và internet để cung cấp các dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân và doanh nghiệp. Còn muốn xây dựng được một chính phủ kỹ thuật số thì nền tảng cơ bản phải là một chính phủ điện tử. Ngoài ra khi chuyển đổi sang kỹ thuật số cũng phải tập trung vào cung cấp dịch vụ công trực tuyến có số lượng người sử dụng lớn, từng bước nâng cao chất lượng dịch vụ, hiệu quả và đáp ứng nhu cầu sở thích của người sử dụng. Ngoài ra cũng từng bước chuyển đổi, đánh giá các mức độ dịch vụ như nào, đang ở tình trạng số hóa hay chính phủ điện tử để đưa ra các phương án chuyển đổi cho phù hợp đối với từng loại dịch vụ. Điều quan trọng của việc chuyển đổi là phải nhận ra các thách thức rất phức tạp khi chuyển đổi kỹ thuật số cho các dịch vụ công cộng, như các vấn đề nan giải vê tầm nhìn đối với các nhà hoạch định chính sách, các vấn đề về sự quyết tâm của người có thẩm quyền ra quyết định và nhiều yếu tố khác xảy ra khi thực hiện triển khai chuyển đổi dịch vụ.

Đường Thị Hương

Tài liệu tham khảo:

1. OECD (2011c), Together for Better Public services: Partnering with Citizens and Civil Society,
   OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, Paris,
   http://dx.doi.org/10.1787/9789264118843-en.
2. OECD (2012d), Towards E-Government Performance Indicators, Issues Paper
3. Tài liệu nghiên cứu của tổ chức OECD tại địa chỉ http://www.oecd.org/gov/