Căn cứ Khung kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam, Phiên bản 1.0 và Văn bản Hướng dẫn mẫu Đề cương Kiến trúc Chính phủ điện tử cấp Bộ, mẫu Đề cương Kiến trúc Chính quyền điện tử cấp tỉnh được Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành kèm theo các Văn bản số 1178/BTTTT-THH ngày 21/4/2015 và số 2384/BTTTT-THH ngày 28/7/2015, Ủy ban nhân thành phố Hồ Chí Minh ban hành Quyết định số 4250/QĐ-UBND ngày 28/9/2018 về việc Kiến trúc Chính quyền điện tử Thành phố Hồ Chí Minh, đây là một chương trình, kế hoạch tổng thể giúp định hướng triển khai một cách thống nhất và đồng bộ ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan nhà nước của thành phố, đáp ứng các mục tiêu chiến lược của Thành phố Hồ Chí Minh phát triển thành một đô thị thông minh.

Theo đó, Kiến trúc Chính quyền điện tử thành phố Hồ Chí Minh (CQĐT TP.HCM) có một số nội dung như sau:

Mục tiêu tổng quát

Xây dựng Kiến trúc Chính quyền điện tử TP.HCM nhằm xác định quá trình chuyển đổi về trạng thái ứng dụng CNTT của bộ máy chính quyền thành phố từ trạng thái hiện tại tới trạng thái đích vào năm 2025 đáp ứng các mục tiêu chiến lược của TP.HCM phát triển thành một “Đô thị thông minh”. Mục tiêu chính Kiến trúc Chính quyền điện tử là đảm bảo các chương trình Chính quyền điện tử đạt được thành quả  như đúng mục tiêu đề ra, đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân, doanh nghiệp, đồng thời vẫn đúng theo các định hướng của Nhà nước.

Các cơ quan nhà nước trực thuộc Ủy ban nhân dân TP.HCM, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin có cơ sở pháp lý tham chiếu mô hình, tiêu chuẩn, lộ trình, phương pháp,… khi đề xuất xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ tại cơ quan, đơn vị mình nhằm tiết kiệm thời gian và nguồn lực, đồng thời đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ.  Trên cơ sở Kiến trúc CQĐT thành phố thì các cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị sự nghiệp hoặc các tổ chức khác có thể xây dựng, triển khai Kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin theo lộ trình và trách nhiệm triển khai ở các cấp, bảo đảm sự kết nối, liên thông, chia sẻ, sử dụng lại thông tin, cơ sở hạ tầng thông tin.

Mục tiêu cụ thể

Xây dựng Kiến trúc Chính quyền điện tử với 4 kiến trúc thành phần cơ bản sau: Kiến trúc nghiệp vụ, Kiến trúc thông tin, Kiến trúc ứng dụng, Kiến trúc hạ tầng công nghệ gồm cả cấu phần an toàn thông tin. Kiến trúc tổng thể này sẽ giúp các sở/ban/ngành, quận/huyện, phường/xã/thị trấn và các cơ quan nhà nước khác trực thuộc thành phố hiểu rõ vị trí, trách nhiệm của mình trong việc ứng dụng và phát triển CNTT một cách toàn diện và đồng bộ.

Kiến trúc CQĐT TP.HCM có một số mục tiêu cụ thể như sau:

- Tăng cường khả năng kết nối liên thông, tích hợp, chia sẻ, sử dụng lại thông tin, CSDL giữa các đơn vị thuộc thành phố và giữa các đơn vị này với các Bộ, ngành, tạo nền tảng giúp phát  triển các ứng dụng  công nghệ thông tin phục vụ người dân,  phát triển các hệ thống giải pháp tương lai cho đô thị thông minh;

- Xây dựng Kế hoạch ứng dụng CNTT theo lộ trình và trách nhiệm triển khai  của từng cấu phần kiến trúc: Bảo đảm quy chuẩn sự kết nối, liên thông, chia sẻ, sử  dụng lại thông tin, cơ sở hạ tầng thông tin; đảm bảo đầu tư triển khai ứng dụng CNTT đồng bộ, hạn chế trùng lặp, tiết kiệm chi phí, thời gian triển khai; nâng cao tính linh hoạt khi xây dựng;

- Quy hoạch phát triển tổng thể toàn bộ không  gian thông tin  với nhiều tầng,  lớp thông tin, lập kế hoạch hoàn thiện hệ thống hạ tầng dịch vụ ứng dụng công nghệ thông tin với các  mô tả thành phần như xây dựng các hệ thống thông tin và CSDL  phục vụ cho công tác quản lý và điều hành TP;

- Phân hoạch chi tiết quy mô, mục tiêu, phạm vi, đánh giá rủi ro cho các dự án thành phần giúp các đơn vị thuộc TP triển khai các dự án đầu tư trong lĩnh vực CNTT hiệu quả và ít tốn kém nhất, thực hiện vai trò quản lý nhà nước đối với các hạng mục  hạ tầng, thông tin và kết nối cho đô thị thông minh.

Kiến trúc CQĐT TP.HCM giúp định hướng thực hiện Đề án Đô thị thông minh:

- Ngày 24/11/2017, UBND TP.HCM đã phê duyệt Đề án “Xây dựng TP.HCM trở thành đô thị thông minh giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2025” (sau đây   gọi tắt là Đề án Đô thị thông minh). Đề án này góp phần đảm bảo một  môi trường  sống thoải mái, tích cực, lành mạnh và an toàn. Người dân có thể thụ hưởng các tiện ích: Sử dụng năng lượng với chi phí thấp; hệ thống giao thông công  cộng tiện lợi;  giảm thiểu tác động của ngập nước; dịch vụ y tế tốt hơn; an tâm khi sử dụng thực  phẩm; học sinh có thể học tại các trường học đạt chất lượng tốt; không khí trong lành, nguồn nước sạch; tỷ lệ tội phạm thấp và các hoạt động vui chơi giải trí đa dạng; việc quản trị đô  thị, bao gồm công tác dự báo, quy hoạch và điều hành của   thành phố còn bất cập; chất lượng phục vụ người dân về y tế, giáo dục, giao thông,   môi trường, hành chính công chưa cao.

- Đề án đặt ra 4 mục tiêu tổng quát:

+ Đảm bảo tốc độ tăng trưởng kinh tế bền vững, hướng đến kinh tế tri thức, kinh tế số;

+ Quản trị đô thị hiệu quả trên cơ sở dự báo;

+ Nâng cao chất lượng môi trường sống và làm việc;

+ Tăng cường sự tham gia quản lý của người dân, tổ chức.

- Trong hàng loạt giải pháp đề xuất thực hiện Đề án, TP.HCM xác định 4 nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên:

+ Xây dựng Kho dữ liệu dùng chung và phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở cho TP;

+ Xây dựng Trung tâm nghiên cứu mô phỏng dự báo xây dựng chiến lược phát triển kinh tế xã hội của TP;

+ Xây dựng Trung tâm điều hành thông minh TP;

+ Thành lập Trung tâm an toàn thông tin TP.

Cụ thể, Kiến trúc CQĐT TP.HCM sẽ hỗ trợ Đề  án “Xây dựng TP.HCM  trở  thành ĐTTM” về mặt CNTT như sau:

- Tầm nhìn của TP.HCM về đô thị thông minh đặt “người dân là trung tâm của đô thị” được hiểu là người dân sẽ có chất lượng sống và môi trường làm việc tốt, được phục vụ tốt và có thể tham gia vào quá trình giám sát, quản lý và xây dựng thành phố. Định hướng của lãnh đạo thành phố thể hiện rõ ràng trong mục tiêu Quy hoạch công nghệ thông tin TP.HCM đến năm 2025 nêu rõ “Phát triển công nghệ thông  tin  trở thành nền tảng của thành phố  học tập, thành  phố thông tin và đô thị thông minh trên  cơ sở kết nối hiệu quả giữa chính quyền điện tử với công dân điện tử và tổ chức,    doanh nghiệp điện tử, làm cơ sở cho phát triển kinh tế tri thức những năm tiếp theo”.

- Ứng dụng công nghệ thông tin rộng rãi và hiệu quả trong mọi hoạt động của các cơ quan nhà nước thành phố làm cơ sở để phục vụ công tác cải cách hành chính, nâng cao năng suất lao động, góp  phần hiện đại hóa nền hành chính,  nâng cao năng  lực cạnh tranh của thành phố, đảm bảo an ninh mạng, an toàn thông tin. Xây dựng đô thị thông minh lấy Chính quyền điện tử làm trung tâm để cung cấp các dịch vụ công   tốt hơn, đặc biệt là dịch vụ hành chính công cho người dân, doanh nghiệp và tổ chức, các cơ quan quản lý nhà nước hoạt động hiệu lực và hiệu quả hơn.

- Cung cấp dịch vụ công trực tuyến đến người dân, doanh nghiệp ở mức cao.

- Thông tin chỉ đạo điều hành, công việc được giám sát và theo dõi chặt chẽ.  Nhờ phương tiện CNTT, Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố có thể theo dõi, giám sát quá trình thực hiện chỉ đạo của các sở, ngành, quận/huyện; quá trình giải quyết hồ sơ tại các đơn vị một cách khoa học, hiệu quả.

- Nâng cao chất lượng và hiệu quả xử lý công việc của cán bộ công chức, viên chức tại các sở/ban/ngành, quận/huyện thông qua ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý công việc.

Định hướng các giải pháp triển khai CQĐT TP.HCM

Trên cơ sở Khung kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam, phiên bản 1.0 ban hành kèm theo Văn bản số 1178/BTTTT-THH ngày 21/4/2015 của Bộ Thông tin và Truyền thông, Kiến trúc Chính quyền điện tử thành phố Hồ Chí Minh bao gồm những thành phần: đối tượng sử dụng; kênh truy cập; dịch vụ Cổng thông tin điện tử; dịch vụ công trực tuyến; dịch vụ, ứng dụng và cơ sở dữ liệu. Thành phố Hồ Chí Minh sẽ dùng chung các cơ sở dữ liệu do một số Bộ, ngành triển khai và đề xuất kết nối với các Bộ, ngành về các cơ sở dữ liệu dùng chung này trong khung kiến trúc, cụ thể mô hình kết nối như sau:

Theo hướng dẫn trong Khung Kiến trúc Chính phủ điện tử của Việt Nam, bên cạnh cung cấp các dịch vụ nền tảng dùng chung, HCM LGSP thực hiện chức năng cơ bản là tích hợp và định tuyến ra bên ngoài. Trong đó:

• • HCM LGSP là đầu mối kết nối các hệ thống thông tin trong TP.HCM với NGSP để khai thác các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia;
  • HCM LGSP là đầu mối kết nối các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu trong TP.HCM.

Việc kết nối giữa NGSP và LGSP phụ thuộc vào thiết kế của hệ thống NGSP và hướng dẫn kết nối do đơn vị được giao chủ trì xây dựng hệ thống NGSP ban hành. Hiện tại hệ thống NGSP và hướng dẫn liên quan đến việc xây dựng  và  kết nối  LGSP chưa có, do đó, phương án kết nối HCM LGSP và NGSP như sau:

• • Mô hình kết nối giữa NGSP và HCM LGSP tuân thủ hướng dẫn về kết nối tại   văn bản số 1178/BTTTT-THH ngày 21/4/2015 của Bộ Thông tin và Truyền thông về ban hành Khung Kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam (Phiên bản 1.0);
  • Tuân thủ áp dụng tối thiểu các tiêu chuẩn về tích hợp, kết nối quy định tại Thông tư số 39/2017/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông và các tiêu chuẩn mở có   tính phổ biến nhằm tối thiểu hóa khả năng phải điều chỉnh thiết kế hệ thống LGSP đảm  bảo khả năng kết nối với NGSP;
  • Thường xuyên theo dõi triển khai hệ thống NGSP và các hướng dẫn kỹ thuật liên quan để kịp thời có phương án kỹ thuật cụ thể, yêu cầu đơn vị thiết kế, thi công hệ thống HCM LGSP điều chỉnh cho phù hợp, đảm bảo việc kết nối được thông suốt sau này;
  • Đối với các ứng dụng, dịch vụ, dữ liệu của TP.HCM được yêu cầu, có nhu cầu, hoặc có tiềm năng chia sẽ ra bên ngoài cho các Bộ và địa phương khác khai thác, chủ đầu tư và các đơn vị liên quan phải tài liệu hóa một cách đầy đủ về thiết kế để đảm bảo khả năng đăng ký, truy cập sử dụng một cách thuận tiện trên NGSP và LGSP của TP;

Thành phố Hồ Chí Minh sẽ ban hành hướng dẫn kỹ thuật về việc phát triển ứng dụng, dịch vụ trong nội bộ của thành phố đảm bảo khả năng kết nối với LGSP, thuận tiện khi có yêu cầu, nhu cầu kết nối từ các cơ quan bên ngoài TP.HCM.

Bùi Hồng Hiếu