Ảnh: Forbes.kz
1. Ứng dụng AI trong chính phủ và dịch vụ công
Estonia là một trong những quốc gia tiên phong trong việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý chính phủ. Với hơn 130 dự án AI được triển khai, Estonia đã xây dựng một hệ thống chính phủ kỹ thuật số tiên tiến, mang lại nhiều lợi ích cho cả chính phủ và người dân.
- Ứng dụng Chatbot và Tăng cường Dịch vụ Công: Estonia đã sử dụng chatbot điều khiển bằng AI để cải thiện tương tác với công dân. Các chatbot này trả lời tự động các câu hỏi phổ biến, giúp giảm tải cho công chức và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ cho người dân. Dự án KrattAI là một ví dụ điển hình, với mục tiêu phát triển các trợ lý ảo có khả năng tương tác với người dân 24/7. Những trợ lý này giúp công dân tìm kiếm thông tin mà không cần biết chính xác cơ quan nào cần liên hệ, từ đó làm cho dịch vụ công trở nên dễ tiếp cận hơn.
- Quyết Định Dựa Trên Dữ Liệu: AI giúp Estonia phân tích và xử lý dữ liệu lớn một cách hiệu quả, đặc biệt trong việc phân bổ tài nguyên và xây dựng chính sách. Các thuật toán AI có thể đưa ra những gợi ý dựa trên phân tích dữ liệu để đảm bảo các quyết định của chính phủ phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân. Điều này cho phép các nhà lập pháp và quản lý hành chính có thông tin chính xác, tối ưu hóa nguồn lực và phản ứng nhanh hơn với thay đổi xã hội.
- Phát hiện gian lận thuế: AI cũng được sử dụng để cải thiện hiệu quả phát hiện gian lận thuế. Ủy ban Thuế và Hải quan Estonia sử dụng các thuật toán AI để phát hiện các giao dịch bất thường và cảnh báo về khả năng xảy ra gian lận.Việc sử dụng AI không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại cho ngân sách quốc gia mà còn tăng cường tính minh bạch trong quản lý thuế.
- Giao tiếp Tự động và Phát Triển Chính Sách: AI còn được sử dụng trong tự động hóa các giao tiếp với công dân, đặc biệt là trong các lĩnh vực liên quan đến dịch vụ công và thu thập thông tin từ cộng đồng. Ví dụ, các trợ lý ảo có thể xử lý các nhiệm vụ hành chính như thu thập thuế và cấp giấy tờ. Hệ thống AI giúp thiết kế các chính sách công tốt hơn thông qua phân tích dữ liệu xã hội, từ đó tăng cường hiệu quả quản trị.
- Chiến Lược Phát Triển AI Quốc Gia: Chính phủ Estonia đã thực hiện chiến lược toàn diện để thúc đẩy AI, với mục tiêu đưa AI vào mọi lĩnh vực từ y tế, giáo dục đến an ninh mạng. Chiến lược này bao gồm việc phát triển khung pháp lý phù hợp và đào tạo lực lượng lao động để làm chủ công nghệ AI.
Estonia đã trở thành một hình mẫu cho các quốc gia khác trong việc tích hợp AI vào quản lý nhà nước, tạo ra một hệ thống chính phủ hiện đại, hiệu quả và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của công dân. Những thành công trong áp dụng AI đã không chỉ giúp Estonia phát triển dịch vụ công mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và xã hội. Mặc dù Estonia đã đạt được nhiều thành công trong việc ứng dụng AI vào chính phủ, nhưng vẫn còn một số thách thức cần giải quyết. Vấn đề bảo mật dữ liệu cá nhân là một trong những mối quan tâm lớn nhất, đặc biệt khi xử lý thông tin nhạy cảm của công dân. Chính phủ đã triển khai các quy định nghiêm ngặt về bảo vệ dữ liệu để giải quyết vấn đề này. Bên cạnh đó, việc thiếu hụt nhân lực có kỹ năng phù hợp để phát triển và quản lý hệ thống AI cũng là một thách thức đáng kể. Chính phủ đang đầu tư vào các chương trình đào tạo nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân viên công chức trong lĩnh vực này.
2. Ứng dụng AI trong ngành tài chính
Estonia là quốc gia dẫn đầu về các dịch vụ tài chính kỹ thuật số, đặc biệt là trong lĩnh vực fintech và ngân hàng điện tử. Các ứng dụng AI đang giúp cải thiện hiệu quả và bảo mật, cũng như nâng cao trải nghiệm người dùng.
- Phát hiện gian lận và đánh giá rủi ro: AI đã được tích hợp vào các hệ thống ngân hàng của Estonia để tự động phát hiện các giao dịch bất thường và ngăn chặn hành vi gian lận. Các thuật toán học máy (machine learning) có thể phân tích hàng triệu giao dịch trong thời gian thực, phát hiện các dấu hiệu của gian lận trước khi chúng gây ra thiệt hại. Một ví dụ tiêu biểu là công ty Veriff, chuyên cung cấp giải pháp xác minh danh tính trực tuyến, đã sử dụng AI để phát hiện và ngăn chặn gian lận danh tính, điều này rất cần thiết trong bối cảnh tỷ lệ gian lận toàn cầu gia tăng, đặc biệt trong lĩnh vực fintech
- Chuyển đổi tiền điện tử và ngân hàng số: Trong lĩnh vực tiền điện tử, Estonia đã phát triển các hệ thống dựa trên AI để tối ưu hóa giao dịch tiền điện tử, quản lý tài sản và phát hiện rủi ro. SmartCredit.io là một ví dụ điển hình, sử dụng AI để theo dõi các hoạt động giao dịch liên tục, giúp bảo vệ khách hàng khỏi các mối đe dọa an ninh mạng.
- Công cụ đầu tư thông minh: Các nền tảng đầu tư như Imperium đang sử dụng AI để phân tích dữ liệu thị trường, tối ưu hóa các quyết định đầu tư và quản lý rủi ro. AI giúp phân tích hành vi thị trường, dự báo xu hướng và cung cấp những đề xuất đầu tư phù hợp với người dùng.
Mặc dù Estonia đã đạt được nhiều thành công trong việc ứng dụng AI vào tài chính, nhưng vẫn còn một số thách thức cần giải quyết. Việc đảm bảo an toàn dữ liệu cá nhân trong bối cảnh gia tăng các cuộc tấn công mạng là một vấn đề lớn. Ngoài ra, việc đào tạo nhân viên trong ngành tài chính để họ có thể sử dụng hiệu quả các công nghệ mới cũng là một thách thức đáng kể. Chính phủ Estonia đang nỗ lực cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin và thúc đẩy sự hợp tác giữa các cơ sở tài chính và công ty công nghệ nhằm tối ưu hóa quy trình tài chính và bảo vệ người tiêu dùng khỏi gian lận.
3. Ứng dụng AI trong giáo dục
Estonia đã đầu tư mạnh mẽ vào việc số hóa giáo dục và tích hợp AI vào hệ thống giáo dục của mình. Việc này không chỉ cải thiện chất lượng giảng dạy mà còn cá nhân hóa trải nghiệm học tập cho từng học sinh.
- Hệ thống học tập cá nhân hóa: AI được sử dụng để phân tích hành vi học tập của học sinh, từ đó đề xuất các phương pháp học tập phù hợp với từng cá nhân. Hệ thống này giúp theo dõi tiến độ học tập và đưa ra các phương pháp học tập hiệu quả nhất, hỗ trợ học sinh đạt được kết quả tốt hơn. Một ví dụ điển hình là nền tảng Opiq, nơi học sinh có thể truy cập tài liệu học tập trực tuyến, giúp cá nhân hóa quá trình học tập dựa trên nhu cầu và khả năng của từng em
- Công cụ hỗ trợ giáo viên: Các công cụ AI hỗ trợ giáo viên trong việc phân tích dữ liệu học sinh, cung cấp thông tin chi tiết về hiệu suất học tập của từng học sinh. Điều này giúp giáo viên dễ dàng điều chỉnh phương pháp giảng dạy và đảm bảo rằng mọi học sinh đều nhận được sự hỗ trợ cần thiết. Hệ thống eKool là một ví dụ nổi bật, cho phép giáo viên theo dõi sự tiến bộ của học sinh và tương tác với phụ huynh một cách hiệu quả hơn.
Mặc dù Estonia đã đạt được nhiều thành công trong việc ứng dụng AI vào giáo dục, nhưng vẫn còn một số thách thức cần giải quyết. Việc đảm bảo rằng tất cả học sinh đều có quyền truy cập công bằng vào công nghệ là một vấn đề quan trọng. Ngoài ra, việc đào tạo giáo viên để sử dụng các công cụ AI một cách hiệu quả cũng là một thách thức lớn. Tuy nhiên, chính phủ Estonia đã triển khai các chương trình đào tạo nhằm nâng cao kỹ năng số cho giáo viên và học sinh, với mục tiêu đến năm 2035, 90% người trong độ tuổi từ 16-24 có các kỹ năng số trên mức cơ bản.
4. Ứng dụng AI trong chăm sóc sức khỏe
Ảnh: biospectrumasia.com
Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, Estonia đã sử dụng AI để cải thiện chẩn đoán, tăng cường dịch vụ chăm sóc và quản lý bệnh nhân hiệu quả hơn.
- Hệ thống chẩn đoán y tế: AI đã được tích hợp vào các hệ thống chẩn đoán y tế, giúp phân tích hình ảnh y học và dữ liệu bệnh nhân nhanh chóng và chính xác hơn. Các thuật toán AI có thể phát hiện các dấu hiệu bệnh lý mà mắt người có thể bỏ sót, từ đó tăng cường hiệu quả chẩn đoán và điều trị. Một ví dụ điển hình là việc sử dụng AI trong phân tích hình ảnh chẩn đoán ung thư, nơi các công cụ như DeepMind đã chứng minh khả năng phát hiện sớm các khối u với độ chính xác cao hơn so với phương pháp truyền thống.
- Theo dõi và quản lý sức khỏe từ xa: Estonia đã phát triển các thiết bị theo dõi sức khỏe sử dụng AI, giúp bệnh nhân giám sát tình trạng sức khỏe của mình từ xa. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc quản lý các bệnh mạn tính và giảm tải cho các cơ sở y tế bằng cách cung cấp dịch vụ chăm sóc từ xa. Dự án "e-Health" của Estonia cho phép bệnh nhân theo dõi tình trạng sức khỏe qua ứng dụng di động, kết nối trực tiếp với bác sĩ để nhận tư vấn kịp thời.
Mặc dù Estonia đã đạt được nhiều thành công trong việc ứng dụng AI vào chăm sóc sức khỏe, nhưng vẫn còn một số thách thức cần giải quyết. Đảm bảo bảo mật thông tin cá nhân của bệnh nhân là một vấn đề quan trọng, đặc biệt khi sử dụng công nghệ blockchain để lưu trữ dữ liệu y tế. Ngoài ra, việc đào tạo nhân viên y tế để họ có thể sử dụng hiệu quả các công nghệ mới cũng là một thách thức lớn. Chính phủ Estonia đang nỗ lực cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin để hỗ trợ cho việc triển khai AI trong lĩnh vực này, đồng thời thúc đẩy sự hợp tác giữa các cơ sở y tế và công ty công nghệ nhằm tối ưu hóa quy trình chăm sóc sức khỏe.
7. Ứng dụng AI trong các lĩnh vực khác
Ngoài các ngành công nghiệp chính, Estonia còn tích cực triển khai AI trong nhiều lĩnh vực khác như giao thông, nông nghiệp, và năng lượng.
- Quản lý giao thông thông minh: Các thành phố như Tallinn đã triển khai các hệ thống quản lý giao thông thông minh sử dụng AI để tối ưu hóa lưu lượng giao thông và giảm thiểu tắc nghẽn. Hệ thống này sử dụng dữ liệu thời gian thực từ các camera và cảm biến để đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác. Ví dụ, một dự án tên là "Smart Traffic Management" đã được triển khai để điều chỉnh đèn giao thông theo tình hình thực tế, giúp cải thiện dòng chảy giao thông và giảm thiểu thời gian chờ đợi của người lái xe.
- Nông nghiệp thông minh: Estonia đang áp dụng các giải pháp canh tác thông minh dựa trên AI để giám sát cây trồng và quản lý tài nguyên. Các cảm biến IoT kết hợp với hệ thống AI giúp tối ưu hóa việc sử dụng nước, phân bón và các tài nguyên khác, từ đó tăng cường hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Một ví dụ điển hình là dự án "Smart Farming" sử dụng hình ảnh vệ tinh và dữ liệu thời tiết để phân tích tình trạng cây trồng, từ đó đưa ra khuyến nghị cho nông dân về thời điểm tưới nước hoặc bón phân.
- Blockchain trong năng lượng: Estonia cũng đang thử nghiệm sử dụng blockchain và AI trong lĩnh vực năng lượng để quản lý các giao dịch năng lượng một cách minh bạch và hiệu quả. Công nghệ này cho phép các nhà sản xuất và người tiêu dùng năng lượng tái tạo thực hiện các giao dịch trực tiếp mà không cần trung gian. Dự án "Energy Blockchain" nhằm mục đích tạo ra một nền tảng cho phép người tiêu dùng bán năng lượng dư thừa từ các nguồn tái tạo như năng lượng mặt trời cho lưới điện.
6. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
Dựa vào kinh nghiệm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Estonia, Việt Nam có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm quan trọng cho Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030:
- Hạ tầng kỹ thuật số mạnh mẽ và an toàn: Estonia đã xây dựng một hệ thống chính phủ điện tử dựa trên nền tảng X-road và hệ thống ID kỹ thuật số, cho phép tích hợp chặt chẽ các dịch vụ công cộng trực tuyến. Việt Nam nên đầu tư vào việc phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số tương tự, đảm bảo rằng các dịch vụ công được cung cấp một cách an toàn và hiệu quả. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các ứng dụng AI trong cả khu vực công và tư.
- Chiến lược quốc gia về AI và khung pháp lý phù hợp: Estonia đã phát triển Chiến lược phát triển AI với các mục tiêu rõ ràng nhằm khuyến khích sử dụng và phát triển AI, đồng thời tạo ra khung pháp lý thuận lợi. Việt Nam cần xây dựng một chiến lược quốc gia về AI, trong đó bao gồm các quy định về an ninh, an toàn, và quyền riêng tư của dữ liệu người dùng. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng AI được phát triển một cách có trách nhiệm và bền vững.
- Phát triển nguồn nhân lực AI: Estonia chú trọng vào việc nâng cao kỹ năng công nghệ trong hệ thống giáo dục thông qua các chương trình đào tạo về khoa học dữ liệu và AI tại các trường đại học. Việt Nam cần đầu tư vào việc đào tạo và phát triển lực lượng lao động lành nghề trong lĩnh vực AI, từ việc đưa nội dung AI vào chương trình giảng dạy đến việc hợp tác với các trường đại học và tổ chức nghiên cứu để thúc đẩy phát triển tài năng.
- Thúc đẩy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo: Estonia là một điểm nóng cho khởi nghiệp công nghệ với nhiều startup thành công trong lĩnh vực AI. Việt Nam có thể học hỏi cách thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ bằng cách cung cấp tài trợ, hỗ trợ pháp lý và khuyến khích đầu tư vào AI, từ đó tạo ra những ứng dụng mới có giá trị cho xã hội.
- Tăng cường ứng dụng AI trong dịch vụ công cộng và các ngành kinh tế: Estonia đã áp dụng AI để cải thiện hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, và dịch vụ công cộng. Việt Nam nên ưu tiên việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực này nhằm tăng cường hiệu quả quản lý, giảm thiểu quan liêu, và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.
- Chú trọng đến bảo mật và đạo đức trong ứng dụng AI: Việc áp dụng AI cũng đặt ra nhiều thách thức về bảo mật dữ liệu cá nhân và đạo đức trong sử dụng công nghệ. Việt Nam cần xây dựng các quy định rõ ràng về bảo mật thông tin cá nhân và đạo đức trong nghiên cứu cũng như ứng dụng AI để bảo vệ quyền lợi của người dân.
Kết luận
Estonia đã xây dựng một hệ sinh thái kỹ thuật số mạnh mẽ, trong đó AI đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp khác nhau. Nhờ việc ứng dụng AI vào tài chính, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, và dịch vụ công cộng, Estonia không chỉ cải thiện hiệu quả quản lý mà còn tăng cường tính minh bạch và sáng tạo. Những bước tiến này đã giúp Estonia trở thành hình mẫu cho các quốc gia khác trong việc triển khai AI vào thực tiễn.
Bên cạnh những thành tựu, Estonia cũng đối mặt với các thách thức về bảo mật, đạo đức và quản lý dữ liệu. Tuy nhiên, với các chiến lược phát triển dài hạn và sự cam kết mạnh mẽ từ chính phủ, Estonia đang trên đường tiến xa hơn trong việc phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phục vụ lợi ích của xã hội.
Hà Trang Nguyễn
Nguồn tham khảo:
- https://automatingsociety.algorithmwatch.org/report2020/estonia/
- https://investinestonia.com/ai-adoption-among-estonias-businesses-has-almost-doubled-in-two-years-not-taking-into-account-chatgpt/
- https://www.zfort.com/artificial-intelligence/artificial-intelligence-development-in-Estonia
- https://mindtitan.com/resources/industry-use-cases/ai-use-cases-in-government/
- https://e-estonia.com/ai-to-help-serve-the-estonian-unemployed/
- https://publicsectornetwork.com/insight/case-study-ai-implementation-in-the-government-of-estonia
- https://mindtitan.com/resources/industry-use-cases/ai-use-cases-in-government/
- https://ictvietnam.vn/estonia-va-bai-hoc-kinh-nghiem-ve-cung-cap-cac-dich-vu-cong-trong-thoi-dai-ai-30419.html