7. Số hóa khu vực công

Chính phủ số là một khái niệm quan trọng trong việc tận dụng công nghệ số và dữ liệu để cung cấp các dịch vụ công hiệu quả, toàn diện và tập trung vào người dùng. Một trong những nguyên tắc cốt lõi của chính phủ số là sử dụng công nghệ số một cách tối ưu để thiết kế, phát triển, cung cấp và giám sát các chính sách và dịch vụ công, nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Để mở rộng việc sử dụng dịch vụ số trong toàn bộ nền kinh tế và xã hội, hai yếu tố chính đóng vai trò quan trọng là danh tính số (ví dụ: eID) và chữ ký điện tử hoặc số.

Na Uy hiện đang dẫn đầu trong việc số hóa khu vực công, với nhiều thành tựu nổi bật trong việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Theo số liệu từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), khoảng 65% người dân trong khu vực OECD truy cập hoặc tương tác với các trang web của cơ quan công quyền, trong khi tỷ lệ này ở Na Uy cao hơn đáng kể. Mặc dù chỉ có dưới 45% người dân sử dụng Internet để tải xuống hoặc gửi các mẫu đơn đã điền qua các trang web của cơ quan công quyền, Na Uy vẫn vượt trội hơn so với các quốc gia khác trong khu vực về tất cả các chỉ số liên quan đến dịch vụ công số hóa.

Hình 6: Tỷ lệ sử dụng dịch vụ chính phủ số của công dân theo độ tuổi từ 16-74 năm 2023 – Nguồn OECD

Chính phủ Na Uy đang phát triển một chiến lược số mới, trong đó họ đang khám phá việc sử dụng các công nghệ dựa trên dữ liệu, chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo (AI), để cải thiện dịch vụ công và giải quyết các vấn đề xã hội quan trọng. Sự tham gia tích cực của Na Uy vào các dự án số hóa hợp tác trên khắp châu Âu cũng thể hiện cam kết của quốc gia này trong việc tăng cường hiệu quả khu vực công và đối phó với các thách thức xã hội cấp bách.

Na Uy cam kết thiết lập một nền tảng vững chắc cho một chính phủ số trưởng thành, phù hợp với Khung Chính sách Chính phủ Số của OECD. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ công mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự tham gia của công dân trong các hoạt động chính trị và xã hội. Việc số hóa khu vực công không chỉ mang lại lợi ích cho chính phủ mà còn giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và sự hài lòng của công dân.

Việc số hóa khu vực công tại Na Uy là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa chính phủ và nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ công. Chính phủ Na Uy đang nỗ lực không ngừng để tận dụng công nghệ số nhằm phục vụ tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời khẳng định vị thế của mình trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo trong khu vực công.

II. TÁC ĐỘNG CỦA CÁC ƯU TIÊN NÀY ĐẾN XÃ HỘI VÀ NỀN KINH TẾ NA UY

Các ưu tiên trong chiến lược số quốc gia không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho công dân mà còn tăng cường sức cạnh tranh của nền kinh tế. Việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghệ số sẽ tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Hơn nữa, một xã hội số bao trùm sẽ đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội tham gia vào nền kinh tế số, từ đó giảm thiểu sự phân hóa xã hội.

1. Tăng cường hiệu quả dịch vụ công

Một trong những ưu tiên chính trong chiến lược số của Na Uy là số hóa khu vực công. Việc áp dụng công nghệ số trong cung cấp dịch vụ công đã giúp cải thiện hiệu quả và tính minh bạch của các quy trình hành chính. Người dân giờ đây có thể dễ dàng truy cập thông tin và dịch vụ trực tuyến, từ đó giảm thiểu thời gian và chi phí trong việc thực hiện các thủ tục hành chính. Sự tiện lợi này không chỉ nâng cao sự hài lòng của công dân mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự tham gia của họ trong các hoạt động chính trị và xã hội. Khi người dân có thể dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ, họ sẽ cảm thấy được tôn trọng và có tiếng nói trong các quyết định của chính phủ.

2. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế

Chiến lược số quốc gia của Na Uy cũng tập trung vào việc khuyến khích đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực kinh tế. Việc áp dụng công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn, đã giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới. Điều này không chỉ tạo ra giá trị gia tăng cho nền kinh tế mà còn giúp Na Uy duy trì vị thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Các doanh nghiệp có thể tận dụng công nghệ để cải thiện quy trình làm việc, từ đó giảm chi phí và tăng cường khả năng phục vụ khách hàng. Sự đổi mới này không chỉ mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới cho người lao động.

3. Tăng cường khả năng tiếp cận và bình đẳng xã hội

Một ưu tiên quan trọng khác trong chiến lược số của Na Uy là đảm bảo rằng mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận công nghệ số và các dịch vụ trực tuyến. Chính phủ đã triển khai nhiều chương trình nhằm giảm thiểu khoảng cách số giữa các nhóm dân cư khác nhau, đặc biệt là những người cao tuổi và những người có hoàn cảnh khó khăn. Việc này không chỉ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho tất cả mọi người mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội. Khi mọi người đều có cơ hội tiếp cận công nghệ, họ sẽ có khả năng tham gia vào nền kinh tế số, từ đó tạo ra một xã hội công bằng hơn.

4. Tạo ra việc làm mới và nâng cao kỹ năng

Chuyển đổi số cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới trong các lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). Na Uy đã đầu tư vào các chương trình đào tạo và nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động, giúp người dân thích ứng với những thay đổi trong môi trường làm việc. Điều này không chỉ giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Các chương trình đào tạo không chỉ tập trung vào kỹ năng kỹ thuật mà còn bao gồm các kỹ năng mềm, giúp người lao động phát triển toàn diện và sẵn sàng cho những thách thức trong tương lai.

5. Đối phó với các thách thức môi trường

Na Uy đã xác định chuyển đổi xanh là một phần quan trọng trong chiến lược số quốc gia. Việc áp dụng công nghệ số trong quản lý tài nguyên và năng lượng giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu tác động đến môi trường. Điều này không chỉ giúp Na Uy đạt được các mục tiêu phát triển bền vững mà còn tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ xanh. Các giải pháp công nghệ như quản lý năng lượng thông minh và hệ thống giám sát môi trường đã giúp Na Uy giảm thiểu lượng khí thải carbon và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

III. THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI TRONG QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ

Mặc dù Na Uy đã đạt được nhiều thành tựu trong chuyển đổi số, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải đối mặt. Các vấn đề như sự thiếu hụt kỹ năng số trong một bộ phận dân cư, sự phân hóa giữa các khu vực đô thị và nông thôn, và các mối đe dọa an ninh mạng là những vấn đề cần được giải quyết. Tuy nhiên, những thách thức này cũng mang lại cơ hội để phát triển và đổi mới, khi chính phủ và các tổ chức cùng nhau tìm kiếm giải pháp sáng tạo.

1. Các thách thức chính

• Thiếu hụt kỹ năng số: Một bộ phận dân cư, đặc biệt là người cao tuổi và những người sống ở vùng nông thôn, vẫn chưa có đủ kỹ năng để tham gia vào nền kinh tế số. Điều này có thể dẫn đến sự phân hóa xã hội và kinh tế.
• An ninh mạng: Sự gia tăng của các cuộc tấn công mạng đã đặt ra nhiều thách thức cho các tổ chức và doanh nghiệp. Việc bảo vệ dữ liệu và thông tin cá nhân trở thành một nhiệm vụ cấp bách.
• Sự phân hóa giữa các khu vực: Mặc dù các thành phố lớn như Oslo và Bergen đã phát triển mạnh mẽ về công nghệ, nhưng nhiều khu vực nông thôn vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ số.

2. Cơ hội để phát triển và đổi mới

• Đào tạo và giáo dục: Chính phủ có thể đầu tư vào các chương trình đào tạo kỹ năng số cho người dân, đặc biệt là những nhóm dễ bị tổn thương. Điều này không chỉ giúp họ tham gia vào nền kinh tế số mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Hợp tác công tư: Các doanh nghiệp và chính phủ có thể hợp tác để phát triển các giải pháp công nghệ mới, từ đó tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thúc đẩy sự đổi mới.
• Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển: Na Uy có thể tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ mới, từ đó tạo ra các sản phẩm và dịch vụ sáng tạo, giúp nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

IV. KẾT LUẬN

Các ưu tiên và xu hướng định hình tương lai số của Na Uy không chỉ phản ánh tầm nhìn của chính phủ về một xã hội bền vững mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một nền kinh tế số mạnh mẽ. Với sự đầu tư đúng mức vào công nghệ và cơ sở hạ tầng, Na Uy có thể trở thành một hình mẫu cho các quốc gia khác trong việc thực hiện chuyển đổi số thành công. Tầm nhìn tương lai cho Na Uy trong kỷ nguyên số là một xã hội mà mọi công dân đều được hưởng lợi từ sự phát triển công nghệ, đồng thời đảm bảo sự bền vững cho thế hệ mai sau.

Từ kinh nghiệm của Na Uy, Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm từ mô hình này để thúc đẩy chuyển đổi số hiệu quả hơn trong bối cảnh hiện tại.

Đầu tiên, việc tăng cường số hóa dịch vụ công là một ưu tiên hàng đầu. Na Uy đã tập trung vào việc số hóa khu vực công để nâng cao hiệu quả và tính minh bạch. Việt Nam có thể học hỏi từ mô hình này bằng cách đẩy mạnh việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến, giúp người dân dễ dàng truy cập thông tin và thực hiện các thủ tục hành chính. Việc xây dựng một cổng thông tin điện tử tập trung, nơi người dân có thể tìm thấy tất cả các dịch vụ công cần thiết, sẽ giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho người dân, đồng thời nâng cao sự hài lòng của công dân đối với chính phủ.

Thứ hai, khuyến khích đổi mới sáng tạo là một yếu tố quan trọng trong chiến lược số. Na Uy đã khuyến khích đổi mới sáng tạo thông qua việc áp dụng công nghệ số trong các lĩnh vực kinh tế. Việt Nam cần tạo ra một môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, bao gồm việc cung cấp các chính sách hỗ trợ, quỹ đầu tư và cơ hội hợp tác giữa các doanh nghiệp và trường đại học. Việc thúc đẩy nghiên cứu và phát triển (R&D) trong lĩnh vực công nghệ sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Một bài học quan trọng khác là đảm bảo bình đẳng trong tiếp cận công nghệ. Na Uy đã chú trọng đến việc giảm thiểu khoảng cách số giữa các nhóm dân cư khác nhau. Việt Nam cũng cần triển khai các chương trình nhằm đảm bảo rằng mọi người dân, đặc biệt là những người ở vùng sâu, vùng xa, có cơ hội tiếp cận công nghệ số và dịch vụ trực tuyến. Các chương trình đào tạo kỹ năng số cho người dân, đặc biệt là cho người cao tuổi và những người có hoàn cảnh khó khăn, sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo ra một xã hội công bằng hơn.

Đầu tư vào giáo dục và đào tạo kỹ năng cũng là một yếu tố không thể thiếu. Chuyển đổi số tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, nhưng cũng đòi hỏi người lao động phải có kỹ năng phù hợp. Việt Nam cần đầu tư vào giáo dục và đào tạo kỹ năng cho lực lượng lao động, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). Việc hợp tác giữa các trường đại học, doanh nghiệp và chính phủ trong việc xây dựng chương trình đào tạo sẽ giúp người lao động thích ứng nhanh chóng với những thay đổi trong môi trường làm việc.

Ngoài ra, tích hợp công nghệ xanh trong chiến lược số cũng là một điểm quan trọng. Na Uy đã xác định chuyển đổi xanh là một phần quan trọng trong chiến lược số quốc gia. Việt Nam cũng nên chú trọng đến việc áp dụng công nghệ số trong quản lý tài nguyên và năng lượng, nhằm tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tác động đến môi trường. Các giải pháp công nghệ xanh, như năng lượng tái tạo và quản lý chất thải thông minh, sẽ không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo ra cơ hội kinh doanh mới cho các doanh nghiệp.

Cuối cùng, thúc đẩy hợp tác công tư là một yếu tố quan trọng trong việc triển khai các sáng kiến số. Na Uy đã thành công trong việc xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ và khu vực tư nhân. Việt Nam cũng cần thúc đẩy hợp tác công tư để tận dụng nguồn lực và kinh nghiệm từ khu vực tư nhân trong việc phát triển hạ tầng công nghệ số và cung cấp dịch vụ công. Sự hợp tác này sẽ giúp tăng cường hiệu quả và tính bền vững của các dự án chuyển đổi số.

Việc học hỏi từ kinh nghiệm của Na Uy trong việc triển khai chiến lược số quốc gia có thể giúp Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi số một cách hiệu quả hơn. Bằng cách tập trung vào các yếu tố như số hóa dịch vụ công, khuyến khích đổi mới sáng tạo, đảm bảo bình đẳng trong tiếp cận công nghệ, đầu tư vào giáo dục và đào tạo kỹ năng, tích hợp công nghệ xanh và thúc đẩy hợp tác công tư, Việt Nam có thể xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Bùi Trung Hiếu -Phòng Chính sách số

Tài liệu tham khảo:

https://www.oecd.org/en/publications/shaping-norway-s-digital-future_d3af799c-en.html