Giai đoạn 1: Chuẩn bị và khởi động

Mục đích của giai đoạn này là xây dựng sự hiểu biết ban đầu giữa các nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo và các bên liên quan chính về tầm quan trọng của nỗ lực lập kế hoạch chiến lược tổng thể và các nhiệm vụ lập kế hoạch chính. Mục đích của giai đoạn này là tổ chức và định hướng các nỗ lực nhằm tạo ra một chiến lược chuyển đổi số quốc gia.

1.1. Bảo đảm ý chí chính trị và sự ủng hộ chính trị ở cấp cao nhất

Chuyển đổi số là một hành trình bắt đầu bằng cam kết vững chắc và tầm nhìn ở cấp cao nhất. Ý chí chính trị là yếu tố then chốt ngay từ giai đoạn đầu hình thành DTS và là một trong những điều kiện tiên quyết thiết yếu của việc phát triển và thực hiện DTS. Nó là cần thiết để ưu tiên chuyển đổi số trong chương trình nghị sự quốc gia, huy động nguồn lực và thiết lập một tầm nhìn rõ ràng cho chuyển đổi số. Nó cũng quan trọng không kém đối với việc thực hiện chiến lược khi các nhà lãnh đạo chính trị thể hiện cam kết của họ đối với chiến lược bằng cách phân bổ các nguồn lực cần thiết, loại bỏ các rào cản về cơ cấu và tổ chức, và thúc đẩy những thay đổi về văn hóa.

Mặt khác, sự ủng hộ chính trị đề cập đến môi trường chính trị rộng lớn hơn. Nó bao gồm mức độ nhận thức và hiểu biết của công chúng về vấn đề, và mức độ đồng thuận được thiết lập giữa các đảng phái chính trị và các nhóm lợi ích. Khi những lợi ích của số hóa được chứng minh là thiết yếu (một sự cần thiết) chứ không phải là tùy chọn (một sự xa xỉ), nó sẽ giúp định hình diễn ngôn công chúng xung quanh chuyển đổi số.

Do đó, nhiệm vụ ban đầu của một chính phủ là đảm bảo ý chí chính trị và sự ủng hộ chính trị rộng rãi hơn. Đây có thể là một nhiệm vụ đầy thách thức – việc tham gia chính thức hoặc không chính thức của các nhà lãnh đạo chính trị có thể có lợi, hoặc đôi khi là cần thiết. Xem Hộp 1.

Hộp 1. Ý chí và sự ủng hộ chính trị

1.2. Xây dựng quản trị chiến lược hỗ trợ hợp tác hiệu quả

Một khuôn khổ quản trị chiến lược được thiết kế tốt, đảm bảo sự phối hợp và hợp tác giữa các cơ quan chính phủ và giữa các lĩnh vực – và thiết lập các quy trình, vai trò và trách nhiệm rõ ràng của tất cả các bên liên quan – là nền tảng cho việc xây dựng thành công một DTS quốc gia.

Mục đích của bài viết này là quản trị chiến lược đề cập đến một khuôn khổ quản trị được thiết kế đặc biệt để điều phối các quy trình soạn thảo/xây dựng DTS. Quản trị vận hành đề cập đến một khuôn khổ quản trị, tập trung vào việc thực hiện một DTS quốc gia.

Không có một cách tiếp cận phổ quát (hoặc một khuôn mẫu phù hợp với tất cả). Mặc dù mỗi quốc gia có những đặc thù riêng, nhưng điều quan trọng là phải xác định các cơ quan quản trị chính và vai trò cũng như trách nhiệm của họ trong quá trình chuẩn bị DTS. Các vai trò khác nhau dẫn đến các mức độ tham gia khác nhau. Hình 2 liệt kê các vai trò và trách nhiệm quản trị tiềm năng, trong khi Hình 3 là một ví dụ minh họa về các tương tác có thể có giữa các bên liên quan khác nhau.

Hình 2. Vai trò và trách nhiệm quản trị chiến lược

Hình 3. Ví dụ về cấu trúc quản trị và các tương tác có thể có giữa các bên liên quan

1.2.1. Chọn tổ chức hoặc cơ quan hàng đầu – xác định người dẫn đầu chiến lược số

Việc phát triển một DTS quốc gia nên được dẫn dắt bởi một cơ quan có thẩm quyền với sự ủng hộ chính trị, tính hợp pháp và nhiệm vụ cần thiết để lãnh đạo và điều phối một DTS toàn diện. Cơ quan này nên có đủ nguồn lực tài chính và năng lực con người để thúc đẩy quá trình phát triển DTS. Sự lãnh đạo mạnh mẽ đảm bảo rằng việc xây dựng DTS được phối hợp và tích hợp trên nhiều lĩnh vực và được ưu tiên đúng mức trong các chương trình nghị sự chính trị. Trong suốt các chu kỳ chính trị thay đổi, nó đảm bảo rằng các định hướng chiến lược quốc gia, bao gồm cả chuyển đổi số, vẫn ổn định.

Thông lệ tốt cũng cho thấy rằng tổ chức dẫn đầu nên trung lập trong suốt quá trình phát triển để khắc phục mọi thiên kiến vốn có và tránh cạnh tranh nội bộ chính phủ về nguồn lực. Do đó, nên khuyến nghị rằng cơ quan này (hoặc một bộ phận của một tổ chức dẫn đầu) sẽ khác với (các) cơ quan sẽ chịu trách nhiệm thực hiện DTS, trong khi việc giám sát và đánh giá chiến lược thường thuộc trách nhiệm của tổ chức dẫn đầu.

1.2.2. Xác định các bên liên quan chính, thành lập các cơ quan quản lý chủ chốt

Để được đặt đúng vị trí trong bối cảnh quốc gia, một DTS đòi hỏi phải tập hợp nhiều bên liên quan, tham gia vào một số hình thức quản trị hợp tác để hỗ trợ, hướng dẫn và tư vấn cho tổ chức dẫn đầu trong việc phát triển một DTS. Mục tiêu của quản trị hợp tác như vậy là để thúc đẩy ý thức làm chủ, một nền văn hóa hợp tác và quan hệ đối tác giữa các bên liên quan để đạt được kết quả tốt hơn.

Cấu trúc quản trị hợp tác có thể từ các mạng lưới không chính thức đến các cấu trúc chính thức hơn, chẳng hạn như lực lượng đặc nhiệm, hội đồng tư vấn hoặc các thỏa thuận đồng quản lý. Thực tiễn cho thấy rằng các quốc gia thường thành lập một ủy ban chỉ đạo (hoặc điều phối) và/hoặc một nhóm (hoặc hội đồng) tư vấn. Các nhóm tư vấn, chẳng hạn như các hội đồng chuyên gia hoặc ngành, thường không có quyền ra quyết định. Ngược lại, một ủy ban chỉ đạo, ngoài việc hướng dẫn, hỗ trợ, trách nhiệm điều phối chiến lược, có thể tham gia vào việc ra quyết định (hoặc ít nhất là có quyền đưa ra một số quyết định sơ bộ/tạm thời). Tuy nhiên, trong việc thiết lập cấu trúc quản trị cho việc phát triển DTS, nhiệm vụ đầu tiên là xác định các bên liên quan chính. Khi thực hiện điều này, có thể tuân theo hai cách tiếp cận chính:

- Việc sử dụng phương pháp tiếp cận toàn chính phủ (WGA) – để đẩy nhanh tiến độ trên hành trình số, thúc đẩy số hóa các dịch vụ của chính phủ và phối hợp tốt hơn việc phát triển và thực hiện các sáng kiến chuyển đổi số quốc gia. WGA đề cập đến những nỗ lực chung của các bộ, cơ quan hành chính công và các cơ quan công lập nhằm cung cấp một DTS chung và/hoặc việc thực hiện nó.

- Việc sử dụng phương pháp tiếp cận toàn xã hội (WSA), mở rộng phương pháp WGA bằng cách nhấn mạnh thêm vào vai trò của khu vực tư nhân, giới học thuật, xã hội dân sự và các nhà hoạch định chính sách. Mức độ cởi mở, minh bạch và bao trùm của thiết kế và phát triển chiến lược sẽ quyết định mức độ sẵn sàng tập thể để hỗ trợ việc thực hiện hiệu quả chiến lược đó.

Nếu WGA (phương pháp tiếp cận toàn chính phủ) là phương pháp được lựa chọn, tất cả các bộ – cũng như các cơ quan quản lý theo từng lĩnh vực, chịu trách nhiệm về các lĩnh vực/ngành công nghiệp khác nhau (ví dụ: các cơ quan quản lý ICT, tài chính, năng lượng, giao thông vận tải), các cơ quan và bộ phận có nhiệm vụ cốt lõi về kỹ thuật số, chẳng hạn như bảo vệ dữ liệu, an ninh mạng, phổ tần, cũng như các cơ quan cạnh tranh, cơ quan bảo vệ người tiêu dùng – nên được coi là nhóm các bên liên quan chính, để đảm bảo bề rộng và chiều sâu của quản trị hợp tác. Danh sách này không đầy đủ và phụ thuộc vào cơ cấu thể chế của một quốc gia. Trong trường hợp này, các cuộc tham vấn bổ sung với các bên liên quan khác được đặc biệt khuyến nghị (dưới bất kỳ hình thức phù hợp nào, ví dụ: thảo luận bàn tròn, hội thảo, tham vấn công khai truyền thống hoặc trực tuyến). Nếu WSA (phương pháp tiếp cận toàn xã hội) là lựa chọn – ngoài các bên liên quan thuộc chính phủ, đại diện của khu vực tư nhân (cả các nhóm ngành công nghiệp lớn và các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)), giới học thuật (các trường đại học, viện nghiên cứu) và xã hội dân sự (các hiệp hội khác nhau hoặc một số cá nhân, nhà tư tưởng, nhà từ thiện) nên được tham gia trực tiếp, tức là được đại diện trong các cơ quan quản trị. Các cuộc tham vấn công khai để đảm bảo sự tham gia rộng rãi hơn và sự chấp nhận chung đối với DTS cũng rất được khuyến nghị.

Ngoài ra, một số nhóm tư vấn đặc biệt có thể được xem xét để xem xét các dự thảo. Chính phủ hoặc tổ chức dẫn đầu có thể tìm kiếm lời khuyên và hướng dẫn từ các nhà đánh giá bên ngoài, bao gồm giới học thuật, các nhà tư vấn chuyên ngành, các đối tác tài chính tiềm năng hoặc các tổ chức quốc tế.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy rằng WGA là phương pháp tiếp cận chiếm ưu thế, thường đi kèm với các cuộc tham vấn (thay vì tham gia trực tiếp) với các bên liên quan phi chính phủ. Tuy nhiên, phương pháp WSA đang ngày càng được áp dụng. Xem Hộp 2 bên dưới để biết ví dụ về các phương pháp này.

Hộp 2. WGA tại Đức

1.3. Chuẩn bị kế hoạch xây dựng DTS

Trong bước cuối cùng của giai đoạn khởi đầu, tổ chức dẫn đầu nên chuẩn bị một kế hoạch để phát triển DTS quốc gia. Kế hoạch này nên xác định các bước chính, thời gian biểu và các yêu cầu về nguồn lực con người và tài chính. Kế hoạch cũng nên xác định cách thức và thời điểm các bên liên quan sẽ được yêu cầu tham gia vào quá trình phát triển để đóng góp ý kiến và phản hồi. Sau khi kế hoạch được chuẩn bị, nó nên được phê duyệt bởi một ủy ban chỉ đạo và/hoặc một chính phủ (một người ra quyết định cuối cùng) theo các quy trình quản trị đã được xác định.

Khi lập kế hoạch, một quốc gia sẽ cần quyết định một quy trình tham vấn phù hợp với nhu cầu, bối cảnh và ngân sách của mình. Như trong trường hợp của bất kỳ cuộc tham vấn công khai nào, điều quan trọng là phải đảm bảo tính minh bạch, bao trùm và khả năng đáp ứng của quy trình. Các quốc gia có thể xem xét sử dụng nhiều phương pháp (ví dụ: khảo sát trực tuyến, nhóm tập trung, điều trần công khai, v.v.) để đảm bảo một loạt các ý kiến đóng góp và quan trọng nhất là phản hồi được tính đến. Toàn bộ tài liệu có thể được cung cấp để tham vấn, hoặc chỉ các yếu tố được chọn của một DTS, ví dụ: tầm nhìn hoặc dự thảo các ưu tiên và hành động chiến lược, và ở các giai đoạn phát triển khác nhau, để kích thích sự tham gia rộng rãi hơn. Các định dạng khác nhau nên được xem xét cho sự tham gia của các bên liên quan bao gồm thảo luận bàn tròn, hội thảo và hội nghị.

Còn tiếp phần 3

                                                                                                        Mai Xuân Cường - Phòng Chính sách số

Nguồn tham khảo

https://digitalregulation.org/national-digital-transformation-strategy-mapping-the-digital-journey/