Có sáu trụ cột chính của sự hợp tác công tư trong quá trình chuyển đổi số, bao gồm:

1. Chuyển đổi số và bền vững của các ngành công nghiệp

2. Áp dụng rộng rãi các dịch vụ số giá cả phải chăng

3. Phát triển chiến lược công nghệ mới

4. Kỹ năng số và nguồn nhân lực

5. Niềm tin, an ninh và bảo vệ

6. Thương mại và hợp tác xuyên biên giới

Bài viết này phân tích 02 trụ cột đầu tiên nêu trên cùng với các khuyến nghị cần thiết và thực tiễn để đưa hợp tác công tư vào các chiến lược chuyển đổi số ở nhiều cấp độ phát triển khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh và giai đoạn riêng của từng khu vực hoặc quốc gia trong quá trình chuyển đổi số.

1. Chuyển đổi số và bền vững của các ngành công nghiệp

COVID-19 đã đưa các tổ chức ở khắp mọi nơi vào thế giới số đầu tiên. Việc tiếp cận ngày càng tăng với kết nối và dịch vụ số đã định hình lại nhiều ngành công nghiệp, mô hình kinh doanh và chuỗi cung ứng, nhưng đại dịch đã đẩy nhanh hơn nữa các xu hướng số này, thúc đẩy các tổ chức thuộc mọi loại hình phụ thuộc nhiều hơn vào hoạt động kỹ thuật số và mô hình kinh doanh để tạo ra giá trị và trải nghiệm mới. Một số tổ chức đang tiến tới mục tiêu chuyển đổi số trong khi những tổ chức khác đang phải vật lộn để đạt được tiềm năng đầy đủ của mình.

Trong suốt đại dịch, khoảng cách chuyển đổi số ngày càng mở rộng khi một số chính phủ và tổ chức đẩy nhanh mục tiêu chuyển đổi số, trong khi những tổ chức khác phải vật lộn để tồn tại chứ chưa nói đến phát triển.

Nếu không có cách tiếp cận toàn diện của chính phủ đối với nền kinh tế được trang bị kỹ thuật số, bao gồm đầu tư bền vững vào cơ sở hạ tầng và dịch vụ kết nối, bất bình đẳng sẽ ngày càng gia tăng.

Một quá trình chuyển đổi số hoàn chỉnh và có trách nhiệm của các ngành công nghiệp đòi hỏi phải cân nhắc quan trọng về đầu tư cơ sở hạ tầng số và các chính sách liên quan để cho phép chuyển đổi số trên toàn bộ nền kinh tế và theo cách có lợi cho xã hội.

Một số câu hỏi cần cân nhắc bao gồm: Làm thế nào để tận dụng các công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và siêu máy tính và làm thế nào để khuyến khích ứng dụng các công nghệ này để giải quyết những thách thức mà xã hội, nền kinh tế và hành tinh đang phải đối mặt? Làm thế nào để tận dụng đám mây theo cách thúc đẩy sự đổi mới và cộng tác, phá vỡ các rào cản dữ liệu và hoàn toàn nắm bắt thế giới dữ liệu là ưu tiên hàng đầu, đồng thời tôn trọng quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu? Làm thế nào để các cải tiến phần mềm giúp giảm thiểu lượng khí thải carbon của dữ liệu được áp dụng và phổ biến, đồng thời khuyến khích các hành động giải quyết mọi tình trạng kém hiệu quả trong các trung tâm dữ liệu?

Chuyển đổi số của chính phủ nên được đưa vào lộ trình toàn diện của quốc gia được phát triển với sự hợp tác của các ngành quan trọng đối với nền kinh tế. Chính phủ nên thúc đẩy tư duy lấy công dân làm trung tâm để truyền tải các giải pháp công nghệ vào tất cả các ngành của nền kinh tế, qua đó cải thiện trải nghiệm của công dân và các dịch vụ công.

Các giá trị tiềm năng:

Chính phủ có cơ hội thúc đẩy những thay đổi bước tiến trong tiến bộ công nghệ trên khắp các ngành công nghiệp và trong hoạt động của chính mình, thông qua chính sách hợp lý và đầu tư vào kỹ năng và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Nghiên cứu cho thấy chuyển đổi số có thể giảm phát thải trong các lĩnh vực khó giảm tới 20% vào năm 2050 (Diễn đàn Kinh tế Thế giới, 2022). Hơn nữa, Ngân hàng Thế giới ước tính rằng nền kinh tế số tương đương với 15,5% GDP toàn cầu, tăng trưởng nhanh hơn hai lần rưỡi so với GDP toàn cầu trong 15 năm qua (Ngân hàng Thế giới, 2022). Năng suất thấp và tăng trưởng chậm lại, cùng với việc không thể hưởng lợi đầy đủ (và có trách nhiệm) từ các công nghệ như đám mây, 5G và AI, và điện toán hiệu suất cao sẽ dẫn đến chất lượng các dịch vụ thiết yếu ngày càng giảm sút và cản trở quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tiên tiến hơn. Khả năng tương tác sẽ rất quan trọng để đảm bảo trao đổi thông tin và cho phép cộng tác.

Các khuyến nghị:

- Khuyến khích đối thoại liên ngành, công-tư về việc tạo ra giá trị để thiết kế các khuôn khổ mới xung quanh đầu tư bền vững vào cơ sở hạ tầng kết nối và dịch vụ.

+ Đánh giá các yêu cầu về năng lực mạng đối với cơ sở hạ tầng có khả năng thích ứng trong tương lai để cho phép đổi mới chẳng hạn như điện toán biên, lái xe tự động, IoT công nghiệp, blockchain, siêu vũ trụ và các lĩnh vực khác ở quy mô lớn;

+ Thúc đẩy quan hệ đối tác toàn hệ sinh thái để phát triển việc tạo ra giá trị có thể chấp nhận được để kết nối các ngành dọc và đẩy nhanh sự hiểu biết và tiếp thu các công nghệ tận dụng dữ liệu để giúp giải quyết các vấn đề về khí hậu và các vấn đề xã hội khác;

+ Đảm bảo khuôn khổ chính sách linh hoạt với sự đổi mới liên tục đang diễn ra xung quanh các công nghệ hiện tại và mới nổi, đòi hỏi phải đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.

- Kích thích tăng trưởng thông qua các mô hình cộng tác được kích hoạt bằng kỹ thuật số cho phép chuyển đổi các ngành công nghiệp

+ Khuyến khích các tiêu chuẩn và nền tảng dữ liệu mở để cho phép chia sẻ thông tin chi tiết (thay vì dữ liệu) giữa các công ty trong và giữa các ngành tạo ra kết quả tốt hơn cho khách hàng và công dân;

+ Khuyến khích các mô hình kinh doanh được hỗ trợ kỹ thuật số thông qua các chính sách của chính phủ;

+ Hỗ trợ các nỗ lực chuyển đổi số của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên khắp các yếu tố cung và cầu (ví dụ: tiếp cận nguồn tài chính giá cả phải chăng, kết nối, đám mây, AI và nền tảng điện toán hiệu suất cao).

- Đẩy nhanh quá trình “gắn kết” của quá trình chuyển đổi kỹ thuật số và xanh nhằm thúc đẩy tính bền vững, tính tuần hoàn và công bằng

+ Thiết kế khuôn khổ chính sách để đẩy nhanh quá trình số hóa các lĩnh vực phát thải khí nhà kính (GHG) cao và giảm thiểu dấu chân GHG của lĩnh vực kỹ thuật số thông qua các chính sách đám mây thông minh được hỗ trợ bởi các chiến lược đám mây lai;

+ Hỗ trợ chính quyền khu vực, quốc gia và địa phương bằng nguồn tài trợ và chia sẻ kiến thức để thúc đẩy các thành phố thông minh và trung hòa khí hậu;

+ Tạo ra các cơ chế và tiêu chuẩn báo cáo phát thải thống nhất theo hướng tuần hoàn kinh tế.

Các thực tiễn tốt:

- EU xanh và chuyển đổi số (thỏa thuận xanh): Một giải pháp toàn diện đặt công nghệ mới và đổi mới vào trọng tâm của lộ trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn.

Hình minh họa: Thỏa thuận xanh EU

- Kế hoạch tổng thể số ASEAN 2025: Một kế hoạch hành động số cho phép chính phủ và cơ quan quản lý đẩy nhanh sự phát triển của nền kinh tế số và tạo điều kiện cho xã hội số.

- Chính sách Đám mây đầu tiên của Bahrain: Chiến lược số do chính phủ lãnh đạo hướng tới hệ sinh thái số nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của công chúng thông qua đổi mới và thực hiện chính sách hiệu quả.

2. Áp dụng rộng rãi các dịch vụ số giá cả phải chăng

Mọi người đều có thể tham gia vào nền kinh tế số một cách hợp lý. Trong một thế giới phân mảnh, công nghệ nên được coi là phương tiện kết nối và trao quyền cho mọi người và nền kinh tế, chứ không phải là công cụ thúc đẩy sự loại trừ hơn nữa. Tuy nhiên, hơn một phần ba dân số thế giới vẫn ngoại tuyến mặc dù 95% trong phạm vi kết nối nào đó. Mặc dù các thách thức sẽ khác nhau ở mỗi quốc gia, việc tạo điều kiện cho kết nối sẽ đòi hỏi đầu tư cơ sở hạ tầng cơ bản cũng như giải quyết khoảng cách về khả năng chi trả và khả năng sử dụng các dịch vụ kỹ thuật số.

Bất chấp những tiến bộ đạt được trong thập kỷ qua, các nhà hoạch định chính sách vẫn cần phải giải quyết tình trạng khoảng cách số ngày càng gia tăng và triển khai các cơ chế phù hợp để khuyến khích các cuộc đối thoại công tư liên ngành. Điều này có thể dẫn đến việc tạo ra giá trị rộng rãi thông qua các phương tiện tài chính mới, đầu tư bền vững và kết hợp các giải pháp kết nối mới và đang nổi lên để cho phép tham gia đầy đủ vào nền kinh tế số.

Các giá trị tiềm năng:

Để có được giá trị mới từ các công nghệ mới nổi, chính phủ cần có các chính sách thuận lợi và các tiêu chuẩn quản lý phù hợp để thúc đẩy nhu cầu về cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và khuyến khích nguồn cung từ các bên tham gia trong khu vực tư nhân. Ước tính 70% giá trị mới được tạo ra trong nền kinh tế trong thập kỷ tới sẽ dựa trên các mô hình kinh doanh nền tảng hỗ trợ kỹ thuật số (Diễn đàn Kinh tế Thế giới, 2022). Tuy nhiên, 37% dân số thế giới vẫn chưa được kết nối với internet (ITU, 2021). Hơn nữa, ước tính cần có khoảng 450 tỷ đến 2 nghìn tỷ đô la để đạt được mục tiêu toàn cầu về kỹ thuật số (BCG, 2020; Ủy ban băng thông rộng, 2021).

Thông qua quan hệ đối tác công tư, chính phủ có thể giúp khu vực tư nhân trở thành một phần không thể thiếu của xã hội nơi họ hoạt động, dẫn đến khả năng tiếp cận toàn diện với nền kinh tế số với mức giá phải chăng.

Các khuyến nghị:

- Phát triển toàn diện quốc gia chiến lược số hóa hợp tác với các đối tác trong ngành

+ Xây dựng lộ trình chuyển đổi số và áp dụng phương pháp tiếp cận số hóa trước tiên đối với các dịch vụ chính phủ;

+ Thiết lập các chiến lược số quốc gia theo chiều ngang trên tất cả các cơ quan chức năng để đảm bảo hiệu quả về chi phí theo quy mô và cho phép chia sẻ kiến thức nhiều hơn;

+ Áp dụng cách tiếp cận lấy công dân làm trung tâm và ưu tiên số hóa để nâng cao các dịch vụ của chính phủ ở cấp quốc gia và cấp dưới quốc gia, đảm bảo phản hồi có hệ thống từ công dân.

- Áp dụng các biện pháp giải quyết khoảng cách sử dụng và khả năng chi trả ở các khu vực chưa được phục vụ đầy đủ

+ Đảm bảo khả năng chi trả cho các thiết bị và dịch vụ thông qua thuế ưu đãi và thông tư chính sách kinh tế;

+ Phân bổ tiền thu được từ những người tham gia lĩnh vực ICT về các sáng kiến hỗ trợ khả năng chi trả và khoảng cách sử dụng;

+ Xây dựng lòng tin, hỗ trợ phát triển nội dung có liên quan và thúc đẩy lợi ích của các dịch vụ số cho các khu vực có tỷ lệ chuyển đổi số thấp.

- Hỗ trợ sự kết hợp giữa các công nghệ hiện có và công nghệ mới nổi để cung cấp giá cả phải chăng và kết nối bền vững

+ Khuyến khích các công ty tiếp tục tối ưu hóa sự kết hợp đúng đắn giữa các công nghệ cố định, không dây và các công nghệ phi mặt đất mới trên khắp các khu vực và bối cảnh;

+ Thực hiện các chính sách mở rộng việc chia sẻ cơ sở hạ tầng trên các mạng vật lý và kỹ thuật số với các mạng truyền thống và đối tác phi truyền thông;

+ Cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và năng lượng tương lai thông qua hệ thống cấp phép minh bạch và hợp lý.

Các thực tiễn tốt:

- Kế hoạch của Bangladesh giai đoạn 2021-2041: Một kế hoạch có tầm nhìn xa kéo dài 20 năm sẽ mở đường cho Bangladesh trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2031 và trở thành quốc gia thịnh vượng vào năm 2041, đưa công nghệ số trở thành giải pháp then chốt dẫn đến thành công.

- Kế hoạch tổng thể năm 2020 Rwanda thông minh: Một chiến lược CNTT quốc gia, tập trung vào việc tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân vào đầu tư và phát triển CNTT thông qua quan hệ đối tác công tư để thúc đẩy tạo việc làm và tăng trưởng kinh tế.

- Các sửa đổi cho việc triển khai 5G của Ấn độ: Cập nhật các chính sách cơ sở hạ tầng viễn thông hiện có để hợp lý hóa việc cấp phép và thiết lập các mức phí thống nhất và minh bạch để đẩy nhanh việc triển khai 5G tại đất nước này.

Kết luận:

Công nghệ đã chứng minh được vai trò then chốt trong việc thúc đẩy thành công trong mọi ngành, phấn đấu hiện đại hóa nền kinh tế và xã hội, và thực hiện một cách có trách nhiệm. Tuy nhiên, nếu không có sự hợp tác khu vực và toàn cầu giữa chính phủ và doanh nghiệp, tiến trình chuyển đổi số có thể gặp rủi ro. Việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số sẽ đòi hỏi sự tham gia và hỗ trợ từ tất cả các bên liên quan. Khu vực công hiện đang ở vị thế độc nhất để thúc đẩy các giải pháp công nghệ vì lợi ích của xã hội, khai thác các công nghệ tiên tiến và đổi mới để giải quyết các vấn đề cấp bách nhất của thế giới.

Để đạt được điều này, cần có nỗ lực thống nhất và đồng bộ từ cả chính phủ và ngành công nghiệp để định hướng tiến trình hướng tới các hệ sinh thái được trang bị kỹ thuật số dựa trên các quyết định đầu tư chiến lược và bền vững, các chính sách thông minh và linh hoạt, cũng như sự hợp tác công tư.

Nguyễn Trung Kiên

Danh mục tài liệu tham khảo:

1. https://www.libertyglobal.com/sunrise-upc-shares-expertise-on-5g-smart-technologies-to-help-swiss-agriculture/

2. https://www.apollotelehealth.com/

3. https://www.aveva.com/content/dam/aveva/documents/perspectives/success-stories/SuccessStory_AVEVA_NavaRaipur_05-20.pdf.coredownload.pdf

4. https://www.ceo-alliance.eu/policy-recommendation/ceo-alliance-policy-letter/

5. https://www.greendigitalcoalition.eu/

6. https://initiatives.weforum.org/digital-transformation/climate-scenarios

7. https://initiatives.weforum.org/digital-transformation/lighthouse-examples

8. https://www.cbb.gov.bh/fintech/

9. https://www.imda.gov.sg/About-IMDA/infocomm-media-landscape/SGDigital/Digital-Economy-Framework-for-Action