I. Ứng dụng chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp
1. Chuyển đổi số trong ngành sản xuất
Ngành sản xuất tại Phần Lan đã có những bước tiến mạnh mẽ nhờ vào các công nghệ như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), và 5G. Các công ty sản xuất hàng đầu như Valmet và Konecranes đã triển khai mô hình "nhà máy thông minh" với các công nghệ Công nghiệp 4.0. Họ sử dụng cảm biến IoT và AI để tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động và dự đoán bảo trì từ trước, giúp tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả.
- Nhà máy thông minh: Các doanh nghiệp sản xuất ở Phần Lan triển khai nhà máy thông minh, áp dụng AI và IoT để tự động hóa, tăng hiệu suất và giảm lỗi sản xuất. Valmet, một tập đoàn chuyên về công nghệ sản xuất giấy, sử dụng AI để tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu sự cố.
- Bảo trì dự đoán: Konecranes, một trong những công ty cung cấp thiết bị nâng hàng đầu, sử dụng cảm biến IoT để theo dõi tình trạng máy móc, dự đoán thời điểm bảo trì để tránh hỏng hóc không lường trước.
2. Chuyển đổi số trong dịch vụ tài chính
Ngành tài chính của Phần Lan đã nhanh chóng áp dụng các nền tảng kỹ thuật số để cải thiện dịch vụ khách hàng và tối ưu hóa quy trình. Ngân hàng Nordea và OP Financial Group đều đầu tư mạnh vào nền tảng kỹ thuật số, triển khai các ứng dụng ngân hàng di động và chatbot do AI hỗ trợ để hỗ trợ khách hàng.
- Ngân hàng kỹ thuật số: Các ngân hàng Phần Lan đã áp dụng các công nghệ mới để tự động hóa dịch vụ và tăng cường khả năng phát hiện gian lận. Ví dụ, OP Financial Group đã sử dụng AI để phân tích dữ liệu giao dịch nhằm phát hiện các hành vi gian lận và cung cấp dịch vụ nhanh chóng và an toàn hơn.
- Blockchain: Nhiều công ty fintech tại Phần Lan đang phát triển các giải pháp blockchain để hợp lý hóa quy trình tài chính, giảm thiểu giấy tờ và giúp các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn tài chính một cách minh bạch hơn.
3. Chuyển đổi số trong chăm sóc sức khỏe
Ngành chăm sóc sức khỏe tại Phần Lan đang dẫn đầu với những cải tiến số hóa, từ việc theo dõi bệnh nhân từ xa đến chẩn đoán được hỗ trợ bởi AI. Các bệnh viện sử dụng các thiết bị đeo và hệ thống IoT để theo dõi liên tục tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, giúp giảm thiểu việc tái nhập viện và cải thiện hiệu quả chăm sóc.
- Theo dõi bệnh nhân từ xa: Hệ thống y tế của Phần Lan áp dụng các thiết bị IoT để giám sát tình trạng bệnh nhân từ xa, giúp giảm tải bệnh viện và cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe. Ví dụ, Bệnh viện Đại học Oulu đã thiết lập một mạng 5G riêng để hỗ trợ việc chăm sóc sức khỏe từ xa.
- Chẩn đoán hỗ trợ AI: Phần Lan đang phát triển các giải pháp AI để hỗ trợ bác sĩ trong việc phân tích hình ảnh y tế, cải thiện độ chính xác và rút ngắn thời gian chẩn đoán bệnh.
4. Chuyển đổi số trong lĩnh vực bất động sản
Dựa trên kinh nghiệm chuyển đổi số trong ngành bất động sản của Phần Lan, ta có thể thấy được cách tiếp cận để tối ưu hóa và số hóa quản lý tài sản. Tại Phần Lan, quốc gia này đang chuyển đổi từ chứng chỉ cổ phần vật lý sang lưu trữ điện tử quyền sở hữu. Cục Khảo sát Đất đai Quốc gia của Phần Lan dự kiến sẽ hoàn thiện hệ thống điện tử cho việc chuyển nhượng sở hữu vào năm 2025, nhằm đơn giản hóa quy trình đăng ký và giảm bớt thao tác thủ công, giúp chủ sở hữu căn hộ dễ dàng hơn trong các giao dịch tài sản.
Việc chuyển đổi này mang đến nhiều lợi ích như:
- Tăng tính minh bạch: Các giao dịch được lưu trữ và xử lý điện tử, giúp nâng cao tính minh bạch và độ tin cậy cho cả người mua và người bán.
- Tiết kiệm thời gian: Quy trình điện tử cho phép hoàn thành giao dịch nhanh chóng, loại bỏ nhu cầu xử lý giấy tờ thủ công.
- Nâng cao hiệu quả quản lý: Các hệ thống số hóa cho phép theo dõi, quản lý và truy cập dữ liệu dễ dàng hơn, góp phần nâng cao hiệu quả cho cơ quan quản lý bất động sản và các đơn vị dịch vụ.
Đây có thể là một bài học kinh nghiệm hữu ích cho Việt Nam trong việc thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực bất động sản, hướng tới một hệ sinh thái số hóa toàn diện giúp tăng cường hiệu quả, tính bảo mật và tính minh bạch trong quản lý tài sản.
5. Chuyển đổi số trong giáo dục
Chuyển đổi số trong giáo dục tại Phần Lan diễn ra theo một chiến lược toàn diện và bao trùm nhiều khía cạnh từ quản trị, cơ sở hạ tầng đến phát triển năng lực số và các chính sách giáo dục:
- Quản trị và Hạ tầng: Việc quản lý giáo dục số tại Phần Lan tuân theo mô hình quản trị phân cấp, với sự phối hợp giữa chính quyền trung ương, các địa phương và cơ sở giáo dục. Chính phủ cung cấp các công cụ số cho hệ thống quản lý, trong khi các trường và địa phương tự quyết định tài nguyên giảng dạy. Hệ thống KOSKI là một nền tảng quan trọng, quản lý dữ liệu học sinh tập trung và hỗ trợ các quyết định tài trợ dựa trên số liệu thực tế.
- Phát triển Năng lực Số: Phần Lan chú trọng phát triển năng lực số cho giáo viên thông qua các chương trình đào tạo liên tục, giúp họ tích hợp công nghệ vào giảng dạy hiệu quả. Ngoài ra, năng lực số được đẩy mạnh từ bậc mầm non đến đại học, nhấn mạnh học tập suốt đời nhằm giúp công dân thích ứng với những thay đổi nhanh chóng.
- Chính sách Giáo dục và Khung Đào tạo: Các chính sách về số hóa của Bộ Giáo dục Phần Lan đặt mục tiêu đưa đất nước thành một nhà tiên phong về thực hành kỹ thuật số bền vững vào năm 2027. Các khung đào tạo được thiết kế phù hợp với từng cấp bậc giáo dục, tạo điều kiện cho việc ứng dụng công nghệ một cách tối ưu.
- Ứng phó với COVID-19: Đại dịch đã thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng số, giúp các trường học tăng cường băng thông và cung cấp thiết bị công nghệ cho học sinh và giáo viên, đảm bảo duy trì học tập ngay cả trong các thời điểm khó khăn.
- Sáng kiến Đại học (Higher Education Initiatives): Digivision 2030 là một sáng kiến lớn, hướng đến việc chuyển đổi các cơ sở giáo dục đại học thành mô hình học tập linh hoạt với hệ sinh thái số đồng bộ, hỗ trợ nghiên cứu và sáng tạo.
6. Chuyển đổi số trong dịch vụ nhập cư
Dịch vụ Nhập cư Phần Lan đã tiến hành số hóa các quy trình cấp phép cư trú, cho phép người dân nộp đơn trực tuyến và theo dõi trạng thái đơn một cách dễ dàng. Phương pháp số hóa này không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý mà còn nâng cao trải nghiệm người dùng nhờ các hướng dẫn rõ ràng và các yêu cầu cụ thể cho từng loại giấy phép. Việc này góp phần quan trọng trong việc hiện đại hóa các dịch vụ công cộng, giúp người dân tiết kiệm thời gian và giảm thiểu các khó khăn liên quan đến thủ tục hành chính.
Với Việt Nam, có thể áp dụng các bài học từ Phần Lan để thúc đẩy quy trình số hóa trong dịch vụ nhập cư, tạo ra môi trường công vụ tiện lợi và thân thiện hơn cho công dân và người lao động quốc tế.
7. Chuyển đổi số trong lĩnh vực công
Phần Lan đã tiên phong trong việc chuyển đổi số lĩnh vực công và khu vực công cộng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và cung cấp dịch vụ tiện ích cho người dân. Cơ quan Thuế Phần Lan (FTA) là một ví dụ điển hình khi đạt mức tự động hóa 80% trong các quy trình, giúp giảm bớt công việc thủ công, cải thiện tính minh bạch và phục vụ người dân nhanh chóng, chính xác hơn. Bên cạnh đó, hệ thống X-Road cho phép trao đổi dữ liệu xuyên biên giới với Estonia, đảm bảo dịch vụ công liên tục và bảo mật cao nhờ vào khả năng tương tác dữ liệu mạnh mẽ. Chính phủ Phần Lan cũng xây dựng cổng thông tin Suomi.fi, cung cấp quyền truy cập tập trung vào các dịch vụ công trực tuyến, giúp người dân dễ dàng thực hiện các thủ tục hành chính. Ngoài ra, các thành phố lớn như Helsinki và Espoo đã triển khai giải pháp thành phố thông minh, ứng dụng AI và IoT để quản lý giao thông và tối ưu hóa năng lượng, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững.
II. Thách thức và cơ hội
Chuyển đổi số tại Phần Lan mang đến nhiều cơ hội để nâng cao năng suất và cải thiện các dịch vụ công, nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức trong quá trình triển khai.
Cơ hội:
- Phát triển kinh tế: Chuyển đổi số có tiềm năng lớn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại Phần Lan, đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghiệp và dịch vụ công. AI và công nghệ số có thể giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao hiệu quả và cắt giảm chi phí.
- Tăng cường dịch vụ công: Chính phủ Phần Lan đã áp dụng nhiều sáng kiến số hóa trong dịch vụ công, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và tạo ra nhiều tiện ích cho người dân, từ dịch vụ y tế đến giáo dục.
- Dẫn đầu về công nghệ số: Phần Lan có cơ hội trở thành quốc gia dẫn đầu trong phát triển các công nghệ số tiên tiến, nhờ vào nền tảng cơ sở hạ tầng và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ.
Thách thức:
- Thiếu hụt nhân lực số: Một trong những thách thức lớn nhất mà Phần Lan phải đối mặt là thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng về công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng triển khai các sáng kiến số hóa .
- Khung pháp lý và bảo mật: Bảo vệ dữ liệu cá nhân và đảm bảo an ninh mạng là những thách thức lớn trong quá trình số hóa. Các quy định pháp lý cần được điều chỉnh để theo kịp tốc độ phát triển công nghệ, đảm bảo sự an toàn cho người dùng.
III. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
Phần Lan đã phát triển nhiều sáng kiến chuyển đổi số thành công, mang lại lợi ích lớn trong các lĩnh vực như sản xuất, tài chính, chăm sóc sức khỏe, và dịch vụ công cộng. Việt Nam có thể học hỏi từ các ứng dụng tiên tiến này để nâng cao hiệu quả, tối ưu hóa quy trình và cải thiện chất lượng dịch vụ công cho người dân.
- Sản xuất thông minh: Phần Lan áp dụng mô hình nhà máy thông minh với IoT và AI để tối ưu hóa sản xuất và dự đoán bảo trì, giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu suất. Việt Nam có thể áp dụng công nghệ này để hiện đại hóa ngành công nghiệp sản xuất, tăng năng suất và giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động
- Tài chính số: Các ngân hàng ở Phần Lan đã triển khai nền tảng kỹ thuật số và sử dụng AI để tự động hóa và phát hiện gian lận. Đây là mô hình mà Việt Nam có thể áp dụng để cải thiện an toàn tài chính và nâng cao trải nghiệm khách hàng trong ngành ngân hàng.
- Chăm sóc sức khỏe từ xa: Phần Lan sử dụng thiết bị IoT và AI để theo dõi bệnh nhân từ xa, giảm thiểu chi phí y tế và nâng cao chất lượng chăm sóc. Việt Nam có thể phát triển hệ thống y tế từ xa nhằm mở rộng dịch vụ chăm sóc sức khỏe đến các vùng sâu, vùng xa.
- Dịch vụ công và chính phủ số: Hệ thống Suomi.fi của Phần Lan cung cấp cổng truy cập dịch vụ công tập trung và dễ sử dụng. Việt Nam có thể phát triển nền tảng tương tự để cung cấp dịch vụ hành chính công trực tuyến, giúp giảm thời gian và chi phí cho người dân.
Tóm lại, Việt Nam có thể tận dụng kinh nghiệm của Phần Lan để định hình chiến lược chuyển đổi số, thúc đẩy phát triển các dịch vụ công nghệ cao nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.
Kết luận
Chuyển đổi số đã và đang mang lại những thay đổi đáng kể trong nhiều lĩnh vực tại Phần Lan. Việc áp dụng các công nghệ tiên tiến trong sản xuất, tài chính, chăm sóc sức khỏe, và khu vực công cộng không chỉ tối ưu hóa hoạt động mà còn tạo ra những lợi ích to lớn về kinh tế và xã hội. Phần Lan là một hình mẫu về việc tận dụng chuyển đổi số để phát triển bền vững.
Hà Trang Nguyễn
Nguồn tham khảo:
- https://www.businessfinland.fi/globalassets/julkaisut/digital-finland-framework.pdf
- https://info.microsoft.com/rs/157-GQE-382/images/How%20Finland%20is%20embracing%20digital%20transformation2.pdf
- https://valtioneuvosto.fi/en/-/10623/government-report-on-the-digital-compass-sets-the-course-for-finland-s-digital-transformation
- https://interoperable-europe.ec.europa.eu/sites/default/files/inline-files/DPAF_Annex_2023_Finland_vFINAL.pdf