Giới thiệu

Trong thế giới của những tiến bộ chuyển đổi số về dịch vụ công phải trải qua quá trình chuyển đổi kỹ thuật số toàn diện để nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ, cải thiện quản trị, thúc đẩy đổi mới và tăng sự hài lòng của người dân. Liên minh Châu Âu đang đóng vai trò tiên phong và đã tích cực xây dựng các khuôn khổ chính sách cho quá trình số hóa dịch vụ công. Kinh nghiệm về chính sách này cung cấp tổng quan về các sáng kiến, quy định và chiến lược có liên quan nhất của Liên minh Châu Âu, đang định hình tương lai chuyển đổi số của Châu Âu.

Chiến lược chuyển đổi kỹ thuật số của các dịch vụ công của Liên minh châu Âu tập trung vào việc nâng cao khả năng tiếp cận, hiệu quả và lấy người dân dùng làm trọng tâm. Chiến lược này cũng nhằm mục đích thúc đẩy khả năng tương tác giữa các quốc gia thành viên, thúc đẩy các tương tác xuyên biên giới liền mạch. Các biện pháp bảo mật và quyền riêng tư là một phần không thể thiếu để xây dựng lòng tin vào các dịch vụ công kỹ thuật số, tập trung vào bảo vệ dữ liệu và an ninh mạng. Cuối cùng, mục tiêu là tạo ra một hệ sinh thái dịch vụ công gắn kết, tiên tiến về mặt kỹ thuật số trên toàn EU, với sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân (GovTech).

Chuyển đổi số trong khu vực công địa phương liên quan đến việc tích hợp công nghệ để hợp lý hóa các quy trình, cải thiện việc cung cấp dịch vụ và thúc đẩy đổi mới. Sự chuyển đổi số này là cần thiết để chính quyền địa phương theo kịp kỳ vọng ngày càng tăng của công dân và giải quyết các thách thức phức tạp và liên ngành. Tính khả dụng ngày càng tăng của lượng dữ liệu đáng kể, cùng với sự gia tăng hiện tại của các công nghệ số mới nổi, đang thúc đẩy một kỷ nguyên mới về chuyển đổi chính quyền. Sự chuyển đổi này phần lớn dựa trên dữ liệu, cho phép xây dựng các chính sách và dịch vụ thông minh hơn phù hợp với các nhu cầu cụ thể. Số hóa gắn liền với việc tăng hiệu quả và hiệu suất cũng như cung cấp dịch vụ tốt hơn, nhưng cũng đi kèm với tính minh bạch, sự tham gia và hợp tác cao hơn.

Các mục tiêu này được quy định trong Tuyên bố về Quyền và Nguyên tắc Chuyển đổi số của Châu Âu, được ký vào tháng 12 năm 2022. Cụ thể hơn, cả EU và các Quốc gia thành viên đều cam kết tạo điều kiện và chứng thực quyền truy cập liền mạch, an toàn và có thể tương tác vào các dịch vụ công kỹ thuật số trên toàn EU, được thiết kế để đáp ứng hiệu quả nhu cầu của công dân. Cam kết này mở rộng sang các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và y tế số, với trọng tâm đáng chú ý là truy cập hồ sơ sức khỏe điện tử. Điều quan trọng là như một phần của Tuyên bố, EU và các Quốc gia thành viên cũng đã nhất trí đảm bảo rằng cư dân trong EU được cung cấp cơ hội sử dụng danh tính số có thể truy cập, tự nguyện, an toàn và đáng tin cậy, cấp quyền truy cập vào nhiều dịch vụ trực tuyến.

Khi đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng này, Liên minh Châu Âu đặt mục tiêu đảm bảo rằng các quy trình dân chủ trực tuyến và các dịch vụ công có thể truy cập hoàn toàn cho tất cả mọi người. Mục tiêu là thiết lập một môi trường kỹ thuật số chất lượng cao, đặc trưng bởi các dịch vụ và công cụ thân thiện với người dùng, hiệu quả và được cá nhân hóa, tuân thủ các tiêu chuẩn cao về bảo mật và quyền riêng tư. Các dịch vụ dễ sử dụng sẽ trao quyền cho công dân và doanh nghiệp ở các quy mô khác nhau để giao tiếp hiệu quả và cuối cùng ảnh hưởng đến các quyết định của các nhà hoạch định chính sách, do đó cải thiện các dịch vụ công nói chung.

Lợi ích chính

Việc số hóa các dịch vụ công ở cấp chính quyền địa phương mang lại nhiều lợi ích, nâng cao đáng kể hiệu quả của các quy trình hành chính và cải thiện khả năng tiếp cận cho người dân. Sự chuyển dịch sang các dịch vụ số này dẫn đến việc cắt giảm đáng kể chi phí bằng cách tự động hóa các tác vụ, cắt giảm chi phí hành chính. Do đó, có sự cải thiện rõ rệt trong việc cung cấp dịch vụ, đạt được thông qua việc sử dụng các nền tảng số cho phép các thủ tục nhanh hơn, chính xác hơn.

Sự chuyển đổi này cho phép quản lý phản ứng nhanh hơn và linh hoạt hơn, phù hợp với nhu cầu cụ thể của cộng đồng địa phương. Hơn nữa, tính minh bạch được tăng cường đáng kể, vì người dân có thể truy cập thông tin ngay lập tức, đảm bảo người dân được thông tin đầy đủ về các chính sách và quy trình ra quyết định của địa phương. Quá trình chuyển đổi số này không chỉ hợp lý hóa các hoạt động mà còn thúc đẩy mối liên hệ chặt chẽ hơn giữa chính quyền địa phương và cộng đồng mà họ phục vụ, thúc đẩy cách tiếp cận toàn diện và có sự tham gia hơn đối với hoạt động quản trị.

Hơn nữa, sự hòa nhập số đảm bảo thu hẹp khoảng cách số giữa các khu vực thành thị và nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa, giải quyết tình trạng hạn chế tiếp cận các dịch vụ số và kết nối băng thông rộng ở những khu vực này.

Chuyển đổi số tạo nên văn hóa đổi mới trong khu vực công, thúc đẩy sự phát triển của các dịch vụ mới và cải tiến cho người dân, do đó thúc đẩy phát triển kinh tế (mua sắm các giải pháp số) và sự tham gia của công dân (các công cụ lấy cộng đồng làm trung tâm).

Chính quyền địa phương đóng vai trò là giao diện gần nhất với người dân và doanh nghiệp địa phương, giúp số hóa việc cung cấp dịch vụ công có lợi thế vô cùng lớn, mang lại nhiều lợi ích hữu hình vì nó làm tăng sự gần gũi với người dùng. Ví dụ, các thành phố đã áp dụng các giải pháp số có thể hợp lý hóa các quy trình liên quan đến các thủ tục hành chính phổ biến nhất (đơn xin cấp phép, đăng ký kinh doanh, sổ đăng ký dân sự, cổng thông tin tài trợ...).

Ngoài ra, trong các lĩnh vực quan trọng như mạng lưới ứng cứu khẩn cấp và ứng cứu đầu tiên, số hóa cho phép phản ứng nhanh chóng và phối hợp. Các ứng dụng di động và cơ sở dữ liệu được kết nối đảm bảo rằng thông tin quan trọng được truyền bá nhanh chóng trong các trường hợp khẩn cấp, góp phần đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Thách thức và rủi ro

Quá trình chuyển đổi số của các dịch vụ công cũng đặt ra nhiều thách thức và rủi ro cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Việc giải quyết những thách thức này là rất quan trọng để đảm bảo triển khai thành công và duy trì hiệu quả của các sáng kiến ​​chính phủ số.

Một thách thức chính trong quá trình số hóa các dịch vụ của chính quyền địa phương là đảm bảo sự hòa nhập số. Điều này đòi hỏi chính quyền địa phương phải cam kết đảm bảo lợi ích của quá trình chuyển đổi số được tiếp cận rộng rãi, do đó ngăn ngừa tình trạng bất bình đẳng gia tăng hoặc khoảng cách số ngày càng mở rộng, đặc biệt là ở các vùng sâu vùng xa. Để đạt được điều này, chính quyền địa phương phải nhận ra và giải quyết sự phản kháng tiềm ẩn đối với sự thay đổi trong số người dân và nhân viên công. Sự phản kháng đó có thể xuất phát từ việc thiếu sự quen thuộc với các công nghệ mới, làm nổi bật tầm quan trọng của việc đầu tư vào kiến ​​thức số và phát triển kỹ năng. Hơn nữa, quá trình chuyển đổi số thành công phụ thuộc rất nhiều vào khả năng của chính quyền địa phương trong việc tạo dựng lòng tin vào các hệ thống mới này. Việc xây dựng lòng tin vào các dịch vụ số đòi hỏi các quy trình minh bạch và an toàn, cũng như đào tạo và hỗ trợ phù hợp, để đảm bảo rằng tất cả các thành viên trong cộng đồng, bất kể trình độ kỹ thuật số của họ, đều có thể tham gia đầy đủ vào quá trình phát triển số này.

Ngoài ra, chính quyền địa phương nên tập trung vào việc tạo ra cơ sở hạ tầng kỹ thuật số mạnh mẽ, đáng tin cậy và các nền tảng dễ tiếp cận

đáp ứng nhu cầu đa dạng của cộng đồng, bao gồm cả những người ít thành thạo về công nghệ. Phương pháp "Thiết kế dịch vụ" này không chỉ thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số mà còn tăng cường hiệu quả và khả năng phản ứng chung của chính quyền địa phương, xây dựng các dịch vụ công dễ tiếp cận, có đạo đức và công bằng, ưu tiên nhu cầu của người dùng hơn là nhu cầu của chính phủ.

Trong số các mối đe dọa chính liên quan đến việc ngày càng phụ thuộc vào các hệ thống kỹ thuật số, nguy cơ tấn công mạng trở nên rõ rệt hơn. Liên minh châu Âu đang nỗ lực trên nhiều mặt trận để thúc đẩy khả năng phục hồi mạng và đã trình bày Chiến lược an ninh mạng mới vào cuối năm 2020, đây là thành phần chính của Định hình tương lai kỹ thuật số của châu Âu. Chiến lược này mô tả cách EU có thể khai thác và củng cố tất cả các công cụ và nguồn lực của mình để có chủ quyền về công nghệ.

Trong kịch bản này, điều đặc biệt đáng chú ý là dự án Interreg Europe CYBER, có mục tiêu là tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) về an ninh mạng của châu Âu bằng cách thúc đẩy sự hợp tác giữa các Khu vực thông minh về an ninh mạng của châu Âu.

Một thách thức lớn khác liên quan đến khả năng tương tác và chuẩn hóa, và như đã giải thích ở chương tiếp theo, Ủy ban Châu Âu đang thúc đẩy việc thiết lập các tiêu chuẩn và khuôn khổ mới để tăng cường khả năng tương tác xuyên biên giới.

Khung chính sách và sáng kiến của Châu Âu

Ủy ban Châu Âu đã thiết lập các quy định và chiến lược để hỗ trợ dịch vụ công theo kịp các công nghệ mới, thiết lập một số sáng kiến và chương trình như hợp tác GovTech, Interoperable Euro, chương trình chuyển đổi số Châu âu và các công cụ khác trong khuôn khổ của Connecting Europe Facility.

1. Cổng dịch vụ công số duy nhất

Cổng dịch vụ công số duy nhất là một trong những sáng kiến ​​Chính phủ điện tử đầy tham vọng nhất của Châu Âu nhằm hỗ trợ quá trình số hóa các cơ quan hành chính công. Đây là chìa khóa để nâng cao khả năng cạnh tranh của Châu Âu và đạt được môi trường bình đẳng trong các cơ quan chung.

Sau khi phê duyệt quy định về cổng thông tin vào năm 2018, Ủy ban Châu Âu và các cơ quan hành chính quốc gia đang tích cực xây dựng một mạng lưới các cổng thông tin quốc gia, nhằm mục đích cung cấp cho công dân và doanh nghiệp thông tin về việc áp dụng các quy tắc của Châu Âu tại mỗi quốc gia Châu Âu, cùng với thông tin chi tiết về các dịch vụ hỗ trợ có sẵn.

Tính đến tháng 12 năm 2020, một số dịch vụ nhất định đã được hợp nhất theo một điểm nhập duy nhất trên cổng thông tin Your Europe. Các trang web quốc gia tham gia sáng kiến ​​cổng thông tin có thể dễ dàng được nhận dạng bằng logo Your Europe.

Đạo luật Châu Âu có thể tương tác được đề xuất vào tháng 11 năm 2022, với mục tiêu tăng cường khả năng tương tác trong dịch vụ công. Khả năng tương tác cho phép các cơ quan hành chính hợp tác và đảm bảo hoạt động liền mạch của các dịch vụ công trên khắp các ranh giới lãnh thổ, ngành và tổ chức, đồng thời bảo vệ chủ quyền của các cơ quan hành chính ở mọi cấp chính quyền.

Quy định mới này tạo ra một khuôn khổ hợp tác giữa các cơ quan hành chính công trên khắp Châu Âu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ dữ liệu và thiết lập các giải pháp chuyển đổi số có thể tương tác và sử dụng điều này nhằm mục đích loại bỏ gánh nặng hành chính, bao gồm các thách thức về mặt pháp lý, tổ chức, ngữ nghĩa và kỹ thuật. Mục tiêu là đảm bảo cung cấp suôn sẻ các dịch vụ công thiết yếu trực tuyến, có thể truy cập cho tất cả các cá nhân trong EU mà không phân biệt đối xử.

2. Công thông tin Châu Âu có thể tương tác - Joinup

Cổng thông tin châu Âu có thể tương tác Nền tảng Joinup là nền tảng một cửa của Ủy ban châu Âu dành cho các giải pháp công nghệ thông tin và chính phủ số có thể tương tác, mở và miễn phí, đồng thời là không gian trực tuyến để các chuyên gia và người sử dụng Chính phủ điện tử chia sẻ và tìm hiểu về các sáng kiến ​​và dịch vụ công số.

“Hiện nay, nền tảng đã đạt 12.000 người dùng đã đăng ký. Những phát triển tiếp theo của nền tảng bao gồm việc đổi tên thành “Cổng thông tin châu Âu có thể tương tác”. Cổng thông tin này sẽ trở thành trung tâm tri thức cho các cơ quan hành chính công triển khai các dịch vụ công số có thể tương tác: sẽ bao gồm các khóa đào tạo trực tuyến, quyền truy cập vào các trường hợp sử dụng sáng tạo, kiến ​​thức quốc gia và các giải pháp tương tác có thể sử dụng” – Andrea Halmos. Cộng đồng Châu Âu có thể tương tác tập hợp các đại diện từ các cơ quan công quyền ở cấp địa phương và khu vực, cũng như những người tham gia từ các tổ chức xã hội dân sự và những người đóng góp thông tin. Cộng đồng Châu Âu có thể tương tác có thể tích cực đóng góp cho Nền tảng Join Up (Cổng thông tin Châu Âu có thể tương tác) và tham gia vào các nhóm làm việc do Hội đồng Châu Âu có thể tương tác thành lập để giải quyết các khía cạnh cụ thể trong chương trình nghị sự chiến lược của mình.

Trong cộng đồng này, Học viện Châu Âu có thể tương tác cung cấp nhiều tài liệu học tập điện tử khác nhau về các chủ đề liên quan đến khả năng tương tác. Tài liệu này bao gồm từ tài liệu học tập trực tuyến tự học hướng đến những người thực hiện chính sách tại các quốc gia thành viên như ‘Sự liên kết của Khung tương tác quốc gia với Khung tương tác châu Âu’ đến khóa học giới thiệu về khả năng tương tác hướng đến các công chức và công chúng nói chung (có sẵn bằng 24 ngôn ngữ EU).

Hơn nữa, cổng thông tin này nêu bật các thông lệ tốt có liên quan dành cho các nhà hoạch định chính sách địa phương. Một trong số đó là công cụ MOSAICO, Mô hình chung của Bồ Đào Nha để thiết kế và phát triển các dịch vụ công số, tập trung vào công dân và doanh nghiệp. Mục tiêu chính là đảm bảo rằng các dịch vụ công số được xây dựng và phát triển theo một mô hình chung xuyên suốt tất cả các thực thể công, đảm bảo trải nghiệm độc đáo trong mối quan hệ của công dân với Nhà nước, các công ty và các thực thể của xã hội dân sự.

3. Nền tảng GovTech Connect

Các chương trình GovTech hướng đến mục tiêu tận dụng công nghệ để quản lý tốt hơn, tăng cường sự tham gia của công dân và nâng cao hiệu quả chung của chính quyền công. Bằng cách áp dụng các công nghệ hiện đại, chính phủ tìm cách cung cấp nhiều dịch vụ thân thiện với người dùng hơn, tối ưu hóa quy trình ra quyết định và đóng góp vào sự phát triển của các xã hội thông minh, dựa trên dữ liệu. Một số Chương trình quốc gia đã xuất hiện trên khắp Liên minh châu Âu kể từ năm 2009, chẳng hạn như Trung tâm nghiên cứu chuyển đổi số quốc gia tại Ireland

Để tận dụng các Sáng kiến ​​quốc gia, Ủy ban châu Âu đã ra mắt Nền tảng GovTech Connect, một không gian để hợp tác và chia sẻ kiến ​​thức, đóng vai trò là trung tâm thông tin cho toàn bộ thị trường GovTech của châu Âu.

Hệ sinh thái GovTech đề cập đến mạng lưới công dân, các tác nhân công và tư (bao gồm các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các công ty khởi nghiệp), học viện và vốn (mạo hiểm) tham gia vào việc phát triển các giải pháp công nghệ để giải quyết các thách thức của công chúng.

4. Mua sắm Đổi mới trên nền tảng trực tuyến

Hơn nữa, GovTech tự nhiên có mối liên hệ với hoạt động mua sắm Đổi mới, vì cả hai đều xoay quanh ý tưởng tận dụng công nghệ và đổi mới để cải thiện dịch vụ công và quản trị. Khu vực công đóng vai trò quan trọng trong việc đóng vai trò là chất xúc tác cho đổi mới. Bằng cách kết hợp các giải pháp đổi mới vào chiến lược mua sắm của mình, nhà phát triển công nghệ có thể thúc đẩy sự phát triển và áp dụng các công nghệ hiện đại, hỗ trợ các dịch vụ mới, thúc đẩy văn hóa đổi mới trong cả khu vực công và tư. Hoạt động mua sắm đổi mới cũng có thể được sử dụng để giải quyết các thách thức quan trọng của xã hội như biến đổi khí hậu thông qua quan sát trái đất.

Mục tiêu này cũng đang được giải quyết bởi dự án SATSDIFACTION của Interreg Europe nhằm thúc đẩy trao đổi và chuyển giao kinh nghiệm liên quan đến việc sử dụng Dữ liệu vệ tinh trong Cơ sở hạ tầng dữ liệu không gian cục bộ và khu vực. Các dự án khác như PROTECT-PCP, được tài trợ bởi Horizon Europe, đang giúp các nhà hoạch định chính sách khai thác các nguồn dữ liệu quan sát trái đất để ứng phó với các thách thức trong khu vực liên quan đến nhiều chủ đề khác nhau như lũ lụt, rủi ro hỏa hoạn và quy hoạch cơ sở hạ tầng thành phố.

Kết luận

Chính sách nền tảng chuyển đổi số các dịch vụ công trực tuyến ở Châu Âu đã đạt được nhiều thành công trong việc cung cấp các dịch vụ hành chính nhanh chóng và hiệu quả. Tuy nhiên, để thực hiện đầy đủ mục tiêu số hóa và cải thiện trải nghiệm của công dân, các quốc gia và Liên minh Châu Âu cần tiếp tục đối mặt và giải quyết các thách thức như sự phân hóa kỹ thuật số và vấn đề bảo mật.

Trần Thị Duyên - Phòng Dịch vụ số

Tài liệu tham khảo

https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/digital-public-services

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/digital-services-act_en