Tiếp phần II

Tác động kinh tế của sự phân chia kỹ thuật số

Khoảng cách số có thể tác động nghiêm trọng đến các cơ hội kinh tế cho những cá nhân và khu vực địa lý bị ngắt kết nối. Những cá nhân không có kỹ năng số có thể không có được công việc lương cao hơn. Ngoài ra, các quốc gia không có quyền truy cập băng thông rộng ổn định có thể phải đối mặt với những thách thức đối với phát triển kinh tế. Tuy nhiên, bằng cách đầu tư vào cơ sở hạ tầng rộng khắp và quyền truy cập số, khoảng cách số có thể bắt đầu thu hẹp và các cơ hội kinh tế có thể tăng lên.

1. Tiếp cận cơ hội việc làm

Tính đến năm 2021, con người đang ở giữa cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Giai đoạn này mô tả quá trình tự động hóa và triển khai công nghệ tiên tiến đang diễn ra trong sản xuất và các hoạt động công nghiệp khác. Do đó, ngày càng có nhiều công việc đòi hỏi nhân viên phải có kỹ năng số. Sự phân chia kỹ thuật số có thể khiến người dùng không kết nối mạng khó có được việc làm hơn.

Khoảng cách này thể hiện rõ đối với các công việc kỹ năng trung bình hoặc các công việc đòi hỏi một số đào tạo sau trung học nhưng không yêu cầu bằng cử nhân. Nghiên cứu cho thấy hơn 80 phần trăm các công việc kỹ năng trung bình đòi hỏi một mức độ thành thạo kỹ thuật số nhất định. Các công việc kỹ năng trung bình và nâng cao hơn thường trả lương cao hơn các vị trí kỹ năng thấp.

Kết quả là, những cá nhân không có kỹ năng số sẽ mất đi cơ hội việc làm có giá trị. Ngoài ra, những người không kết nối không thể tham gia đầy đủ vào nền kinh tế số toàn cầu và không thể tham gia vào các công việc từ xa hoặc trên web.

Những yếu tố này có thể duy trì chu kỳ bất bình đẳng kinh tế và dẫn đến thu nhập thấp hơn theo thời gian. Tuy nhiên, các khóa đào tạo kỹ năng số và nâng cao kỹ năng nội bộ trong các tổ chức có thể giúp cải thiện kết quả kinh tế và giảm bớt những chênh lệch này.

2. Rào cản phát triển kinh tế

Công nghệ thông tin (CNTT) có tiềm năng rất lớn trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự phát triển của CNTT không chỉ cải thiện năng suất lao động mà còn tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh mới. Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2020 đã xem xét tình hình công nghệ số ở ba mươi chín quốc gia châu Phi và phát hiện ra rằng có mối tương quan tích cực giữa tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và mức độ áp dụng kỹ thuật số. Cụ thể, việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội và sự quan tâm của chính phủ đối với CNTT có tác động quan trọng đến sự tăng trưởng kinh tế.

Theo các nghiên cứu từ Liên minh Viễn thông Quốc tế, sự gia tăng số hóa có thể mang lại nhiều tác động tích cực đến nhiều khu vực khác nhau trên thế giới. Chẳng hạn, ở châu Phi, một nghiên cứu cho thấy rằng nếu tỷ lệ thâm nhập băng thông rộng di động tăng thêm 10%, GDP bình quân đầu người có thể tăng lên 2,5%. Tương tự, ở các quốc gia Ả Rập, mức tăng 10% trong số hóa có thể dẫn đến sự tăng trưởng 2,49% trong GDP theo đầu người. Tại Bắc Mỹ và Nam Mỹ, nếu thâm nhập băng thông rộng cố định tăng 10%, GDP bình quân đầu người có thể tăng 1,9%. Tại châu Âu, tỷ lệ số hóa tăng thêm 10% có thể dẫn đến sự tăng trưởng 1,4% trong GDP bình quân đầu người. Cuối cùng, ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, mức tăng 10% về thâm nhập băng thông rộng cố định có thể tạo ra mức tăng trưởng 0,8% trong GDP bình quân đầu người.

Hàn Quốc là một ví dụ điển hình về việc đầu tư vào dịch vụ kỹ thuật số và nâng cao hiểu biết về kỹ thuật số đã mang lại những tác động tích cực đến nền kinh tế. Quốc gia này đã thực hiện nhiều chính sách nhằm khuyến khích người dân sử dụng công nghệ số, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế mạnh mẽ và bền vững. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là không phải tất cả các quốc gia đều có quyền tiếp cận bình đẳng với các công nghệ này. Sự chênh lệch về khả năng tiếp cận công nghệ giữa các quốc gia và trong các khu vực khác nhau có thể tạo ra những rào cản lớn đối với sự phát triển kinh tế.

Các quốc gia đang phát triển thường gặp khó khăn trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng CNTT đầy đủ, dẫn đến tình trạng thiếu hụt dịch vụ kỹ thuật số. Điều này không chỉ làm chậm tiến độ phát triển kinh tế mà còn làm tăng khoảng cách giàu nghèo trong xã hội. Để khắc phục tình trạng này, các quốc gia cần đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, đồng thời nâng cao năng lực kỹ thuật số cho người dân. Khi mọi người đều có quyền truy cập và sử dụng công nghệ, cơ hội phát triển kinh tế sẽ được mở rộng, từ đó tạo ra một nền kinh tế toàn diện và bền vững hơn.

Làm thế nào để thu hẹp khoảng cách số

Khoảng cách số đang tiếp tục có những tác động sâu sắc đến xã hội, ảnh hưởng đến khả năng truy cập công nghệ và cơ hội phát triển cho nhiều người, đặc biệt là trong bối cảnh ngày càng phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Nếu không có những hành động kịp thời và hiệu quả, các rào cản này có thể trở nên nghiêm trọng hơn trong tương lai, khiến nhiều người bị bỏ lại phía sau trong một thế giới ngày càng số hóa.

Để thu hẹp những bất bình đẳng này, các chính phủ, tổ chức và thể chế trên toàn thế giới cần phát triển và triển khai các giải pháp toàn diện và sáng tạo. Một trong những sáng kiến nổi bật là chương trình "IEEE Connecting the Unconnected Challenge", nơi kêu gọi các giải pháp từ các công ty khởi nghiệp, tổ chức phi lợi nhuận, trường đại học và các bên liên quan khác. Mục tiêu của chương trình này là tìm ra những cách thức mới để giảm bớt tác động của khoảng cách số, thúc đẩy sự kết nối và nâng cao khả năng tiếp cận công nghệ cho tất cả mọi người.

6 cách hỗ trợ thu hẹp khoảng cách số

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng mạng: Các chính phủ cần tăng cường đầu tư vào xây dựng cơ sở hạ tầng mạng, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa. Điều này bao gồm việc mở rộng mạng lưới băng thông rộng, cung cấp dịch vụ Internet với chất lượng tốt và giá cả phải chăng cho người dân.

Phát triển chương trình giáo dục kỹ năng số: Tổ chức các chương trình đào tạo kỹ năng số cho cộng đồng, đặc biệt là cho những người lớn tuổi và trẻ em ở các khu vực khó khăn. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng sử dụng công nghệ mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm và tăng cường sự tham gia vào nền kinh tế số.

Khuyến khích sự hợp tác giữa các bên: Tạo điều kiện cho sự hợp tác giữa các chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức phi lợi nhuận trong việc triển khai các sáng kiến số hóa. Sự hợp tác này có thể giúp chia sẻ nguồn lực và kiến thức, từ đó tạo ra những giải pháp bền vững hơn cho khoảng cách số.

Tạo ra các chương trình hỗ trợ tài chính: Cung cấp các khoản vay hoặc trợ cấp cho các hộ gia đình có thu nhập thấp để họ có thể mua thiết bị kỹ thuật số và dịch vụ Internet. Điều này sẽ giúp tăng cường khả năng tiếp cận công nghệ cho những người có hoàn cảnh khó khăn.

Đẩy mạnh việc sử dụng công nghệ di động: Công nghệ di động là một công cụ mạnh mẽ giúp nhiều người có thể tiếp cận Internet. Chính phủ có thể khuyến khích các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông mở rộng mạng lưới và giảm giá dịch vụ di động để người dân dễ dàng tiếp cận.

Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chiến dịch tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc sử dụng công nghệ và Internet trong cuộc sống hàng ngày, từ đó khuyến khích nhiều người tham gia vào quá trình số hóa.

Những giải pháp này không chỉ giúp thu hẹp khoảng cách số mà còn tạo ra một xã hội công bằng hơn, nơi mà mọi người đều có cơ hội bình đẳng để tham gia vào nền kinh tế số và phát triển bản thân. Thực hiện các biện pháp này sẽ cần sự cam kết và nỗ lực từ nhiều phía, nhưng những lợi ích mà nó mang lại sẽ là vô giá cho tương lai.

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Việt Nam, một quốc gia đang trên đà phát triển mạnh mẽ, đang đối mặt với thách thức lớn từ khoảng cách số. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong việc tăng cường hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), nhưng vẫn còn nhiều bất bình đẳng trong việc tiếp cận công nghệ và kỹ năng số giữa các khu vực, đặc biệt là giữa thành phố và nông thôn. Để thu hẹp khoảng cách số, Việt Nam có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm từ các nước khác cũng như từ thực tiễn nội địa:

Đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng số: Hạ tầng mạng là yếu tố then chốt giúp kết nối người dân với công nghệ. Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào việc mở rộng mạng lưới băng thông rộng, nhất là ở các vùng nông thôn và miền núi. Các dự án như xây dựng mạng lưới cáp quang và phát triển công nghệ 4G, 5G là rất quan trọng để đảm bảo mọi người dân đều có quyền truy cập Internet chất lượng cao.

Chương trình giáo dục kỹ năng số cho mọi lứa tuổi: Tạo ra các chương trình đào tạo kỹ năng số cho học sinh, sinh viên và người lao động là cần thiết để nâng cao khả năng sử dụng công nghệ trong mọi lĩnh vực. Điều này không chỉ giúp giảm bớt khoảng cách số mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của lực lượng lao động trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.

Khuyến khích sự hợp tác giữa nhà nước và doanh nghiệp: Sự hợp tác giữa chính phủ, các doanh nghiệp công nghệ và tổ chức phi lợi nhuận là rất quan trọng trong việc phát triển các giải pháp sáng tạo nhằm giảm bớt khoảng cách số. Việt Nam có thể học hỏi từ các mô hình hợp tác hiệu quả của các nước khác để áp dụng vào thực tế của mình.

Chương trình hỗ trợ tài chính và khuyến khích đầu tư: Cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cho những hộ gia đình có thu nhập thấp nhằm giúp họ có thể mua thiết bị công nghệ và dịch vụ Internet. Đồng thời, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào các khu vực kém phát triển để mở rộng cơ hội việc làm và phát triển kinh tế.

Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức: Tổ chức các chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công nghệ và Internet trong cuộc sống hàng ngày. Việc nâng cao nhận thức của người dân về công nghệ sẽ giúp họ tự tin hơn trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ kỹ thuật số.

Xây dựng chính sách đồng bộ và nhất quán: Chính phủ cần có một chiến lược và chính sách rõ ràng để giảm bớt khoảng cách số. Việc xây dựng chính sách đồng bộ giữa các bộ ngành, địa phương và các cơ quan quản lý sẽ giúp việc triển khai các giải pháp diễn ra suôn sẻ hơn.

Nghiên cứu và phát triển công nghệ: Tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ trong nước sẽ giúp Việt Nam tạo ra các sản phẩm và giải pháp công nghệ phù hợp với nhu cầu và điều kiện thực tế của người dân. Điều này không chỉ góp phần thu hẹp khoảng cách số mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Những bài học kinh nghiệm này sẽ giúp Việt Nam không chỉ thu hẹp khoảng cách số mà còn tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển kinh tế và xã hội bền vững. Sự kết hợp giữa đầu tư hạ tầng, giáo dục, chính sách hỗ trợ và nâng cao nhận thức sẽ là chìa khóa cho thành công trong việc giảm thiểu bất bình đẳng và xây dựng một xã hội số công bằng hơn.

Kết luận chung

Khoảng cách số không chỉ đơn thuần là sự thiếu hụt về quyền truy cập vào công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), mà còn là một vấn đề phức tạp liên quan đến sự bất bình đẳng kinh tế, xã hội và giáo dục trong xã hội hiện đại. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, khi mà công nghệ số ngày càng trở thành động lực chính thúc đẩy sự phát triển và cạnh tranh, việc thu hẹp khoảng cách số trở thành nhiệm vụ cấp bách và quan trọng hơn bao giờ hết.

Nhìn chung, để xây dựng một xã hội số công bằng và phát triển, việc thu hẹp khoảng cách số cần phải được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ chính phủ đến cộng đồng và các tổ chức xã hội, là rất quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu này. Chỉ khi mọi người đều có cơ hội bình đẳng để tiếp cận và sử dụng công nghệ, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai tươi sáng và bền vững cho tất cả.

          Hết phần II

Trần Thị Duyên – Phòng Dịch vụ số

Tài liệu tham khảo

https://ctu.ieee.org/impact-of-the-digital-divide-economic-social-and-educational-consequences/

https://www.qdnd.vn/chinh-tri/dua-nghi-quyet-cua-dang-vao-cuoc-song/nghi-quyet-va-cuoc-song/bai-2-rao-can-va-nhung-tro-luc-vo-hinh-648903