Tiếp phần II

Lãnh đạo mới trong chính sách kỹ thuật số châu Âu

Nhóm các quốc gia D9+ có vai trò quan trọng trong việc định hình và thúc đẩy chính sách kỹ thuật số tại châu Âu, đóng góp vào việc tạo ra một nền kinh tế số mạnh mẽ và mở rộng trên phạm vi toàn cầu. Các sáng kiến hiện tại của EU vẫn chưa đủ để đưa châu Âu lên vị trí hàng đầu về công nghệ số, đòi hỏi nhóm D9+ phải gia tăng trách nhiệm, phát triển mạnh mẽ vai trò lãnh đạo nhằm hiện thực hóa tầm nhìn này.

Nhóm D9+ ra đời vào năm 2016 với sự sáng lập của cựu Bộ trưởng Thương mại Thụy Điển, Ann Linde, quy tụ các quốc gia có tầm nhìn xa và mong muốn phát triển kinh tế số, bao gồm Thụy Điển, Phần Lan, Đan Mạch, Hà Lan, Luxembourg, Bỉ, Estonia, Ireland và Vương quốc Anh. Sau này, nhóm mở rộng với sự tham gia của Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Ba Lan và Cộng hòa Séc, trở thành D9+. Với các quốc gia chủ yếu là những nền kinh tế cởi mở, chú trọng đổi mới và kỹ thuật số, nhóm D9+ có mục tiêu hỗ trợ EU duy trì một nền kinh tế số hội nhập, sâu rộng, và sẵn sàng cạnh tranh toàn cầu.

Mục tiêu cốt lõi của D9+ là thúc đẩy mức độ mở cửa kỹ thuật số, ngăn chặn xu hướng bảo hộ quá mức và định hướng chiến lược theo hướng hội nhập sâu với nền kinh tế số của các quốc gia khác. D9+ nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục chính sách kỹ thuật số cởi mở để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp thử nghiệm, phát triển và hội nhập công nghệ hiện đại, góp phần củng cố thị trường chung EU. Một chính sách số hóa cởi mở là cơ sở cho khả năng cạnh tranh và tăng trưởng dài hạn của châu Âu.

Thực tế, các quốc gia trong EU có những quan điểm và tốc độ phát triển số hóa khác nhau, phản ánh sự khác biệt trong nền kinh tế số của mỗi nước. Dù các quốc gia D9+ hiểu rõ những tác động tiêu cực của chính sách hạn chế số hóa lên nền kinh tế của mình, nhưng họ vẫn cần định hình một nhận thức sâu sắc hơn về lý do và cách thức hạn chế này gây hại. Do đó, D9+ cần xây dựng các nguyên tắc cơ bản và khuyến nghị chính sách, tạo nền tảng cho vận động chính sách nhằm bảo vệ và thúc đẩy lợi ích của nhóm cũng như toàn EU.

D9+ có năm luận điểm chính:

1. Tầm quan trọng của độ mở kỹ thuật số: Tất cả các nước EU đều hưởng lợi từ một môi trường kỹ thuật số cởi mở, nơi không gian kinh doanh rộng mở cho sự hợp tác và hội nhập quốc tế. Điều này giúp làm sâu sắc thêm thị trường chung, đồng thời giữ vững lợi thế cạnh tranh dài hạn của châu Âu.

2. Ảnh hưởng của khung pháp lý hạn chế: Một môi trường pháp lý thắt chặt sẽ làm giảm hoạt động kinh tế số, kìm hãm năng suất và sự thịnh vượng do số hóa mang lại. Các quốc gia EU đang đứng trước nguy cơ tụt hậu về công nghệ và chuyển đổi kỹ thuật số, nhất là khi đối chiếu với các nước tiên tiến ngoài EU, vốn có những điều kiện pháp lý và đầu tư vượt trội hơn.

3. Điểm chung của các nước D9+: Các thành viên D9+ có nền kinh tế định hướng mở, đều mong muốn châu Âu phát triển một nền kinh tế kỹ thuật số tự do, tạo điều kiện thử nghiệm kinh doanh và hội nhập với các khu vực kỹ thuật số hàng đầu thế giới.

4. Đóng góp vào sự phát triển chính sách kỹ thuật số của EU: Trong bối cảnh tiếng nói của các nền kinh tế mở nhỏ và vừa trong EU ngày càng yếu thế, D9+ có nhiệm vụ thúc đẩy cải cách kinh tế và chính sách số hóa ở Brussels. Nhóm cần chủ động đề xuất các ý tưởng mới, để đảm bảo tiếng nói của mình được lắng nghe tại bàn đàm phán và định hướng chính sách chung của châu Âu.

5. Xây dựng khung hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm: Mỗi quốc gia trong D9+ đều có kinh nghiệm và tri thức riêng về công nghệ, đổi mới và cạnh tranh kỹ thuật số. Sự hợp tác trong nhóm sẽ giúp chia sẻ bài học và thành tựu, tạo nên những mô hình tốt để các quốc gia EU học hỏi. Những quốc gia này cũng cần phát huy vai trò là hình mẫu trong chính sách kỹ thuật số EU, định hướng phát triển và duy trì vị thế công nghệ cho toàn châu Âu.

5 luận điểm chính

D9+ không chỉ là một nhóm quốc gia, mà còn là cầu nối giữa chính sách và thực tiễn, tạo ra sức mạnh tổng hợp giúp châu Âu vươn tới vị trí hàng đầu trong nền kinh tế số toàn cầu.

Thúc đẩy phát triển và ứng dụng công nghệ AI

Đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu và phát triển AI: Việc thành lập các trung tâm nghiên cứu chuyên sâu về AI trên toàn EU là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực sáng tạo và đảm bảo châu Âu giữ vững vị trí hàng đầu trong công nghệ này. Những trung tâm này sẽ tập trung vào các dự án nghiên cứu đột phá, phát triển thuật toán mới, và tìm ra các ứng dụng tiên tiến trong các lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, tài chính và công nghiệp chế tạo. Để thu hút nhân tài và giữ chân các nhà nghiên cứu hàng đầu, EU cần có các chính sách hỗ trợ tài chính ổn định và khuyến khích hợp tác quốc tế, đồng thời tạo môi trường nghiên cứu cởi mở, thúc đẩy trao đổi tri thức giữa các nhà khoa học và doanh nghiệp.

Xây dựng các tiêu chuẩn về đạo đức và an toàn trong AI: Trong bối cảnh AI ngày càng phát triển mạnh mẽ, việc xây dựng các tiêu chuẩn về đạo đức và an toàn là điều cần thiết để đảm bảo các ứng dụng AI tuân thủ nguyên tắc minh bạch, công bằng và không gây hại cho người dùng. Các tiêu chuẩn này cần phải cụ thể, rõ ràng và phù hợp với các giá trị của châu Âu, nhằm ngăn chặn việc lạm dụng AI, bảo vệ quyền riêng tư của người dùng và tạo niềm tin cho xã hội. EU có thể đưa ra các quy định chi tiết về quyền sở hữu dữ liệu, trách nhiệm của nhà phát triển AI, và tiêu chuẩn về sự an toàn và bảo mật. Thúc đẩy các quy chuẩn này sẽ giúp EU xây dựng một hệ sinh thái AI an toàn và bền vững, tạo ra môi trường lý tưởng để công nghệ AI phát triển mà không ảnh hưởng đến các quyền lợi cá nhân và lợi ích cộng đồng.

Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) tiếp cận và áp dụng AI: Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) là thành phần quan trọng trong nền kinh tế châu Âu, đóng góp lớn vào tăng trưởng và tạo việc làm. Tuy nhiên, nhiều SMEs đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ AI do hạn chế về nguồn lực tài chính, kiến thức và kỹ năng công nghệ. Để khắc phục vấn đề này, EU cần triển khai các chương trình hỗ trợ cụ thể, từ việc cung cấp gói tài trợ, ưu đãi thuế, đến tổ chức các khóa đào tạo và hội thảo về AI. Những sáng kiến này sẽ giúp SMEs hiểu rõ lợi ích của AI, xây dựng các kỹ năng cần thiết, và ứng dụng công nghệ này vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, EU có thể xây dựng các nền tảng chia sẻ công nghệ và kiến thức về AI, giúp SMEs dễ dàng tiếp cận các công cụ, tài liệu và chuyên gia AI hàng đầu, từ đó đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số.

Đẩy mạnh hợp tác công tư trong lĩnh vực AI: EU cũng cần khuyến khích sự hợp tác giữa các cơ quan chính phủ, tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp tư nhân để phát triển các giải pháp AI có tính ứng dụng cao và đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc này không chỉ giúp phân bổ nguồn lực một cách hợp lý mà còn tạo ra các sản phẩm AI thiết thực hơn, mang lại giá trị gia tăng cao. Hợp tác công tư còn góp phần tạo điều kiện thuận lợi để triển khai các dự án thí điểm AI, kiểm chứng và điều chỉnh các ứng dụng AI trước khi áp dụng rộng rãi. Các chính sách hợp tác công tư mạnh mẽ sẽ giúp các bên cùng hưởng lợi, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển giao công nghệ và áp dụng vào thực tiễn kinh tế.

Phát triển hệ sinh thái AI châu Âu: Cuối cùng, EU cần tập trung xây dựng một hệ sinh thái AI năng động, bao gồm việc hỗ trợ khởi nghiệp, thu hút đầu tư, và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi để các doanh nghiệp AI phát triển. Điều này đòi hỏi sự thống nhất giữa các quốc gia thành viên trong việc xây dựng một thị trường kỹ thuật số chung, giúp doanh nghiệp AI dễ dàng cung cấp sản phẩm và dịch vụ xuyên biên giới. Một hệ sinh thái AI mạnh mẽ sẽ đóng vai trò là nền tảng vững chắc giúp các doanh nghiệp số mở rộng quy mô, tăng cường năng lực cạnh tranh của EU trên trường quốc tế và góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Đảm bảo an ninh mạng và bảo mật dữ liệu

Thiết lập tiêu chuẩn cao về an ninh mạng và bảo mật dữ liệu: Việc xây dựng các tiêu chuẩn an ninh mạng và bảo mật dữ liệu là nền tảng để tạo ra một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ cho toàn EU. Các tiêu chuẩn này cần đáp ứng được các yêu cầu khắt khe về mã hóa, xác thực, giám sát an ninh và phản ứng nhanh với các sự cố an ninh mạng. EU có thể tham khảo các mô hình thành công từ những khu vực phát triển khác, đồng thời, tiến hành nghiên cứu để xác định các tiêu chí phù hợp với đặc điểm kinh tế, xã hội của các nước thành viên. Để đảm bảo hiệu quả, các tiêu chuẩn này nên được đồng nhất và dễ dàng áp dụng trên toàn khối, đồng thời được cập nhật thường xuyên nhằm bắt kịp với những mối đe dọa mạng mới.

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định bảo mật: Việc đáp ứng các tiêu chuẩn cao về bảo mật đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư lớn vào công nghệ và quy trình quản lý an ninh, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn lực. Do đó, EU cần thiết lập các chương trình hỗ trợ thiết thực nhằm giúp các doanh nghiệp nâng cao khả năng tự bảo vệ trước các rủi ro an ninh mạng. Những chương trình này có thể bao gồm các gói tài trợ, cung cấp khóa đào tạo chuyên sâu về bảo mật dữ liệu, và tư vấn kỹ thuật để hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng quy trình bảo mật hiệu quả. Đồng thời, EU có thể phát triển các công cụ và nền tảng chia sẻ kiến thức giúp các doanh nghiệp dễ dàng cập nhật các biện pháp phòng ngừa, phản ứng kịp thời trước các mối đe dọa.

Thúc đẩy nhận thức cộng đồng về bảo mật dữ liệu: Bên cạnh các biện pháp bảo mật từ phía doanh nghiệp và chính phủ, sự hiểu biết của người dân về bảo mật dữ liệu cũng là yếu tố quan trọng. EU cần thực hiện các chiến dịch truyền thông, giáo dục công chúng về cách thức bảo vệ dữ liệu cá nhân, như sử dụng mật khẩu mạnh, không chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm trên mạng và nhận biết các nguy cơ lừa đảo. Các chương trình giáo dục về an ninh mạng trong trường học cũng là một cách để giúp các thế hệ trẻ sớm hình thành ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân và kỹ năng số.

Tăng cường hợp tác quốc tế về an ninh mạng: Với sự phát triển nhanh chóng và phức tạp của các mối đe dọa mạng, việc hợp tác quốc tế là yếu tố không thể thiếu. EU cần thúc đẩy hợp tác chặt chẽ với các quốc gia và tổ chức quốc tế nhằm chia sẻ thông tin, kỹ thuật, và kinh nghiệm đối phó với các cuộc tấn công mạng. Việc hợp tác này cũng sẽ giúp EU dễ dàng theo dõi và ngăn chặn các mối đe dọa có nguồn gốc từ bên ngoài, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển của các quy chuẩn quốc tế về an ninh mạng, giúp cho việc bảo vệ dữ liệu diễn ra hiệu quả trên phạm vi toàn cầu.

Bảo đảm quyền riêng tư và sự minh bạch trong xử lý dữ liệu cá nhân: Cuối cùng, việc đảm bảo quyền riêng tư cho công dân là trọng tâm trong chính sách bảo mật của EU. Các quy định như GDPR (Quy định Bảo vệ Dữ liệu Chung) là minh chứng cho nỗ lực của EU trong việc thiết lập các nguyên tắc xử lý dữ liệu cá nhân công khai, minh bạch, và bảo vệ quyền lợi của người dùng. EU cần duy trì và phát triển các chính sách này, không chỉ áp dụng cho doanh nghiệp và tổ chức trong khối mà còn buộc các doanh nghiệp ngoài EU phải tuân thủ nếu muốn hoạt động tại đây. Điều này sẽ giúp tạo dựng lòng tin từ người dùng, củng cố sự an toàn và bảo mật khi tham gia vào các hoạt động trực tuyến trong không gian kỹ thuật số EU.

Kết luận chung

Tóm lại, để nâng cao khả năng cạnh tranh kỹ thuật số của Liên minh châu Âu, việc thúc đẩy phát triển và ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) cùng với đảm bảo an ninh mạng và bảo mật dữ liệu là hai yếu tố then chốt.

Thứ nhất, EU cần đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển AI, thiết lập các tiêu chuẩn đạo đức và an toàn trong lĩnh vực này, cũng như hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ. Việc xây dựng một hệ sinh thái AI mạnh mẽ không chỉ giúp châu Âu bắt kịp với những nền kinh tế hàng đầu thế giới mà còn tạo ra những giá trị mới cho nền kinh tế khu vực.

Thứ hai, bảo mật dữ liệu và an ninh mạng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng và doanh nghiệp. EU cần thiết lập các tiêu chuẩn cao về bảo mật và hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ để bảo vệ thông tin cá nhân và đảm bảo an toàn cho các giao dịch trực tuyến. Đồng thời, giáo dục cộng đồng về an ninh mạng và quyền riêng tư là cần thiết để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho người dân.

Cuối cùng, sự hợp tác quốc tế và việc thiết lập các khung chính sách chặt chẽ sẽ góp phần tạo ra một không gian số an toàn và minh bạch. Với những nỗ lực này, EU có thể định hình một tương lai số đầy triển vọng, từ đó không chỉ nâng cao khả năng cạnh tranh mà còn khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế.

Việc tiến tới một môi trường kỹ thuật số mở, an toàn và đổi mới sẽ là động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững và tăng trưởng kinh tế trong dài hạn cho toàn bộ khối EU.

Hết phần II

Trần Thị Duyên – Phòng Dịch vụ số

Tài liệu tham khảo

https://ecipe.org/blog/how-improve-digital-competitiveness-eu/